در اين که گروهي با ريشه هاي فکري و اهدافي
انحرافي تلاش دارد براي کسب قدرت احساسات بخشي از مردم را تحريک کند و
آراي آن ها را به سمت خود جلب کند ترديدي نيست و با توجه به اينکه اين گروه
به دليل جايگاه هايي که در قدرت دارند و از هزينه کردن بيت المال نيز
براي اهداف خود ابايي ندارند نبايد در جدي گرفتن خطر اين گروه کمترين
ترديدي به خود راه داد اما به همان اندازه اهميت دارد که در برخورد با اين
گروه "صبورانه" و "هوشمندانه" اقدام کرد.
چرا صبورانه؟ چون واکنش هاي احساسي، تند و گسترده همان چيزي است که آن ها
به دنبالش هستند. هرتحليل گر سياسي بايد اين سوال را از خود بکند چگونه است
همين که فضاي سياسي کشور آرام مي شود و همه مسئولان و نخبگان و به تبع
آنان رسانه ها به مسائل اصلي کشور از جمله مطالبات معيشتي مردم و مشکلات
فعالان عرصه اقتصاد متمرکز مي شوند، ناگهان صدايي جنجال ساز از جايي
بلند مي شود. تجربه کمک مالي به برخي هنرمندان، يا ماجراي مکتب ايراني و
آخرين آن ها ويژه نامه خاتون را به ياد آوريد. بعنوان يک مثال آيا مدت
زيادي گذشته است از اين که فضاي سياسي کشور روي آرامش به خود ديده است؟
چگونه است که اين ويژه نامه جنجال ساز بعد از اين که مدت ها از گرفتن بعضي
از مصاحبه هاي آن گذشته است به ناگاه در اين زمان منتشر مي شود؟ آيا از
اين که بعد از گذشت ماه ها از انجام يک سخنراني نوار آن همزمان با انتشار
نشريه خاتون بر روي سايت ها رسانه اي مي شود و تحريک ها را چندبرابر مي کند
نبايد تعجب کرد و نبايد اين احتمال را جدي دانست که هدف از اين حاشيه سازي
ها ايجاد جنجال و وادارکردن به واکنش هاي گسترده است؟
اينگونه به نظر مي رسد کساني که مخالف تفکرات و مواضعي از قبيل ويژه نامه
خاتون هستند اگر به آساني تحريک شوند و در تريبون هاي رسمي و غيررسمي به
واکنش نسبت به اين اقدامات بپردازند عملا تبليغ همان چيزي را مي کنند که
اين گروه مي خواهد به عبارت روشن تر تمام تلاش اين گروه اين است که با
جنجال سازي واکنش ها را برانگيزد و به جامعه هدف خود اين پيغام را برساند
که موضعي متفاوت دارد لذا اولين گام براي مقابله با اين استراتژي صبوري و
غيراحساسي عمل کردن است.
روشن است که چون برنامه ريزي هاي اين گروه را جدي تلقي مي کنيم و به اين
دليل که پيش بيني مي کنيم اين جنجال سازي ها بارهاي ديگر و براي ديگر
موضوعات نيز صورت گيرد، نمي توانيم تنها با پيچيدن "نسخه صبر" کار را تمام
شده تلقي کنيم لذا بايد با هوشمندي جدي چهار راهبرد را در دستورکار قرار
داد:
1. نبايد نوع و ميزان واکنش به جنجال سازي ها به گونه اي باشد که آن حاشيه
در فضاي رسانه اي تبديل به مساله اصلي کشور شود بعنوان مثال اگر کساني نسبت
به محتواي ويژه نامه خاتون انتقاد دارند نبايد تريبون هاي رسمي و فضاي
اصلي رسانه اي مطبوعات و سايت هاي خبري موثر به گونه اي تحت الشعاع آن قرار
گيرد که گويي تمام مسائل کشور حل شده و انتشار يک ويژه نامه مساله اصلي
کشور شده است نتيجه اصلي شدن چنين حاشيه اي اولا همانطورکه ذکر شد بازي
کردن در زمين جنجال سازي گروه تحريک کننده و رسيدن آن گروه به رساندن
پيامش به جامعه هدفش است و ثانيا باعث مي شود مردم خواسته هاي اصلي شان را
از زبان مسئولين خود کمتر بشنوند و ممکن است کم کم احساس کنند که نيازها و
خواسته هايشان مورد بي مهري قرار مي گيرد و در نتيجه اين باور ايجاد شود
که مسائل اصلي مردم دغدغه اصلي مسئولانشان نيست و روشن است که اين احساس
(با اينکه در نگاهي کلان نادرست است) ازمهمترين آسيب هايي است که ممکن است
حکومت مردمي جمهوري اسلامي ايران به آن دچار شود.
با اين وصف در واکنش به ايجاد حاشيه هاي جنجال ساز بايد سطح و نوع واکنش ها
محدود و حساب شده باشد و مخصوصا رسانه هايي که اين واکنش ها در آن مطرح
مي شود و ميزاني که آن رسانه به آن مي پردازد بايد به گونه اي گزينش شود که
به اصطلاح عاميانه دعوا در کوچه پشتي و نه در خيابان اصلي صورت گيرد.
