به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از کتاب «جشن‌نامه ابوالحسن نجفی» که
به تازگی به کوشش امید طبیب‌زاده و انتشارات نیلوفر منتشر شده، عصر دیروز
سه شنبه 15 شهریور با حضور ابوالحسن نجفی، محمدعلی موحد، فتح‌الله مجتبایی،
ضیاء موحد، حسین معصومی همدانی، امید طبیب‌زاده بزرگان و پیشکسوتان عرصه
ادب و قلم در موسسه فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
حسین معصومی همدانی در این برنامه گفت: شاید گروهی از نویسندگان که بیشتر
به عنوان ادبای سنتی می‌شناسیم، از این که کسی از خیل روشنفکران متجدد،
کتابی بنویسد که به مذاق آن‌ها خوش بیاید، خوشحال میشوند. در روزگار ما،
کسانی پیدا شدند که فکر کردند کتاب مجموعه‌ای از منع‌هاست و سعی کردند
تقلیدی داشته باشند و دایره منع‌ها را افزایش دهند. دقیقا مانند جامعه‌مان
که هر کسی از خود منع‌های جدیدی به مسائل قبلی اضافه می‌کند.
زبان هم مانند فوتبال چیزی است که همه در آن دخالت می‌کنند
وی با اشاره به کتاب «غلط ننوسیم» ابوالحسن نجفی گفت: جدال‌هایی که بر سر
این کتاب سر گرفت، تا حدودی از حوزه زبان و زبان‌شناسی خارج شد. مانند زمین
فوتبالی که علاوه بر بازیکنانش، داورها هم درگیر هستند و جمعیت تماشاگران
به وسط زمین هجوم آورده‌اند. چون زبان هم مانند فوتبال چیزی است که همه به
آن علاقه دارند و در مسائل مربوط به آن دخالت می‌کنند. نجفی حساسیت زیادی
نسبت به زبان فارسی دارد. این نکته‌ای است که کسی منکر آن نیست.
این پژوهشگر گفت: مشکل این است که هر کسی تصوری از زبان فارسی دارد که
متفاوت از تصور دیگری است. ممکن است چیزی برای عده‌ای حرام باشد و برای
عده دیگر کاملاً جایز باشد. منظورم این است که وقتی کسی نسبت به زبان
فارسی حساسیت نشان می‌دهد، مشخص نیست دقیقا درباره کدام بخش زبان، حساس
است. به یاد دارم که وقتی دانشجوی جوانی بودم، با نجفی خیلی بر سر
ساختارگرایی بحث می‌کردم. ساختارگرایی بعدها به دلیل بلندپروازی‌های
طرفدارانش، تبدیل به یک مود فکری شد. حتی در زادگاهش فرانسه هم چنین وضعی
برایش پیش آمد و امروز دیگر یک جریان زنده نیست.
معصومی همدانی ادامه داد: وقتی جریان‌ها فراموش میشوند، نکات آموختنی که
می‌شود از آن‌ها آموخت هم با آن‌ها فراموش می‌شود. نکته مهم این است که
این وسط تکلیف تاریخ چه می‌شود؟ تحول چه می‌شود؟ پاسخی که عده‌ای به این
سئوال دادند این بود که ساختارگرایی خودش یک مساله‌ای را برای تحول ارائه
خواهد کرد، اما آیا هر تغییری را می‌توان تحول دانست؟ و آیا هر جابه‌جایی
تغییر است؟
نجفی نگران این است که از یک زبان قاعده‌مند به سمت زبان بی‌قاعده برویم
وی گفت: گمانم این است که نجفی نه در کتاب «غلط ننویسیم» که در کل آثارش،
این نگرانی را داشته که از یک زبان ساختارمند به سمت یک زبان بی‌قاعده
برویم. اگر زبانی نتواند نیازهای ارتباطی افرادی را که به آن تکلم
می‌کنند برطرف کند، یعنی مقداری از ساختارمندی‌اش را از دست داده است و
نگرانی نجفی به پرورش ساختارگرایانه‌اش و درس‌هایی که از ساختارشناسی زبان
گرفته است، برمی‌گردد.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت: آثار نجفی برای
هم‌نسلان من یک فتح باب بود، ولی همواره نگرانی در زمینه ایجاد گسستگی
عناصر جدید در زبان برای امثال نجفی وجود داشت و سعی کرده‌اند این گسستگی
را با پیوستگی زبانی جبران کنند.
نصرالله پورجوادی هم در این نشست گفت: کسانی که زبان دیگری را فرا
می‌گیرند، ذهنشان به این سمت می‌رود که اگر قرار است آن زبان را حرف بزنند،
درست حرف بزنند و اگر قرار است آن زبان را بنویسند، درست بنویسند. به خصوص
اگر تحصیلاتی در خارج کشور داشته باشند. البته در کشورهای خارجی به
دانشجویان آموزش می‌دهند که یک چیزهایی را نباید بگویند. چون آن موارد غلط
هستند. ما هم وقتی یک زبان خارجی را می‌آموزیم، چنین مواردی را رعایت
می‌کنیم.
وی افزود: چنین مسائلی از دغدغه‌های ما در مرکز نشر دانشگاهی بود. 2 روز
پیش بود که کلمه‌ای را دیدم، اما نمی‌دانستم کدام تلفظش صحیح است. بلافاصله
به کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی مراجعه کردم. این کتاب در زمان خود،
کتابی ماندگار شد. کاری به این ندارم که نقدهایی که آن سال‌ها به آن شد،
منصفانه بود یا نبود. هرچند که اکثرا هم غیرمنصفانه بود. «غلط ننویسیم» در
زمان خود که به نظرم حدود 25 سال پیش بود، از کتاب‌های پرتیراژ و تاثیرگذار
بود و 10 هزارتا 10 هزارتا منتشر می‌شد. شنیدم حتی به صورت کتاب درسی هم
درآمده است.
سایت‌هایی مانند فیس‌بوک، زبان فارس را عوض می‌کنند
مدیر سابق مرکز نشر دانشگاهی ادامه داد: اساس این کتاب بر کلمه بود. ولی
زبان فارسی در حال حاضر از جهات دیگری مورد تهدید واقع شده است. غلط‌ها و
شلختگی‌های زیادی وارد زبان فارسی شده و استفاده از آن‌ها در حال گسترده‌تر
شدن است. این مساله به خصوص در اینترنت، شکل جدی دارد. در سایت‌های
اینترنتی به خصوص سایت‌هایی مانند فیس‌بوک، خط فارسی در حال عوض شدن است
چون مردم با خط شکسته مطلب می‌نویسند و همان‌جوری که تکلم می‌کنند،
می‌نویسند. نکته دیگر لطمه‌ای است که ترجمه‌های بد و ضعیف به پیکره زبان
فارسی وارد می‌کنند.
پورجوادی گفت: با توجه به این شرایط، به نظرم امروز باید یک «غلط
ننویسیم» دیگرمتناسب با وضعیت امروز زبان فارسی و نیازهای روز منتشر شود.
من این موضوع را در چند جلسه فرهنگستان مطرح کردم، ولی متاسفانه چون
فرهنگستان، ذهنیت مسن و پیری دارد و نمی‌تواند با زمان پیش برود، به این
پیشنهاد توجهی نشد. اگر امروز هم در موقعیت ریاست مرکز نشر دانشگاهی بودم،
شاید یک مجله اینترنتی درباره ویرایش و یک «غلط ننویسیم» جدید منتشر
می‌کردم.
در ادامه صادق حسینی به بیان خاطره‌ای از آشنایی‌اش با ابوالحسن نجفی پرداخت.
