امامی که مددکار تهی دستان و مستمندان بود/ مناجات های امام سجاد(ع)

برخی افراد که در میان آنان از افراد محب و پیروی حضرت سجاد(ع) هم کم دیده نمیشوند از امام چهارم شیعیان یعنی حضرت زین العابدین علیه السلام بغیر از تنی رنجور وبیمار که دچار ضعف جسم و پریدگی رنگ صورت است چیزی نمی دانند که این خود بهانه ای در دست دشمنان معاند اهل بیت عصمت وطهارت است ، اکنون این نوشتار به مقتضای ظرفیت خود در پی این است که نقش اقدامات و خدمات امام سجاد علیه السلام در تداوم اسلام محمدی و نهضت حسینی بنمایاند.

با مطالعه موشکافانه و تحلیل گرایانه تواریخ اسلامی در می یابیم که امام علی بن الحسین علیه السلام با انجام اقدامات و اعمالی که هم از حساسیت و دید حکومت فاسق و ظالم برخوردار نباشد وهم محیی و نجات بخش و هدایت کننده امت اسلام و شیعیان و مذهب حقه تشیع باشد در حقیقت نهضتی پویا و درحال جریان را سازماندهی و مدیریت نمودند.

برخی ازین اقدامات عبارت اند از :

الف-مبارزه با حکومت ظالم از راه پند و اندرز ونصیحت

برای نمونه امام سجاد علیه السلام به گواه تاریخ در طی صحبت هایی در هر روز جمعه در مسجد پیامبر صلی الله علیه وآله با مواعظ و اندرز هایی همگان را به تقوا ، دین داری و احیانا بیداری اسلامی لکن در لفافه دعوت می نمودند . سخنانی که درآن امام علیه السلام از حساب و کتاب قیامت ، دین خدا ، قرآن ، نبوت و نکته کلیدی سخنانشان « امامت و ولایت » یاد می نمایند . (۱)

ویا مواعظ مفصلی که به ابوحمزه ثمالی که از یاران نزدیک و مقربان امام است نقل نموده اند. که بازهم دراین سخنان ثقل کلام بر « امامت و ولایت » است . (۲)

ب-مبارزه امام سجاد علیه السلام از راه ادعیه و مناجات

از مجموعه دعاهای امام زین العابدین علیه السلام  کتاب مشهور «صحیفه سجادیه » است که از دیرباز اندیشوران آن را تحت عناوینی چون «اخت القرآن » و « زبورآل محمد» یاد نموده اند . (۳)

صحیفه سجادیه تنها عرض دعا و مناجات و راز و نیاز با خدای متعال نیست بلکه در موارد کثیره ای دارای ابعاد اجتماعی فرهنگی عقیدتی و سیاسی می باشد که بعنوان مثال از مساله امامت و ولایت که اصلی ترین بحث اسلام است به کرّات یاد نموده اند.

شاهد مثال اینکه امام در ادعیه ای چون:

دعای مکارم الاخلاق –دعای بیستم ، در دعایی که امام روز عید قربان و روز جمعه می خواندند و همچنین در دعای عرفه به آنچه گفته شد اشاره هایی صریح نموده اند . (۴)

ج-مبارزه از راه نشر احکام و آثار تربیتی و اخلاقی

شاهد براین مدعا کتاب شریف « رساله حقوق » امام زین العابدین است که ۵۱ حق مسلم در رابطه با ارتباط انسان با خود وخدا و دیگران را شرح وبسط می دهد.

شیخ مفید در این زمینه می نویسد : «فقهای اهل تسنن بقدری علوم از او نقل کرده اند که بشمارش نمی گنجد و موعظ و دعاها وفضایل قرآن و حلال و حرام به حدی از آن حضرت نقل شده است که در میان دانشمندان مشهور است و شرح آن سخن را به درازا می کشاند . » (۵)

د- مبارزه از طریق آزاد نمودن برده

امام در واقع با این حرکت یک کانون تربیتی تشکیل داده بود و با خرید بندگان و تعلیم وتربیت آنان در طول مدتی که دراختیار امام علیه السلام بودند و بعد آزاد نمودن آنها طیفی جدید از جامعه آن زمان را تشکیل می دادند . (۶)

علی بن طاووس ضمن اعمال ماه رمضان می نویسد : « علی بن الحسین شب آخر ماه مبارک بیست برده با اندک تفاوتی بیشتر یا کمتر را آزاد می نمود . (۷)

 ر- مبارزه از طریق اقدام به خدمات اجتماعی 

کمک ها و اقدامات اجتماعی امام سجاد علیه السلام همواره چه در دوران پرآشوب واقعه حرّه و چه در ایام آرامش مدینه کمک حال و مددکار تهیدستان و بینوایان و مستمندان بود.

تا آنجا که منقول است: گروهی از اهل مدینه از غذایی که شبانه بدستشان می رسید ارتزاق می نمودند ، اما از آورنده غذا اطلاعی نداشته اورا نمی شناختند ، پس از شهادت علی بن الحسین دریافتند آنکه هرشب غذا می آورده علی بن الحسین بوده است . (۸)

منابع :

۱-الروضه من الکافی / دار الکتب الاسلامیه ص ۷۲

۲-تحف العقول /منشورا جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه ص ۱۵

۳-الذریعه فی تصانیف الشیعه / دار الاضواء بیروت ج ۱۵ ص ۱۸ – معالم العلماء /چاپ حیدریه نجف ص ۱۲۵

۴-سیره پیشوایان ص ۲۶۹

۵- الارشاد /مکتبه ی بصیرتی قم ص ۲۶۰

۶-سید الاهل /تهران /ص ۵۵

۷-اقبال الاعمال /دار الکتب الاسلامیه تهران ص ۲۶۱

۸-نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار /قاهره ص ۱۴۰