در این مکان سیگار نکشید

استعمال دخانیات ممنوع ، در این مکان سیگار نکشید ، جملاتی کلیشه ای ، بی خاصیت و بدون تاثیر که ظاهرا ارزش خود را در جامعه ما از دست داده اند و از هیچ قدرت بازدارندگی برخوردار نیستند، به قول معروف کسی برای آن تره هم خرد نمی کند.

این جملات با خط ریز و درشت ، رنگی و سیاه و سفید و در اندازه های مختلف تقربیا در همه موسسات و مکانهای عمومی به چشم می خورند ولی کمتر کسی از افراد سیگاری به آن توجه دارد.

گویا برای بیشتر سیگاری ها اصلا اهمیتی ندارد که پیام این جملات چیست ، آنها هر جا که احساس نیاز و یا به قولی هوس کنند سیگارشان را براحتی آتش می زنند، مگر اینکه کسی به آنها آشکارا تذکر دهد و یا از آنها خواهش کند که در حق سایرین لطف کرده، اندکی از محیط غیر سیگاری ها فاصله بگیرند.

به قول آن دوست سیگاری و شوخ طبع بنده که همیشه می گوید مال خودم است اختیارش را دارم و هرجا که بخواهم آتش می زنم ، اگر ناراحتی از من فاصله بگیر.

ظاهرا منزل شخصی ، منازل دوستان و آشنایان ، مهمانی ها ، نانوایی ، اتوبوس ها ، فروشگاه ها ، راهروهای ادارات و موسسات دولتی و عمومی ، حتی سالنهای همایش و نمایش هم برایشان تفاوتی ندارد.

راستی مگر سیگار کشیدن در این مکانها جرم است ، بله قانون که این را می گوید ، ولی قانون واقعا ضمانت اجرایی دارد و مجری قانون در این حوزه کیست؟

چرا هیچگاه در کنار تابلوها و پوسترهای هشدار دهنده اطلاع رسانی نشده است که شاکیان این افراد شکایت خود را باید با چه اداره ای و کجا در میان بگذارند.

پاسخ این پرسشها برای خیلی ها روشن نیست ، بسیاری از شهروندان دنبال این موضوع هستند که بدانند اگر کسی با کشیدن سیگار در مکان عمومی حقوق شهروندی سایرین را نادیده گرفت ، مسوولیت برخورد با او با کدام ارگان و نهادی است و آیا اصولا می شود از آن فرد سیگاری شکایت کرد؟

به یاد نداریم که در کشور ما تا کنون کسی به جرم استعمال دخانیات در مکانهای عمومی مورد بازخواست واقع شود و کسی به او بگوید بالای چشمت ابروست ، البته ممکن است با تدوین حقوق شهروندی در دولت یازدهم روزی شاهد برخورد قانونی با ضایع کنندگان حقوق مردم باشیم.

به هر حال فعلا که اینگونه نیست و سیگاری ها با تداوم رفتار خود به مرور افکار عمومی را هم به سمتی می برند که جامعه رفتارشان را امری عادی تلقی کند و گویا در این مسیر تا حدی نیز موفق بوده اند. تا جایی که غالبا دیده می شود که هیچ شهروندی به سیگار کشیدن در برخی مکانهای عمومی مانند نانوایی ها ، فروشگاه ها و راهروهای ادارات به کسی اعتراض نمی کند.

شاید هم بسیاری از افراد سیگاری واقعا نمی دانند که سیگار کشیدن در جمع غیر سیگاری ها تعرض به حقوق شهروندی است ، چون عده ای از هموطنان سیگاری قطعا با شخصیت تر از آن هستند که حقوق شهروندی هموطن خود را با دود کردن سیگار تضییع کنند.

شاید هم کوتاهی رسانه های جمعی در انجام وظایف خطیرشان باعث شده است که بیشتر جمعیت سیگاری هم از زیانبار بودن و هم از غیر قانونی بودن اقدام خود در مکانهای عمومی بی خبر باشند.

از آنجایی که بیشتر جمعیت سیگاری را مردان به عنوان سرپرستان خانواده ها تشکیل می دهند ، عده از آنان معمولا به راحتی و بدون اعتراض اعضای خانواده ، در منزل هم سیگار دود کرده و حقوق دیگر اعضای خانواده بویژه کودکان آسیب پذیر را زیر پا می گذارند.

تا جایی که به یاد داریم هیچگاه رسانه های جمعی برای منع کردن استعمال دخانیات در اماکن عمومی به طور جدی وارد گود نشده اند ، گویا رسانه ها در این زمینه رسالتی بر دوش خود احساس نمی کنند.

اما این موضوع کم اهمیتی نیست که جامعه از کنارش بی توجه بگذرد و رسانه ها هم به آن بی توجه باشند ، مگر تردیدی وجود دارد که سیگار کشیدن در مکانهای عمومی سلامت جامعه را به طوری جدی تهدید می کند و از این رهگذر هزینه ای گزاف بر جامعه و شهروندانش تحمیل می شود.

شاید امروز بسیاری از سیگاری ها از این موضوع تکان دهنده بی خبرند که هموطنان ما سالی بیش از 60 میلیارد نخ سیگار دود کرده و بر اثر آن روزانه معادل ۳۰ میلیارد تومان هزینه به جامعه ایرانی تحمیل می کنند که بخشی از آن صرف تهیه سیگار و بخشی دیگر صرف درمان بیماری های ناشی از استعمال دخانیات می شود.

بی توجهی مجریان به قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در مکان های عمومی خود به نوعی به این موضوع دامن می زند و بسیاری از این جمعیت به مجرمانه بودن عمل خود و غیر قانونی بودن مصرف سیگار در مکانهای عمومی شک می کنند.

این عده واقعا نمی دانند که براساس تبصره یک ماده ˈ13ˈ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات ، برای مصرف دخانیات در اماکن عمومی یا وسایل نقلیه عمومی ، 220 هزار تا 430 هزار ریال جریمه تعیین شده است.

گزارشهای رسمی حکایت از آن این واقعیت تلخ دارد که در جهان سالانه 4/5 میلیون انسان بر اثر بیماری های ناشی از مصرف دخانیات از جمله سرطان ریه و بیماری های قلبی و تنفسی جان می سپارند و پیش بینی می شود که این رقم تا سال 2030 به بیش از هشت میلیون نفر در سال برسد و تاسف بارتر اینکه بیش از 80 درصد مرگ و میرهای ناشی از مصرف مواد دخانی در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد.

به هر حال انتشار این آمارها تلنگری است بر رسانه های جمعی که رسالت سنگین خود در این حوزه را فراموش نکنند و نهضتی برای مبارزه با مصرف دخانیات در جامعه به راه اندازند و در این میان برخورد فرهنگی با موضوع بسیار اثر گذار و حایز اهمیت است.