فصل نوین روابط تهران و پاریس

علی آهنی: پیشینه ارتباط و تعامل بین دو ملت بزرگ ایران و فرانسه به بیش از 6 قرن قبل برمی‌گردد. نخستین تماس میان دو کشور در سال  670 هجری شمسی (1291 میلادی) صورت گرفت و چند قرن بعد در سال‌های 1085 و 1094 هجری شمسی (1706 و 1715 میلادی) با تبادل نمایندگان ویژه بین دو دولت، ارتباط و مناسبات دو کشور رسمیت یافت.

در سیصدمین سالگرد مناسبات رسمی بین دو کشور، چهارشنبه و پنجشنبه این هفته شاهد سفر رسمی رئیس جمهوری کشورمان به پاریس به دعوت فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه بودیم. با وجود تعامل خوب و نگاه مثبت دو ملت متمدن و برخوردار از فرهنگ غنی ایران و فرانسه به یکدیگر از گذشته دور و انتظار دو ملت برای شکوفایی بیشتر مناسبات در پی اقامت کوتاه و تاریخی امام خمینی(ره) در فرانسه، در دهه‌های اخیر روابط دو کشور فراز و نشیب‌های زیادی داشته و متأسفانه از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود برای گسترش مناسبات فی ما بین بهره‌برداری لازم صورت نگرفته است. علاوه بر این، تبلیغات گسترده و جوسازی‌ها پیرامون برنامه صلح‌آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران و رویکرد سیاسی و ناعادلانه شورای امنیت سازمان ملل متحد در این زمینه نیز بیش از پیش مناسبات دوجانبه را تحت تأثیر قرار داده بود.

اما خوشبختانه، طی دو سال اخیر تبادل برخی هیأت‌های پارلمانی و سیاسی روند رو به رشدی داشته و زمینه را برای تفاهم و همکاری بیشتر آماده کرده است.  بعد از سفر رسمی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به فرانسه در آبان ماه1393، برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی که با هدف تقویت رایزنی‌های پارلمانی بین دو کشور صورت گرفت و متعاقباً سفر وزیر امور خارجه کشورمان به پاریس، روابط شتاب بیشتری به خود گرفت.

علاوه بر این دیدارهای رؤسای جمهوری دو کشور در نیویورک طی سه سال گذشته و در حاشیه نشست‌های سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز آثار سازنده خود را بر روند روابط داشت.

پس از توافق هسته‌ای در تیرماه سال جاری نخستین سفر رسمی فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه به تهران انجام شد که در اصلاح نگاه گذشته ایشان به روابط بسیار مؤثر بود و روابط دو کشور در عمل، وارد مرحله سازنده و جدیدی شد. پیرو انجام سفر هیأت عالی‌رتبه اقتصادی فرانسه، به ریاست سخنگوی دولت و وزیر کشاورزی و همراهی دبیر دولت و مسئول تجارت خارجی و توریسم این کشور متشکل از 130 نفر از مدیران و مسئولان شرکت‌های مختلف فرانسوی و همچنین نخستین سفر رسمی رئیس سنای فرانسه به تهران، شاهد ارتقای روابط بودیم که بسیار حائز اهمیت بود.

طی چند ماه اخیر، مقامات عالی فرانسه با فاصله گرفتن از رویکرد انتقادی گذشته خود پیرامون برنامه هسته‌ای کشورمان، تمایل‌شان را برای تقویت رایزنی‌ها نشان دادند و با درک نقش و جایگاه مهم کشورمان در منطقه، خواستار مشارکت و ایفای نقش جمهوری اسلامی ایران برای حل و فصل برخی چالش‌های منطقه‌ای شده‌اند که این خود گویای ورود روابط به شرایط جدید و در چارچوب اهمیت نقش جمهوری اسلامی ایران در معادلات منطقه‌ای، قابل تفسیر است. در پی دستیابی به توافق هسته‌ای و آغاز اجرای برجام، فصل جدیدی در روابط دوجانبه با فرانسه گشوده شده است و بدون شک بهره‌برداری از فضای مثبتی که ایجاد شده، برای تحکیم و تقویت مناسبات فیمابین در راستای تأمین منافع مشترک دو ملت ایران و فرانسه خواهد بود.  

سفر رئیس جمهوری کشورمان به پاریس با توجه به روند جدید حاکم بر روابط دوجانبه و همچنین با در نظر گرفتن شرایط زمانی کنونی و تشدید خطر تهدیدات تروریستی بویژه از سوی گروه تروریستی داعش و تحولات پیچیده منطقه‌ای و بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برای هر دو کشور برخوردار است و قطعاً آثار مهم و گسترده‌ای در حوزه‌های فوق‌الذکر خواهد داشت.

در پایان این سفر، قرار است یادداشت تفاهم‌ها و توافق‌های متعددی در زمینه همکاری‌های صنعتی، کشاورزی، حمل و نقل، بهداشت، محیط زیست، مالی، صنعتی، علوم و تحقیقات، فناوری اطلاعات، گردشگری و نیز توافقنامه و قراردادهایی بین شرکت‌ها و بخش خصوصی دو کشور و نیز توافق‌هایی درخصوص برخی سرمایه‌گذاری‌های مشترک به امضا برسد. همچنین با توجه به امضای سند رایزنی‌های سیاسی توسط وزیران خارجه دو کشور، این سفر به ارتقا و تعمیق گفت‌وگوی سیاسی بین دو کشور درخصوص موضوع‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تلاش مشترک برای یافتن راه حل سیاسی درخصوص بحران‌های منطقه‌ای کمک خواهد کرد. علاوه براین با توجه به تهدید مشترک تروریسم برای دو کشور، این سفر می‌تواند بستر بهتری برای همکاری و مبارزه مشترک با این پدیده شوم فراهم آورد. از سوی دیگر به مناسبت انجام این سفر مهم، هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز در آستانه دهه مبارک فجر انقلاب اسلامی با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاریس برگزار خواهد شد که در معرفی بهتر فرهنگ و تمدن ایران اسلامی در فرانسه تأثیر مهمی  خواهد گذاشت. نکته مهم دیگر اینکه با امضای سند مهم نقشه راه درخصوص همکاری‌های بین دو کشور در زمینه‌های مختلف از سوی وزیران خارجه و در حضور رؤسای جمهوری دو کشور، چارچوب همکاری‌های جدید و همه‌جانبه ترسیم خواهد شد و فصل نوینی در مناسبات فیمابین گشوده خواهد شد. بدون تردید در سال آینده شاهد برنامه‌ریزی و تبادل هیأت‌هایی در سطوح و ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و پارلمانی خواهیم بود و با لغو شدن تحریم‌ها، همکاری‌های اقتصادی صنعتی دو کشور با شتاب جدید و چشمگیری مواجه خواهد شد.

*سفیر ایران در فرانسه / ایران