گران ترین مناطق تهران، در زلزله‌خیز ترین مناطق هستند

بعد از وقوع زلزله در بم که باعث به وجود آمدن خسارات فراوانی در ‌این شهرستان شد. مسئولان تصمیم به‌ایجاد سازمانی به منظور برنامه‌ریزی برای پیشگیری و افزایش آمادگی در برابر سوانح در شهر تهران گرفتند. به‌این منظور سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بهره گیری از تجربیات نهادها و سازمان مسئول در امر امداد رسانی به‌این شهرستان تشکیل شد و از آن زمان تا کنون پیشرفت‌های خوبی را در زمینه آماده‌سازی تهران در برابر حوادث و بلایا به دست آورده است. تهیه و تدوین نقشه‌های بحران در محلات از مهمترین گام‌هایی است که‌این سازمان در سال‌های اخیر به منظور آمادگی هر چه بیشتر پایتخت در برابر حوادث طبیعی از جمله زلزله تهیه کرده است.

مهندس عبدالله مظفری ،‌معاون پیشگیری و کاهش خطر پذیری ستاد پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره احتمال وقوع زلزله در تهران، نقاط حادثه‌خیز و میزان خسارات احتمالی به پایتخت در صورت وقوع زلزله، توضیح می‌دهد.

‌ ‌ زلزله تهران کی قرار است بیاید؟ آیا پیش بینی‌های مسئولان درخصوص زلزله پایتخت به وقوع می‌پیوندد؟
واقعیت این است که دانش امروز بشر نمی‌تواند زمانی را برای زلزله معین کند و بگوید که زلزله چه زمانی با چه ابعادی و در چه محلی اتفاق می‌افتد. اما برآوردهایی به‌عنوان پیش نشانگر داریم که به‌عنوان احتمالات علمی‌از آنها نام برده می‌شود اما به‌عنوان یک معیار علمی‌نمی‌توانیم از این مسئله نام ببریم. البته‌این برآوردها و اعلام وقوع زلزله نیز نمی‌تواند مبنای علمی‌داشته باشد اما با توجه به وقوع گسل‌ها و سوابق تاریخی وقوع زلزله در یک محل می‌توانیم احتمال وقوع این حادثه را مورد ارزیابی قرار دهیم و می‌توانیم بگوییم سناریوی محتمل و خسارتبار در این حادثه چیست؟ مثلا بیشترین احتمال برای وقوع زلزله کدام گسل است یا کدام گسل در صورت فعال شدن می‌تواند خسارات بیشتری را به بار بیاورد.

اما در مورد تهران صورت مسئله اتفاق افتادن یا نیفتادن زلزله و مکان و زمان آن مطرح نیست. بلکه صورت مسئله اصلی این است که حتی اگر این اتفاق هم نیفتاد ما باید آمادگی مقابله با آن و برنامه‌هایی برای ایمنی و آمادگی شهر را داشته باشیم.

تهیه نقشه مدیریت بحران محلات تهران تا چه حدی پیشرفت داشته است ؟
یکی از کارهای خوبی که در سازمان صورت گرفته تهیه نقشه مدیریت بحران محلات شهر تهران است که‌این کار برای اولین‌بار در کشور انجام گرفته است.

معاون پیشگیری سازمان مدیریت بحران نیز از این کار به‌عنوان یک الگوی بسیار خوب و موثر در حوزه بحران سطح کشور نام برده. این نقشه 70 لایه اطلاعاتی را شامل می‌شود. ظرفیت‌های مراکز بحران زدا مثل بیمارستان‌ها، مدارس و مساجد، ظرفیت‌های محل‌های بحران زا مثل پمپ بنزین‌ها، سایت‌های نگهداری و فروش مواد شیمیایی، محل‌های لایه‌های شریان‌های حیاتی مثل محل عبور لوله‌های آب و گاز و قنات‌ها و... مشخص شده که تا زمان حاضر 33 درصد از کل کار حاضر شده و تا پیش از 20مهر که روز ملی کاهش بلایای طبیعی است 100درصد نقشه‌های مدیریت بحران محلات تهران تکمیل و در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.

