پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : برنامه نمایش و بررسی فیلم مستند «بازگشت گمورا» ساخته حجت‌الاسلام والمسلمین جواد رئیسی با حضور کارگردان و سیدکمیل رستمی مشاور فیلم به همراه شفیع آقامحمدیان کارگردان و فیلمنامه‌نویس یکشنبه ۱۹ اردیبهشت در خبرگزاری مهر برگزار شد.
«بازگشت گمورا» مقدمه‌ای برای غرب‌شناسی
شفیع آقامحمدیان در این برنامه گفت: مستند «بازگشت گمورا» مقدمه مهمی برای غرب‌شناسی است که متاسفانه در این دهه هم حوزه‌های علمیه و هم روشنفکران و فیلمسازان از آن غفلت کرده‌اند. فیلم از نظر ساختار کم‌نقص است و از نظر محتوا نیز حرف بزرگی را بیان می کند. محتوای فیلم هم برای جامعه ما و هم دیگر جوامع اسلامی بسیار لازم است و من امیدوارم مسئولان سینمایی برای اکران این فیلم در دیگر کشورهای مسلمان بکوشند.
وی افزود: در مسائل جنسی در غرب نباید مساله سرمایه‌داری را دور از نظر داشت. در این فیلم هم آمده که که ادوارد برنایز خواهرزاده فروید هدفش از مطرح کردن نظریات دایی‌اش در ایالات متحده آمریکا رسیدن به ثروت افسانه‌ای است. همچنین فراموش نکنیم که در هرجایی که حضور یهودیان بیشتر بوده بحث کسب سود و ثروت بیشتر مطرح بوده است.
آقامحمدیان همچنین به سختی‌های ساخت مستند آرشیوی اشاره کرد: ساخت فیلم مستند بر اساس مواد خام آرشیوی محدودیت‌هایی برای سازنده به‌وجود می‌آورد. این محدودیت‌ها به‌ویژه اگر موضوع فیلم درباره نقد مسائل جنسی در غرب باشد، بیشتر خود را نشان می‌دهد. با این اوصاف به نظر من «بازگشت گمورا» فیلم کم‌نقصی است هرچند که اعتقاد دارم این فیلم در کنار فیلم‌های دیگر می‌تواند کامل شود. به عبارتی باید در فیلم‌های بیشتری درباره این موضوعات ساخته شود. به عنوان مثال بحران همجنس‌گرایی نیز امروزه در غرب وجود دارد و بسیاری حول این محور در حال فلسفه‌بافی هستند.
این کارگردان ادامه داد: باید برای جلوگیری از ورود بحران‌های جنسی از غرب به کشورمان مستندهای روشنگرانه ساخت. امروزه برخی سایت‌های اینترنتی نیز در ایران دارند از انقلاب جنسی صحبت می‌کنند و وظیفه همه ما ایستادن در مقابل آنهاست. گروه سازنده «بازگشت گمورا» فیلمی نیز درباره مساله انقلاب جنسی در ایران ساخته‌اند که امیدوارم به نمایش عموم دربیاید.
از طرح و نقد مسائل جنسی نهراسیم
جواد رئیسی کارگردان این مستند نیز در این برنامه گفت: همیشه ترسی در رسانه‌های مختلف از گفتن درباره مسائل جنسی و مشکلات پیرامون آن وجود داشته است. در حال حاضر نیز چون مدام با بیان این مسائل مخالفت شده ما دیگر بلد نیستیم درباره آنها صحبت کنیم که حال قابل کتمان نیست که از این کم گفتن جامعه ما دچار آسیب‌هایی شده است.
وی افزود: ساخت این فیلم برای ما بسیار مشکل بود، چراکه در فیلم موضوعی مطرح می‌شود که تصویر کردن آن برای هنجارشکن است. به هر حال «بازگشت گمورا» نخستین فیلم ساخته شده درباره این موضوع است و من امیدوارم در ادامه نیز فیلم‌های بهتری ساخته شود.
در ادامه این جلسه یکی از حاضران با اشاره به درک نادرست از نظریه‌های فروید در ایران به مطرح شدن این سوءبرداشت‌ها در فیلم اشاره کرد و گفت: فروید هیچگاه نظریه‌ای مبنی بر انقلاب جنسی به معنای آزادی رفتارهای جنسی مطرح نکرد، اما در فیلم به این مساله اشاره شده است. به نظر کارگردان یک نظریه اثبات شده‌ای در ذهن داشته و بر اساس آن سعی کرده محتوایی برای آن پیدا کند، در صورتی که اگر فیلم بدون جهت‌گیری ساخته می‌شد ممکن بود تاثیرگذار باشد. به عبارتی کاش کارگردان یک نظریه‌ای را به عنوان پیش‌فرض درنظر می‌گرفت و سعی می‌کرد در فیلم به اثبات آن بپردازد.
