نه! ایران و سعودی وارد جنگ مستقیم نمی شوند

سرکیس نعوم در النهار می‌نویسد: امریکا جنگ ایران و عربستان را نه به مصلحت خود می‌داند نه به مصلحت کل کشورهای منطقه.

کسانی که از نزدیک تحرکات داخلی حزب الله و فعالیت های خارجی آن را دنبال می کنند، و کلا تحرکات ایران را زیر نظر دارند، می گویند که بعید است عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران به یک جنگ نظامی مستقیم برسند. اولین دلیلی که آنها در رد چنین جنگی می آورند، مخالفت امریکا با انجام چنین جنگی است برای این که امریکا چنین جنگی را نه به مصلحت خود می داند نه به مصلحت کل کشورهای منطقه. دلیل دوم این است که امریکایی ها می گویند عربستان علی رغم نیروی نظامی بالا و تجیهزات نظامی پیشرفته ای که در اختیار دارد، نمی تواند از پس تهران با پایتخت های مختلفی که در کشورهای منطقه تحت کنترل خود دارد، برآید. مساله دیگری که آنها را دوباره به همین موضع می رساند این است که آنها در هیچ کدام از طرح ریزی های سیاسی و نظامی شان به هیچ وجه رویارویی این دو کشور با یکدیگر را پیش بینی نکرده اند. در عین حال امریکا این نکته را هم خوب می داند که مذهب شیعی با توجه به تاریخ طولانی ای که دارد چه تلخی ها کشیده و چه سختی ها متحمل شده است، بنابراین در صورت بروز هر گونه درگیری مستقیم تلاش خواهد کرد حداقل بخش کوچکی از این تلخی ها را تلافی کند.

از سوی دیگر از زمانی که حسن روحانی، چهره میانه روی ایرانی به منصب ریاست جمهوری ایران رسیده است و آقای محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه او شده، ایران همواره از عربستان سعودی خواسته است که پای میز گفت وگو بنشیند تا مشکلات را حل و فصل کنند. ریاض هیچ گاه به این تقاضای آنها پاسخ مثبت نداده است چرا که مقامات ریاض خیلی خوب می دانند که در صورت نشستن پشت میز مذاکره بازنده گفت وگوها آنها هستند، برای همین از این می ترسند که بعد از مذاکرات مجبور شوند در صف ایران بایستند و با جایگاه دیپلماتیکی که ایران توانسته در کنار غرب و ایالات متحده به دست آورد، همان برگ برنده هایی که در اختیار دارند را هم واگذار کنند. بعد از حل پرونده هسته ای ایران آن هم از طریق دیپلماسی و مذاکرات مستقیم، اکنون مسئولان عربستانی می ترسند که با ایران وارد گفت وگو شوند چرا که بیم آن دارند در هر گونه مذاکره ای بازنده گفت وگوها آنها باشند.

با این حال روشن است که نیروهای نظامی عربستان و ایران به درگیری مستقیم رو نخواهند آورند، و این به آن معنا است که به گفته ناظران حتی شیعیان در منطقه احسا و قطیف در شرق عربستان هم علیه حکومت مرکزی از دریچه مذهبی اعتراض نخواهند کرد بلکه اعتراضاتشان از دریچه سیاسی و اجتماعی خواهد بود، حتی همین مقدار تحرکات هم چندان خشونت آمیز نخواهد بود که بخواهد کار به جنگ داخلی بکشد. مگر این که طرف مقابل بخواهد به زور آنها را به جنگ بکشاند که در آن صورت هر گونه واکنشی به معنای دفاع از نفس خواهد بود.

در عین حال ایران که مرز مستقیم زمینی با عربستان ندارد از کشورهای عراق و بحرین که هر دو تحت تاثیر آن هستند نیز به واسطه وضعیت داخلی شان نمی تواند انتظار داشته باشد که به نفعش با عربستان بجنگند. از لحاظ جنگ دریایی احتمال این که عربستان بازنده باشد، وجود دارد چرا که دریا باز است و ایران می تواند سلاح های خود را به دست متحدانش در هر کدام از کشورهای عربی در آن سوی آب های آزاد برساند.

در مورد این که چقدر این امکان وجود دارد که عربستان بخواهد جنگ به ایران را به داخل خاک آن بکشاند نیز باید گفت ایران توانایی رویارویی با عربستان در مرزهای خود مثلا در مناطق سنی نشین هم مرز با پاکستان را دارد. در خوزستان نیز می تواند اقدامات عربستان را همگی ناکام بگذارد. در مناطق کردنشین و ترک نشین نیز روشن است که قدرت ایران به مراتب بیشتر از عربستان است. برای همین می توان گفت هر گونه احتمال رویارویی مستقیم میان ایران با عربستان تقریبا غیر ممکن است، اما این که دو کشور بخواهند به طور غیر مستقیم با هم بجنگند با وجود این که در حال حاضر احتمال آن بسیار کم است، وجود دارد.

*دیپلماسی ایرانی