جزئیات این نقشه‌ها به چه صورتی است؟
این نقشه‌ها برای هر 374 محله تهران به صورت مجزا تهیه شده و با توجه به‌این نکته که در تهیه‌این نقشه‌ها دست کم 20 سازمان و نهاد اعم از سازمان‌های آب و گاز و مخابرات و... با ما همکاری داشتند به نظر می‌رسد این نقشه‌ها جامع و کامل باشند. این در حالی است که در گذشته برای تهران فقط یک نقشه با 12 لایه تهیه شده بود و تهیه نقشه‌ای با این ابعاد و گستردگی در تهران تاکنون وجود نداشته است.

در نقشه محله‌ها، ناحیه‌هایی که در زمان خطر خسارات زیادی می‌بینند ، معابر دسترسی شهروندان به نقاط امن و میزان خسارات وارده به هر نقطه از محله به صورت مجزا مورد تجزیه و تحلیل فنی قرار گرفته. همچنین باتوجه به تعداد جمعیت هر محله و براساس آخرین سرشماری صورت گرفته تعداد کشته‌ها و زخمی‌های هر محله در زمان بروز زلزله براساس برآوردهای کاملا علمی‌مشخص شده است. از سوی دیگر در تهیه‌این نقشه‌ها تعداد ساختمان‌هایی که آسیب کلی یا جزئی می‌بینند، تعداد پناهجویان و محل‌هایی که افراد هر محله بعد از وقوع زلزله می‌توانند در آنجا اسکان یابند به صورت دقیق مشخص شده است.

‌وجود این نقشه‌ها و مشخص شدن مقدار آسیب‌پذیری محله‌ها باعث بحران قیمت مسکن در محله‌ها نمی‌شود؟
نه اتفاقا وجود این نقشه‌ها باعث هوشمندی و آگاهی بیشتر شهروندان می‌شود. در دنیا حقی به نام حق ایمنی وجود دارد که شهروندان ما از آن آگاهی ندارند. یک شهروند باید بداند محل مسکونی خود را در کدام محله انتخاب کند که‌ایمن تر باشد و لازمه‌این کار آگاهی است و یکی از اهداف ما در تهیه‌این نقشه‌ها ایجاد آگاهی در بین شهروندان است که متاسفانه مغفول مانده است. با آگاهی شهروندان از این نقشه‌ها یک جریان جا به جایی رفتار محل سکونت ممکن است در شهر به وجود بیاید که‌این کار به نفع شهر و شهروندان خواهد بود و شهر را به تعادل می‌رساند. تهران در حال حاضر در موقعیت ناپایدار است و با این کار توزیع جمعیتی در تهران درست می‌شود این در حالی است که آگاهی نداشتن شهروندان از حق ایمنی باعث میلیاردها تومان خسارت می‌شود و میلیون‌ها نفر را از طریق زخمی‌شدن، کشته شدن و بی خانمانی متاثر از خود خواهد کرد.

با وجود اقدامات سازمان مدیریت بحران در حال حاضر تهران چقدر در برابر زلزله آماده است؟‌
در مناطق 10 ، 11 و 12 که جزو تهران قدیم هستند تجمیع بافت فرسوده را داریم ولی بافت فرسوده لزوما مساوی با کشته شدن در زمان بروز زلزله نیست. به اعتقاد من گران ترین مناطق تهران جزو پر خطر ترین مناطق تهران هستند چرا که فعال ترین و پرخطر ترین گسل‌های تهران در مناطق شمال تهران قرار دارند. درست است که بافت قدیمی‌تهران فرسوده است اما این محل‌ها هوشمندانه انتخاب شده، اگر چه به دلیل فرسودگی در این محله‌ها ظرفیت خطر وجود دارد اما عامل خطر زا در اینجا کم است. چراکه گسل‌ها عموما در پیرامون تهران هستند.