حالا فرهادی حاصل همکاریشان در فیلمنامه ارتفاع پست را یک سفارش از سوی حاتمیکیا
میداند. سرانجام اختلافات دو نگاه به جامعه امروز ایران به جدال لفظی دو کارگردان
مطرح سینمای ایران رسید.
به گزارش خبرگزاری انتخاب به نقل از کافه سینما؛ دو کارگردانی که سالها قبل در کنار هم فیلمنامه ارتفاع
پست را نوشتند، که اصغر فرهادی با این همکاری، پس از تجربههای موفق تلویزیونیاش
وارد سینمای حرفهای ایران شد. فیلمی که منتقدان، آن را حاصل تلفیق نگاه اجتماعی
فرهادی و نگاه سیاسی حاتمیکیا میدانستند. اما مسیر این دو از هم جدا شد.
حاتمیکیا روز به روز نگاه سیاسیاش اجتماعیتر شد و فرهادی نگاه اجتماعیاش
سیاسیتر. سرانجام در جشنواره ملتهب بیست و نهم دو کارگردان مطرح سینمای ایران با
فیلمهای تازهشان در یک روز به برج میلاد آمدند.
از نقدهای منتقدان بعد از دیدن گزارش یک جشن و جدایی نادر از سیمین میشد فهمید که تضاد این دو نگاه که هر دو به نوعی به شرایط موجود معترض بودند بر همگان ثابت شده است. تیتر نقد آن روز امیر قادری در تهران امروز درباره این دو فیلم بود: «مسئله این است: یا با مردمی یا در برابرشان.» حاتمیکیا از جمعی میگفت که خودشان می خواهند حافظ دین و آیینشان باشند و فرهادی از فروپاشی قطعی این جمع در این شرایط.
من مولف ارتفاع پست نیستم
نخسیتن بخش از صحبتهای این دو درباره همدیگر در
گفت و گوی حسین معززینیا در ماهنامه 24 با اصغر فرهادی کلید خورد.
فرهادی نقشش در فیلمنامه ارتفاع پست را کم خواند و گفت کارش در آن فیلمنامه به نوعی سفارشی بوده است:
ماهنامه 24: جالب است، شما که چنین نگاهی دارید چطور فیلمنامهای مثل ارتفاع پست را نوشتید؟ همیشه برایم عجیب بوده که فیلمنامهای که تا آن حد تمثیلی و متکی به نمادها که قصهاش را قربانی بیان استعاریاش میکند. جرا با دیگر فیلمنامههای شما اینقدر تفاوت دارد؟ ارتفاع پست به نگاه حاتمی کیا نزدیک است که اتفاقا سینما را این شکلی که شما میگویید نمیبیند.
فرهادی: خب دلیلش این است که ارتفاع پست در واقع فیلمنامه آقای حاتمیکیا است. من نویسندهی آن فیلمنامهام. اما مولفش نیستم. در زمان نوشتن، سعی کردم با مولفههای ذهنی حاتمیکیا بنویسم.
ماهنامه 24: پس به یک معنا کار سفارشی است.
فرهادی: بله. شکل آن فیلمنامه شبیه کارهای من نیست. مولف آن فیلمنامه خود آقای حاتمیکیا است.
خفقانی که هنرمند با هنرش ایجاد میکند صد برابر بدتر از خفقان سیاسی است.
در ادامه ابراهیم حاتمیکیا در برنامه راز صراحتا در برابر فیلم جدایی نادر از سیمین و نگاهش به جامعه امروز ایران موضع گرفت:
باید در فیلم امید داده شود. من نمیبخشم خودم را که در فیلمم مخاطب را ناامید کنم. در این کائنات و جهان به این بزرگی من چه کسی هستم که یخی را به جان جامعه بیاندازم و نوید پوچی به جامعه بدهم. یا القا کنم که آسمان ابری است و هیچ سوراخی جهت عبور نور امید وجود ندارد. این کار خیلی بیانصافی است و خیلی بیاخلاقی است. خفقانی که هنرمند با هنرش ایجاد میکند صد برابر بدتر از خفقان سیاسی است. نباید در فیلممان بگوییم که هیچ امیدی نیست و نشان دهیم که همه دروغ میگویند. بچه و بزرگ دروغ میگویند. همه جبرا دروغ میگوییم و تقصیر خودمان نیست و در آخر نتیجهگیری کنیم که برویم آن سوی آب. متاسفم که به چنین شرایط هنری رسیدهایم.
ایشان باشعورتر از آن هستند که این حرف را از سر اعتقاد و صداقت گفته یاشند.
اما پرده تازه تقابل این دو نگاه، با گفتگوی اخیر فرهادی شکل گرفته است. فرهادی در گفت و گویش با همشهری جوان در یک پاسخ تند حاتمیکیا را به ریاکاری متهم کرد:
همشهری جوان: آقای حاتمیکیا دربرنامه راز به نوعی گفت که فیلمهای شما تماشاگر را ناامید میکند و این نهایت بیاخلاقی است. نظرتان درباره این حرف چیست؟
فرهادی: ایشان باشعورتر از آن هستند که این حرف را از سر اعتقاد و صداقت گفته یاشند. بگذریم...
تقابل این دو نگاه در جامعه امروز ما همچنان ادامه دارد و در روزهای آینده به شکلهای دیگری ظاهر خواهد شد. نظر شما چیست؟
2- حاتمي كياي عزيز ،ما جوانان چرا بايد اميدوار باشيم وقتي مي خوانيم در رژيم گذشته ساواك نماينده هاي مجلس را تعيين مي كرده و حالا مي بينيم كه شورا نگهبان همان كار را مي كند(شنيدن كي بود مانند ديدن).؟
چرا ما بايد اميدوار باشيم وقتي به اين صورت جمهوريت نظام به لجن كشيده مي شود و از كساني چون حاتمي كيا صداي در نمي ايد؟
چرا ما بايد اميدوار باشيم وقتي كه اينهمه هزينه داده ايم ،اينهمه شهيد و جانباز داده ايم و دو باره برگشته ايم ....
"اهدنا الصراط المستقیم"
به خدا واگذارتون می کنیم
ولی حقیقت اینه که نقد صرف و ایجاد ناامیدی انسانیت تولید نمی کنه
به نظر من حاتمی کیا با تجربه و احساسی که داره نگاه مناسبی به فیلم جدایی داره که واقعن آدم رو مستاصل می می کنه از دنیایی که توش زندگی می کنیم. اگرچه با مغز و موضوع جدایی و اپیدمی دروغ در جامعه به شدت موافقم. اما همه اینها دلیل نمی شه که این کارگردان به پیش کسوت و هنرمند بزرگ و مورد احترام مردم همین جامعه جواب نامناسبی بده، همونطور که شاید شیوه بیان حاتمی کیا هم درباره فرهادی چندان خوشایند نبوده.