زخمی که در پوست ایجاد و ترمیم شود، هیچ‌گاه به استحکام اولیه برنمی‌گردد

رییس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران گفت: هر زخمی که در پوست ایجاد و ترمیم شود، هیچ‌گاه به استحکام اولیه بازنمی‌گردد و تا پایان عمر نیز حداکثر 70 تا 80 درصد می‌تواند استحکام اولیه را در بهترین شرایط بدست آورد.

به گزارش انتخاب به نقل از ایسنا، دکترطبایی در کنفرانس یک روزه تازه‌های تشخیص و درمان زخم بستر که به همت معاونت آموزش جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران  برگزار شد، با بیان اینکه پوست بزرگترین عضو ارگان بدن بوده و خارجی‌ترین و اولین سد دفاعی است که در بدن انسان با آن مواجه هستیم، اظهار کرد: پوست به عنوان یک محافظ و ارگان تنظیم‌کننده است که آب و الکترولیت بدن یکی از عوامل مهم و حیاتی برای تنظیم آن محسوب می‌شود؛ در این راستا می‌توان به مرگ بیماران سوختگی بر اثر اختلال در آب الکترولیت بدن اشاره کرد.

رییس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران افزود: از طرفی پوست می‌تواند به عنوان اندام متابولیسمی و حسی محسوب شود، چراکه بخشی از مواد مورد نیاز بدن همچون ویتامین ‌D در پوست سنتز می‌شود و پوست می‌تواند نقش تنظیم ارتباطات بدن را ایفا کند.

وی با بیان اینکه زخم مهم‌ترین عارضه پوستی است، گفت: به هرنوع از دست رفتن یکدستی و یکپارچگی پوست، زخم می گوییم که می‌تواند به درجات مختلفی اعم از حاد و مزمن تقسیم‌بندی شود.

طبایی افزود: از ابتدای ایجاد زخم مکانیسم‌های ترمیمی بدن فعال شده و تا حدودی پوست را به حالت اولیه خود باز می‌گرداند. اگر به هر دلیلی این مکانیسم بدن اختلال پیدا کند و ترمیم طبیعی اتفاق نیفتد، فرد دچار زخم مزمن شده است. درواقع زخم مزمن زخمی است که بطور عادی حدود سه ماه بدن نتواند آن را ترمیم کند.

وی ادامه داد: همچنین از لحاظ عمق زخم، زخم‌ها می‌توانند به زخم‌های سطحی، زخم‌های با ضخامت نسبی و زخم‌هایی با ضخامت کامل طبقه‌بندی شوند. زخم‌های سطحی لایه سطحی درم و اپیدرم را درگیر می‌کند.

رییس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در ادامه با بیان اینکه پوست و دور فولیکول مو در نزدیکی غدد سباسه یکی از ذخیره‌های خوب سلول‌های بنیادی است، اظهار کرد: زخم‌های سطحی بهتر بهبود پیدا می‌کنند، زیرا ذخیره سلول‌های بنیادی حفظ می‌شود و اگر سطح زخم زیر درم بیاید، سلول‌های بنیادی از بین رفته و زخم دیرتر بهبود پیدا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه درم را به سه لایه تقسیم می‌کنیم که کاربرد پاتولوژی در بیماری‌های خاص دارد، یادآور شد: انواع زخم حاد شامل زخم‌های به وجود آمده در اثر بریدگی، سایش، کندگی، چاقو، تیر و گزش‌ها می‌شود و زخم‌های مزمن زخم‌هایی هستند که اختلالی در روند ترمیم آن‌ها شکل گرفته و ممکن است علل مختلفی باعث ایجاد این اختلال شده باشد.

طبایی افزود: وقتی زخم حادی ایجاد شد، خونریزی به وجود می‌آید که در مرحله اول هموستاز باید بند بیاید (هموستاز با حضور پلاکت‌ها انجام می‌شود)، در مرحله بعد که خونریزی بند آمد، سلول‌های التهابی تهاجم به موقع کرده و التهاب ایجاد می‌کنند. مرحله التهاب مرحله مهمی در روند ترمیم زخم است که اگر ایجاد نشود با زخم مزمن مواجه می‌شویم، بعد از مرحله التهاب مرحله ساخت و ساز است که زخم بازسازی و تکثیر می‌شود. مرحله نازک کار یا زیبایی زخم مرحله آخر است که در این پروسه شاهد بهبود زخم هستیم.

