مشکلات جدی برای سلامت فضانوردان

مهر: انسان در طول 50 سال گذشته توانسته است سفرهای فضایی متعددی را انجام دهد و با امید اکتشاف مرزهای فضایی گسترده تر به ماه سفر کند و شاتلها را بسازد اما این سفرهای فضایی خطراتی را برای سلامت جسم و روان فضانوردان دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت.

50 سال قبل در 12 آوریل 1961 اولین انسان به فضا سفر کرد. امروز همچنین سی امین سال اولین پرواز شاتل است. در مدت 50 سال گذشته و به ویژه در 30 سال گذشته فضانوردان بسیاری به فضا سفر کرده اند اما این فضانوردان می توانند تحت شرایط روانی و جسمی سختی قرار گیرند و به همین منظور نیاز دارند که سلامت خود را مدیریت کنند.

خطرات سفرهای فضایی بر روی سلامت

سلامت فضانوردانی که در سفرهای طولانی مدت فضایی شرکت دارند در معرض خطرات مختلفی قرار دارد که شامل حالت تهوع ناشی از افت فشار اتمسفر، باروتروما، نقص ایمنی، ضایعات استخوانی و عضلانی، اختلالات خواب، آسیبهای پرتوی و ... می شود.

موسسه ملی تحقیقات پزشکی زیستی و فضا در آمریکا تاکنون تحقیقات پزشکی متنوعی را در مورد فضانوردان انجام داده است. یکی از مهمترین این بررسیها "مطالعه میکروگرانشی تشخیص پیشرفته مافوق صوت" نام دارد که در آن فضانوردان برجسته ای از جمله "لروی چائو" و "جمادی پادالکا" فرماندهان سابق ایستگاه فضایی بین المللی شرکت کردند.

این فضانوردان با هدایت از راه دور در فضا اسکن مافوق صوت می شدند.

در تجربه سفر به فضا جسم و روح انسانها دستخوش تغییراتی می شود. برای مثال، اگر فردی برای یک مدت طولانی در یک محیط جاذبه صفر بماند استخوانهایش کلسیم از دست می دهند و ماهیچه هایش ضعیف شده و آتروفی می شوند.

فضانوردان ممکن است در چند روز اول اقامت در فضا حالت تهوع داشته باشند و پس از بازگشت به زمین ممکن است به سختی بتوانند سرپا بایستند و حتی احتمال دارد حالت ضعف و غش داشته باشند.

همچنین کسانی که برای یک دوره طولانی در فضا می مانند در معرض تششعاتی قرار می گیرند که با تششعات موجود بر روی زمین متفاوت است. درحال حاضر اطلاعات کمی بر روی اثراتی که این تششعات بر روی سلامت فضانوردان می گذارند در اختیار است.

علاوه بر این، فضانوردان اروپایی، کانادایی، ژاپنی، روسی و آمریکایی باید در کنار هم در مرزهای نسبتاً محدودی در ایستگاه فضایی بین المللی زندگی کنند. به همین دلیل دانشمندان این فرضیه را مطرح کرده اند که پیش زمینه های فرهنگی مختلف در یک محیط بسته می تواند منجر به استرسهای ذهنی و جسمی شود.

از این رو، پیش از انتخاب فضانوردان این افراد برای بررسی این استرسهای ذهنی و جسمی تحت آزمایشات روانشناسی و پزشکی مختلفی قرار می گیرند و تنها در صورت کسب امتیازات مثبت فضانوردان برای اعزام به ایستگاه فضایی انتخاب می شوند.

کمک متخصصان در مدیریت سلامت فضانوردان
اگر هر آژانس فضایی از روشهای خود برای مدیریت و درمانهای فردی فضانوردانی که در یک پروژه همکاری بین المللی همچون اقامت در ایستگاه فضایی بین المللی شرکت می کنند استفاده کنند ممکن است این روش ها موجب سردرگمی فضانوردان شود.

به همین دلیل، یک تیم بین المللی که از نمایندگان پزشکی تمام آژانسهایی فضایی کشورهای مختلف تشکیل شده است استانداردهای مدیریت سلامت فضانوردان را تدوین می کند.

در آژانس فضایی ژاپن، اداره عملیات و تحقیقات پزشکی مسئولیت اجرایی مدیریت مراقبتهای سلامت فضانوردان را به عهده دارد.

در این اداره، تیمی متشکل از پرستاران، متخصصان روانشناسی، کارشناسان آموزشهای فیزیکی، متخصصان تششعات فضایی و سایر کارشناسان در یک گروه پزشکی هوافضا که "افسر پزشکی نیروی هوایی" (Flight Surgeon ) نامیده می شود، گردهم می آیند.

این گروه به فضانوردان آموزشهای لازم برای مدیریت سلامت را داده و آزمایشات مختلفی را برای ارزیابی شرایط ذهنی و جسمی فضانوردان ارائه می کند.

آموزش سلامت برای فضانوردان

مدیریت سلامت یک فضانورد شامل فعالیتهای مختلفی می شود. پیش از هرچیز، فضانوردان باید تستهای پزشکی و روانشناسی اولیه را با موفقیت پشت سر بگذارند. پس از اینکه فضانوردان انتخاب شدند، لازم است که به طور مرتب معاینه شوند و اگر بیماریهای موقت در آنها تشخیص داده شد به سرعت باید تحت درمان قرار گیرند.

در پایان، فضانوردان یک سری تمرینات فیزیکی را برپایه متدهای تخصصی ویژه دریافت می کنند و در کارگاههایی درباره آموزشهای مربوط به خواب، تغذیه، استرسهای جزئی و کمکهای اولیه برای مراقبت از جراحات حاضر می شوند.

مشکلات جدی برای سلامت فضانوردان

تحقیقات نشان می دهد که فضانوردان در طول یک ماموریت فضایی با مشکلات جدی خطرناکی مواجه نمی شوند. هرچند، محیطهای فضا می توانند خطرآفرین باشند. بی وزنی به صورت بالقوه می تواند اثراتی منفی بر روی شرایط فیزیولوژی انسان برجای بگذارد.

اداره حمایتهای پزشکی پرسنل اسا مسئول جلوگیری از این خطرات است و از نزدیک بر محیط زندگی فضانوردان در فضا نظارت دارد.