رئیسی در پاسخ به این پرسش اشاره کرد: به هر حال یک شکل از مستندسازی هم این‌گونه است که کارگردان بخواهد درباره نکته‌ای که برایش به اثبات رسیده فیلمی بسازد و همگان را در جریان آن نکته قرار دهد. برای من هم این مساله ثابت شده بود که در آمریکا یک انقلاب جنسی رخ داده که باعث شده بنیان‌های خانواده متزلزل شود و سعی کردم با ساخت این مستند همگان را در جریان این رخداد بگذارم.
وی همچنین درباره برداشت از نظریه‌های فروید در این فیلم گفت: ما در این فیلم به شرح نظریات فروید و نقد آنها نپرداختیم. تنها بیان کردیم که برداشت‌های خاصی از نظریه‌های این اندیشمند توسط خواهرزاده‌اش ادوارد برنایز در جامعه آمریکایی رواج پیدا کرد. البته برخلاف شما من معتقد نیستم که فروید نظریه‌های هنجارشکنی در زمینه مسایل جنسی نداشته است.
در ادامه شفیع آقامحمدیان نیز در پاسخ گفت: دولتمردان آمریکایی همیشه در حل بحران‌ها موفق بوده‌اند، با این اوصاف خودشان بارها اعتراف کرده‌اند که تنها بحرانی که نتوانستند به حل آن بپردازند بحران جنسی بوده است. در مقابل این عجز آنها توانستند خودشان را با این بحران هماهنگ کرده و قوانینی برای لاپوشانی آن تدوین کنند.
در ادامه این جلسه یکی دیگر از حاضران خالی بودن تحلیل‌های جامعه‌شناختی از کشور آمریکا را یکی از ضعف‌های فیلم خواند و گفت: در «بازگشت گمورا» مطرح شده که دو نفر در دو مقطع زمانی مختلف با نام‌های ادوارد برنایز و آلفرد کینزی توانستند موجب انقلاب جنسی در جامعه آمریکا شوند. قطعا در جامعه ۲۰۰ میلیونی آمریکایی دونفر نمی‌توانستند به این میزان تاثیرگذار باشند. همچنین در این فیلم مطرح نشده که چرا جامعه مذهبی آمریکایی که هنوز هم رگه‌های قوی از مذهب در آن وجود دارد، به درد انقلاب جنسی دچار شد؟
کارگردان مستند «بازگشت گمورا» در جواب به این سوال اشاره کرد: ادوارد برنایز به پدر پروپاگاندا مشهور است بنابراین وی تاثیر زیادی در رسانه‌های آمریکایی داشته است. قبول دارم که یک نفر به تنهایی نمی‌توانست تاثیرگذار باشد، اما من به عنوان فیلمساز برای اینکه مخاطب را با خود همراه کنم نیاز به یک خط قصه و شخصیت دارم و آن برنایز و کینزی بود.
رئیسی ادامه داد: کینزی نیز یکی دیگر از سرآمدان انقلاب جنسی بود که نظریاتش با توجه به حمایت‌های مالی بنیادهایی چون «راکفلر» گسترش زیادی پیدا کرده و در بطن جامعه آمریکایی نفوذ کرد. بنابراین نقش کسانی چون برنایز و کینزی را نمی‌توان انکار کرد هرچند که این دو نفر دستیاران و حامیان بسیاری هم داشتند.
در این بخش از نشست یکی از حاضران که خود روحانی بود تاکید کرد چنین فیلمی با موضوع خاصی که مطرح می‌کند نباید برای همه مخاطبان به صورت عمومی به نمایش درآید بلکه خوب است برای حوزه‌های علمیه و نخبگان و مراکز علمی و سیاست‌گذاران کشور نمایش داده شود. به گفته وی، نمایش این فیلم برای توده مردم می تواند برای برخی افراد که به دنبال تقلید کورکورانه از غرب هستند به این نقطه منتهی شود که بگویند این اتفاقی که در غرب و ذیل انقلاب جنسی افتاده در نهایت به نفع آن کشورها بوده و چه خوب است که در ایران هم این اتفاق بیفتد.
این روحانی همچنین تاکید کرد ورود روحانیت به عرصه فیلمسازی اتفاق مثبتی است و حال خوب است که درباره دیگر مسایل مبتلابه جامعه نیز آثاری توسط آنها ساخته شود.
