ايدز، نقطه بحران يک بيماري

حدود 25 سال قبل پزشکان آمريکايي با بيماراني برخورد کردند که مبتلا به عفونتهاي متعدد مي شوند. پيش از آن چنين عفونتهايي، تنها در بيماراني مشاهده شده بود که به دلايل متعدد ارثي يا اکتسابي دچار ضعف سيستم ايمني شده بودند، حالتهايي مثل:
- مصرف دراز مدت و با مقادير بالا از داروهايي مثل کورتون و داروهاي شيمي درماني
- ضعف مادرزادي سيستم ايمني
- ابتلا به بيماريهايي مثل سرطان غدد لنفاوي (لفنوم) و سرطان خون (لوکمي)
با بررسي بيماران، پزشکان متوجه مي شوند که بيماران آنان، هيچ کدام از شرايط شناخته شده ضعف سيستم ايمني را ندارند. پس نام اين بيماري را ايدز ( AIDS ) گذاشتند که ترجمه آن ضعف سيستم ايمني اکتسابي است:
Aquired Immune Deficiency Syndrome = بسثک

*ويروس HIV از چه راه هايي وارد بدن مي شود و خطر آلودگي در هر کدام از اين روشها چقدر است؟
راه هاي عمده انتقال ويروس عبارتند از:
1 - تماس جنسي 2 - ورود خون و فرآورده هاي خوني آلوده از جمله سوزنهاي آلوده در معتادان تزريقي 3 - انتقال از مادر به جنين
اگر يک مادر، آلوده به ويروس HIV باشد، با احتمال حدود 25 درصد نوزاد او آلوده خواهد شد، اگر زايمان به صورت طبيعي و از طريق کانال زايماني انجام شده باشد يا اگر حجم ويروس در خون مادر زياد باشد، همچنين اگر مادر، نوزاد خود را شير دهد، اين رقم افزايش يافته و مي تواند به حدود 50 درصد برسد، اما اگر زايمان به صورت سزارين باشد يا مادر حين بارداري و نوزاد بلافاصله پس از تولد تحت درمان دارويي با داروهاي ضد ويروسي قرار بگيرد، اين احتمال کاهش يافته و به حدود 15 درصد مي رسد.
اگر سوزن فرد آلوده به صورت اتفاقي وارد بدن فرد ديگر شود، به احتمال يک سيصدم آلودگي را منتقل مي کند. اگر عمق فرورفتن نوک سوزن زياد باشد يا بيماري در فرد آلوده شديد باشد يا باقيمانده خون فرد آلوده در سوزن وجود داشته باشد، اين خطر بيشتر شده و مي تواند تا حدود يک به دويستم برسد.
خطر انتقال عفونت از راه پاشيده شدن خون آلوده بر روي مخاط فرد مقابل تاکنون محاسبه نشده است، اما نسبت به ورود سوزن خيلي کمتر است.
اگر يک معتاد تزريقي از سوزن مشترک با بيمار مبتلا به ويروس HIV استفاده کند، خطر انتقال خيلي بيشتر مي شود و به حدود يک به صد و پنجاه مي رسد.
* ويروس HIV از چه راه هايي به بدن آسيب مي رسانند؟
ويروس HIV وقتي وارد بدن مي شود با سه مکانيسم به بدن آسيب مي رساند
1 - از بين بردن بعضي از گلبول هاي سفيد و اختلال در سيستم دفاعي بدن 2 - تحريک سيستم ايمني و فعال کردن بي دليل بخش عمده اي از آن که باعث تظاهرات خود ايمني مي شود 3 - وارد شدن به برخي از سلولهاي دستگاه اعصاب مرکزي و آسيب رساندن به آنها
* چند درصد افرادي که ويروس HIV وارد بدن آنها مي شود دچار علايم باليني ايدز مي گردند؟
در ابتدا توجه داشته باشيد، بين عفونت با ويروس HIV و بيماري ايدز تفاوت وجود دارد.
وقتي که ويروس HIV به يکي از روشهاي گفته شده وارد بدن شد، مي تواند بدون هيچ گونه علامتي باشد و ويروس به صورت نهفته در بدن باشد، ولي بيمار هيچ گونه علايم باليني ندارد، اما پس از اين مرحله ممکن است بيمار علامت دار نشود و تابلوي باليني ايدز ظاهر شود.
حدود 60 درصد افرادي که ويروس HIV وارد بدن آنان شده تقريباً پس از يک دوره 2 تا 6 هفته اي که به آن دوره نهفته گفته مي شود، دچار علايم عفونت اوليه مي شوند.
* تظاهرات باليني عفونت HIV کدامند؟
- علايم عمومي مثل تب، تعريق، ضعف، کاهش وزن، دردهاي مفصلي و عضلاني
- علايم خوني مثل بزرگي غدد لنفاوي و بزرگ شدن طحال
- علايم پوستي و مخاطي مثل زخمهاي مختلف دهاني، قارچهاي دهاني و تورم و قرمزي ملتحمه
- علايم گوارشي مثل تهوع و استفراغ، اسهال، بلع دردناک، بي اشتهايي
- علايم تنفسي مثل سرفه
- علايم پوستي مثل ضايعات پوستي و ريزش موها
- علايم عصبي، رواني شامل افسردگي، تحريک پذيري، سردرد، ترس از نور و درگيري اعصاب محيطي
* در چه بيماراني و چه کساني درخواست آزمايشهاي HIV انجام مي شود؟
- درخواست شخصي فرد با توجه به سوابق و گذشته اي که خود بيمار از آن با خبر است
- معتادان تزريقي
- هر فردي که بخواهد خون اهدا کند
- بيماراني که قرار است عضو اهدا کنند
* در بيماري که آلودگي با ويروس HIV در آزمايشگاه ثابت شده، قدم بعدي پزشک براي بيمار آلوده چيست؟
مراحل ارزيابي اوليه بيمار پس از اثبات عفونت با ويروس HIV عبارتند از:
- ارزيابي بيمار با صحبت کردن با او و معاينه از نظر وجود عفونتهاي فرصت طلب مثل ذات الريه يا عفونتهاي قارچي
- ارزيابي وضعيت روحي بيمار از نظر افسردگي
- دادن آگاهي کامل براي راه هاي پيشگيري از انتقال عفونت به ديگران
- اقدامات آزمايشگاهي تکميل تر
شايان ذکر است، همه اين اقدامات توسط مرکزي خاص که کار تشخيص، ارزيابي، بستري و درمان بيماران آلوده با ويروس HIV را دارند، انجام مي شود.
* چه مدت پس از ورود ويروس HIV به بدن، فرد دچار ايدز مي شود؟
اين مدت که از آن به عنوان دوره نهفته ياد مي شود، معمولاً بين چند ماه تا چند سال متفاوت است، اما به طور متوسط حدود 10 سال را عنوان مي کنند.
* اصول کلي درمان بيماران مبتلا به ايدز؟
درمان به 5 اصل اساسي استوار است.
- استفاده از داروهاي ضد رترو ويروسي
- تنظيم سيستم ايمني
- جلوگيري از عفونتهاي فرصت طلب
- درمان عفونتهاي فرصت طلب در صورت به وجود آمدن
- درمان بدخيمي هاي به وجود آمده مثل لنفوم و انواع کانسرها