رییس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با بیان اینکه یکی از دلایل ایجاد زخم مزمن این است که زخم ممکن است ساپورت خونی خوب نداشته باشد، تصریح کرد: در زخم فشاری به دلیل فشاری که ایجاد می‌شود به صورت موضعی شاهد اختلال خون رسانی هستیم و در کسانی که دچار جراحت شده‌اند و با آسیب درعروق اصلی خود مواجه شده‌اند، شاهد این اختلال هستیم و از طرفی این اختلال در زخم دیابتی ممکن است به صورت سیستماتیک باشد.

وی ادامه داد: هر زخمی که در پوست ایجاد و ترمیم شود هیچ گاه به استحکام اولیه بازنمی‌گردد و تا پایان عمر نیز حداکثر 70 تا 80 درصد می‌تواند استحکام اولیه را در بهترین شرایط بدست آورد.

طبایی افزود: در حال حاضر داروها و پانسمان‌هایی وجود دارد که کمبود فاکتورها را جبران می‌کند و می‌تواند روی زخم تاثیر گذارد. چه اتفاقی می‌افتد که زخم مزمن در فرد ایجاد می‌شود؟ این مکانیزم‌ها در همه زخم‌ها از لحاظ نداشتن ساپورت خونی مناسب، ایجاد فشار، به صورت سیستماتیک و آسیب دیدن عروق اصلی مشترک است. هرجا که تنش (Tension) پوستی زیاد باشد، سلول‌ها تحت تنش باشند، روند ترمیم زخم به صورت آرام و به دور از تنش و استرس فیزیکی است.

رییس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه لبه زخم یا لبه زخم برجسته که یک حاشیه اطراف دارد، می‌تواند نشان‌دهنده بدخیمی زخم باشد، گفت: باید به زخمی که لبه برجسته دارد شک کرد؛ زیرا ممکن است از نوع اسکوموس سل باشد. البته حاشیه زخم نیز مهم است و به تشخیص نوع زخم کمک می‌کند به عنوان مثال زخم‌های فشاری یا دیابتی لبه گرد دارند و نامنظمی در حاشیه این زخم‌ها دیده نمی‌شود.

وی تصریح کرد: در صورت نامنظم بودن حاشیه زخم‌ها باید مساله را پیگیری کرد؛ زیرا زخم‌های شریانی زخم‌هایی هستند که لبه شارپ داشته و پانچ آوت هستند. همچنین در بیماران دیابتی و زخم‌های بدخیم نیز زخم‌هایی با لبه ناهموار و نامنظم دیده می‌شود. از طرفی به نوع ترشح زخم نیز باید دقت شود، زیرا این موضوع در روند درمانی دارای اهمیت است.

طبایی با بیان اینکه بستر زخم خیلی مهم است و باید حتما لمس شود، زخمی که در بستر آن سفتی حس می‌شود، باید حتما بررسی شود؛ زیرا احتمال دارد زخم بدخیم باشد، گفت: کسانی که مشکلات تغذیه دارند، کسانی که دچار کاهش وزن شدید می‌شوند، بیمارانی که دچار آلزایمر و اختلال هوشیاری و شکستگی اندام هستند و امکان حرکت ندارند، کسانی که بی اختیاری ادرار و مدفوع دارند، ممکن است بیشتر دچار زخم‌های فشاری شوند.

رییس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه بیماران هر گونه تغییر رنگ در پوست و یا ایجاد برآمدگی و برجستگی هشداری برای شروع زخم بستر در آن ناحیه است.

وی با تاکید بر اینکه روزانه باید بهداشت پوست رعایت شود، گفت: پوست این افراد باید همیشه مرطوب نگه داشته شود در نواحی تحت فشار به هیچ وجه نباید پوست خشک و حالت ترک داشته باشد؛ زیرا این موارد باعث تسریع زخم عمیق می‌شود.

طبایی تصریح کرد: اختلالات تغذیه‌ای این افراد باید رفع شود، زیرا باعث ایجاد اختلال در خون‌رسانی و ترمیم زخم می‌شود. این بیماران باید به صورت مداوم از تشک مواج استفاده کنند و یا پرستار وضعیت بیمار را تغییر دهد و او را جابه‌جا کند. در طول روز برای مرطوب کردن پوست بهتر است از وازلین استفاده کنند، پوست را نباید خیلی خشک و یا خیلی مرطوب نگه داشت؛ پوست باید تعادل و انعطاف پذیری داشته باشد.