جامعه آمریکا مذهبی نیست
همچنین شفیع آقامحمدیان مذهبی بودن جامعه آمریکایی را یک شوخی عنوان کرد و گفت: بنیادهایی چون راکفلر هدف‌هایی از اشاعه انقلاب جنسی در آمریکا داشتند که همین هدف‌ها را نیز اکنون با ارائه محتوای جنسی از طریق رسانه‌های دیجیتال در کشورهای جهان سوم رواج می‌دهند. این مسائل نشان دهنده غیرمذهبی بودن غرب و آمریکاست.
وی افزود: من در غرب سال‌ها تحصیل و زندگی کرده‌ام و به عینه شاهد بوده‌ام که آنها صرفا در سطح و نه در عمق مذهبی هستند. در هالیوود فیلم‌ها را در چند ورژن می‌سازند و جالب است نسخه‌هایی که در سینماهای خود آمریکا به نمایش درمی‌آیند صحنه‌های مستهجن ندارند اما همین فیلم‌ها با صحنه‌های مستهجن و پورن در دیگر کشورها به نمایش درمی‌آیند.
آقامحمدیان همچنین به مساله سودآوری در صنعت سینمای هالیوود اشاره کرد و گفت: توماس ادیسون که یکی از مبدعان صنعت سینماست در دوره‌ای دچار مشکلات مالی می‌شود. وی برای حل این مشکل از یک رقاص عربی فیلمبرداری کرده و همان را با عنوان «رقص فاطمه» به نمایش می‌گذارد. این فیلم تماشاگران زیادی جذب کرده و باعث می‌شود ادیسون از مشکلات مالی رهایی پیدا کند. این مساله نشان می‌دهد که از همان دوران ابتدایی بحث سودآوری در هالیوود مطرح بوده و آنها برای کسب سود بیشتر دست به هرکاری از جمله ساختن سکانس‌های پورن می‌زنند.
وی ادامه داد: اکنون نیز هالیوود برای سود بیشتر و رواج منکرات به ساخت فیلم‌هایی با موضوع همجنس بازی و همجنس خواهی روی آورده و در جشنواره‌ها نیز به این فیلم‌ها جایزه می‌دهند. من در سال ۱۳۶۳ فیلمی در فرانسه درباره بیماری همجنس‌گرایی در غرب ساخته و در آن نشان دادم که بیماری ایدز بسیار فراگیر شده است. اکنون بحران شیوع بیماری‌های مقاربتی به جایی رسیده که سیاستمداران غربی برای لاپوشانی نقش خود در این بحران فیلمسازان را مجبور به ساخت فیلم‌هایی می‌کنند که در آنها مردمان قاره آفریقا مسبب شیوع بیماری ایدز معرفی می‌شوند.
کارگردان فیلم «پایان جهنم» در پایان سخنان خود گفت: اکنون دیگر بحران جنسی به طرز خطرناکی در غرب نهادینه شده است و ما باید کاری کنیم که این بحران به کشور ما کشیده نشود. برای این کار نیز به تفکر استراتژیک نیاز داریم که مقدمه آن غرب‌شناسی است. امیدوارم ساخت مستندهایی چون «بازگشت گمورا» که در زمینه غرب‌شناسی آموزش‌هایی به مخاطبان می دهند، گسترش پیدا کند.
همچنین یکی دیگر از حاضران در این برنامه نیز بر لزوم ساخت مستندهای دیگری در رابطه با موضوع «بازگشت گمورا» تاکید کرد و گفت: اینکه جامعه روحانیت ابزار هنر را به رسمیت شناخته و برای بیان تفکرات خود از آن استفاده می‌کند بسیار خوشایند است. به نظر من باید این مستند قسمت بعدی هم داشته باشد. در این دهه صنعت سینمای هالیوود به این نتیجه رسیده که اگر سینما بخواهد به روند اشاعه انقلاب جنسی ادامه دهد دیگر نمی‌توان در جامعه آن را کنترل کرد. بر این اساس به ویژه در دو مراسم اسکار گذشته فیلم‌هایی مطرح شده و جایزه گرفتند که خالی از صحنه‌های جنسی بودند. حال گروه سازندگان «بازگشت گمورا» می‌توانند فیلمی بسازند که چرا سینمای هالیوود در راه تغییر رویه است. همچنین برای خسته نشدن مخاطب باید اصلاحاتی در فیلم «بازگشت گمورا» صورت گیرد از جمله اینکه موسیقی آن تغییراتی داشته باشد و در متن نریشن هم برخی کلمات حذف شود.
جواد رئیسی در پایان اشاره کرد که از نظرها و نقدهای مطرح شده در این برنامه برای ساخت مستندهای بعدی خود استفاده می‌کند.
