اقتصاد نفتی یا نفت اقتصادی

یکی از بینندگان «انتخاب» به نام امیر ایلخانی با ارسال یادداشتی، آورده است:

بی گمان می توان از نفت به عنوان پدیده ای نام برد که زندگی انسان را دگرگون کرده و سهم بسزایی در به حرکت درآمدن چرخ های صنعت به ویژه در اروپای قرن نوزده به شمار آورد که نیاز به انرژی را بیش از پیش احساس می کرد و با روی اوردن به این منبع تا اندازه ی زیادی خیال خود را از آینده راحت کرد.دستگاههایی که برای تولید ثروت و برون رفت اروپا از عقب ماندگی نیاز به نیروی محرکی به نام نفت داشتند اما این محصول چیزی نبود که در اروپا یافت شود.

از سوی دیگر پس از پایان جنگ های داخلی و رشد و گسترش شهر نشینی در این کشور و ایجاد پیوند ناگسستنی با صنعت این کشور نیز به جرگه کشورهایی پیوست در پی منابع نفت بودن هر چند خود امریکا نیز از این ماده غنی و پربار برخوردار بود اما به دلیل هزینه های بالای استخراج نفت در این کشور هنوز پس از سالها آمریکاییان ترجیح می دهند تا واردکننده نفت باشند تا این که بخواهند نقش تولید کننده رو ایفا کنند.

هنگامی که این کشورهای پی بردند که می توانند به خاورمیانه دل ببندند و نفت مورد نیاز خود را از این منطقه تامین کنند و تا سالها با خاطری آسوده کارخانه ها و صنعت خود را گسترش دهند همه تلاش خود را به کار بستند تا افزون بر تسلط به این منطقه قیمت این گوهر ارزشمند را نیز به دست بگیرند تا با تسلط به هزینه هایی که برای تولید می کنند از بالا بودن سود فروش کالاهای خود مطمئن شوند.

اما نکته ای که همیشه حائز اهمیت بوده این است که کشورهای دارای نفت به جز دوره هایی کوتاه نقش چندانی در تعیین قیمت بازی نکرده اند و این خریدار بوده است که برخلاف عرفی که حاکم بر دیگر کالاهاست قیمت را تعیین می کند.

چیزی که در این میان نمی توان به سادگی از آن گذشت این موضوع است که برخلاف کشورهای اروپایی.کشورهای صاحب نفت از این منابع برای تولید ثروت استفاده نمی کنند و تنها به روزمرگی بسنده می کنند و اگر واکاوی درستی صورت بگیرد می بینیم که بیشتر درآمد حاصل از نفت که از کشورهای خریدار ان به ویژه اروپا و آمریکا دریافت می شود دوباره صرف خرید کالاهای گوناگون به ویژه کالاهای لوکس و گران قیمت مانند خودرو می شود و در عمل می بینیم که اقتصادهای اول دنیا برای خرید نفت مبلغ زیادی پرداخت نمی کنند.

اما مشکل از کجاست آیا پیامد اقتصاد نفتی چیزی جز نفت اقتصادی برای کشورهای قدرتمند نخواهد بود.

هنگامی که ما خود را وابسته به نفت می بینیم خریدار هم راه را برای چانه زدن برای پایین اوردن قیمت نفت باز می بیند و ما ناچار می شویم تنها برای اینکه سهم خود را از بازار از دست ندهیم شرایط را انگونه که طرف مقابل می خواهد پیش ببریم.

هرچند در این راه با مشکلاتی مانند همکاری نکردن کشورهای دیگر صاحب نفت رو به رو خواهیم بود اما نمونه های برتری در جهان وجود دارند که می توانند سرمشق ما قرار بگیرند.

کشورهایی که حتی یک دلار از درآمدهای نفتی را وارد اقتصاد خود نکرده و تنها از ان به عنوان پشتوانه ای استفاده می کنند که باعث اعتماد سرمایه گذاران و حفظ ارزش پول ملی انها بشود.

نمونه بارز این مورد کشور نروژ می باشد که هرسال در امار سازمان های جهانی مردمش به عنوان خوشبخت ترین مردم دنیا برگزیده می شوند.

کشوری که با هوشمندی درآمدهای نفتی خود را در حسابی ویژه ذخیره می کند چون نیک می داند وارد کردن پول نفت به اقتصاد و تزریق ان به بدنه جامعه در دراز مدت همچون موریانه پایه های اقتصاد رو می پوساند و سبب تنبلی تولید می شود و شوق کارآفرینان را برای گسترش فعالیت های خود از بین می برد.

کافیست نگاهی گذرا به کشورهای حوزه خلیج فارس بیندازیم تا اتکا صرف به نفت را در اقتصادهای آن به روشنی ببینیم.

کشورهایی که آشنایی کمی با واژه تولید دارند و دولت های ان ها تلاش می کنند با پایین نگه داشتن بهای کالاها مردم را راضی نگه دارند.

کشور ما هم به عنوان یک کشور تولیدکننده نفت می تواند اقتصاد نفتی را از دستور کار خود خارج کرده و با تکیه بر نیروی کار جوان خود و بالابردن توان سیاسی و اقتصادی خود دیدگاه خریدارن را درباره نفت به عنوان یک کالای ارزان قیمت تغییر دهد و به انها یاداور شود که دوره نفت اقتصادی پایان یافته است و قیمت گذاری باید بر عهده فروشنگان آن باشد.