2. دومين راهبرد که مي توان نسخه آن را نه فقط در اين مورد بلکه در همه
موارد پيچيد تبيين مسائل به دور از افراط و تفريط و با استفاده از استدلال
هاي منطقي است. بديهي است هر سخن، نوشته و موضع تاثيرگذاري که "محتوا" يا
"هدف" از بروزش داراي اشکال است بايد مورد نقد قرار گيرد تا سره از ناسره
جدا شود؛ اما بايد قاعده هاي نقادي را به دقت رعايت کرد. منصفانه نقدکردن
وبيان نقاط قوت و ضعف، رعايت اعتدال و پرهيز از تندروي يا مسامحه غيراصولي ،
مستدل بودن و استفاده از بياني منطقي و رعايت تقواي اسلامي ضرورت هايي است
که در صورت رعايت نکردن آن ها تنها باعث مي شود نفوذ حرف نادرست بيشتر شود
يا نيت نادرست بيشتر به هدفش نزديک شود. اگر بخواهيم ويژه نامه خاتون را
بعنوان مثالي در نظر بگيريم آيا نکات مثبتي در اين ويژه نامه وجود ندارد که
يک منتقد براي نقد منصفانه ضروري است آن ها را مطرح کند؟ آيا اگر صرفا به
محتواي اين ويژه نامه نگاه کنيم (نه هدف از انتشارآن) حجم واکنش ها و نوع
آن بايد تا اين اندازه گسترده مي بود به گونه اي که حتي مراجع تقليد و
تريبون هاي نمازجمعه و ....نيز احساس کردند بايد وارد موضع گيري شوند؟ اگر
به جاي برخي نقدها، با ذکر موارد مثبت و منفي ويژه نامه تبيين مي کرديم که
فارغ از درستي يا نادرست "محتواي" ويژه نامه خاتون (که ممکن است عده اي با
آن موافق باشند) "هدف" از انتشار اين ويژه نامه کسب راي است، آيا تاثير
آن در افکار عمومي به مراتب بيشتر نمي بود؟ آيا حتي موافقان محتواي ويژه
نامه نيز بيشتر به اين باور نمي رسيدند که نبايد به اين گروه اعتماد کنند؟
3. امروز همه نخبگان جامعه اعم از اصول گرا و اصلاح طلب مي دانند که هدف
اين جنجال سازي ها کسب راي و رسيدن به قدرت براي اهداف خطرناک بعدي است اما
ممکن است بخشي از جامعه که نسبت به اهداف جنجال سازان اشراف ندارند و
مواضع مطرح شده را در راستاي سلايق خودشان بدانند بي آنکه احساس کنند دارد
از احساساتشان سوءاستفاده مي شود از آن جريان حمايت کنند. اينجاست که اصلاح
طلبان و اصول گرايان بايد اختلافات خود را کنار بگذارند و در تبيين
استدلال ها و مواضع شان نسبت به اين جريان جنجال ساز به طور جدي وارد شوند.
مخصوصا اصلاح طلبان با مواضع صريح شان نبايد اجازه بدهند اين گروه جنجال
ساز از بين بدنه اجتماعي آن ها يارگيري کند.
4. آخرين مساله که شايد مهمترين مساله در برخورد با گروه انحرافي باشد
برمي گردد به دستگاه هاي مسئول. ترديدي نيست که هدف اصلي گروه انحرافي
انتخابات مجلس است تا با داشتن حتي گروه اقليتي در مجلس نهم بتوانند با
داشتن تريبون هاي رسمي مجلس و امکان آبستراکسيون در مواقع حساس برنامه هاي
بعدي خود را راحت تر پياده کنند.
در اين راه نيز حساب ويژه اي بر امکانات مالي گسترده اي که از بودجه هاي
عمومي در اختيار دارند بازکرده اند به اين گونه که اين گروه تلاش دارد در
شهرستان هاي کوچک از بين افرادي که وابسته به گروه هاي سياسي اصول گرا يا
اصلاح طلب نيستند ولي از نماينده مجلس شدن اهداف مالي و غيرمالي شخصي را
دنبال مي کنند، يارگيري کرده و با هزينه کردن گسترده پول که در شهرستان هاي
کوچک در کسب آرا بي تاثيرنيست، اين افراد را بعنوان نمايندگان وابسته به
خود راهي بهارستان کنند با اين وصف روشن است که دستگاه هاي مربوط بايد به
جديت و با دقت تمام حرکات افراد در معرض کانديداتوري و همچنين فعاليت هاي
رسمي انتخاباتي را رصد کنند و به همان اندازه که نسبت به عملکرد اشخاص
وابسته به جريان هاي سياسي درون نظام به ديده اغماض مي نگرند، نسبت به
رفتار اين قبيل افراد باهويت هاي سياسي نامشخص و مشکوک بي تسامح برخورد
کنند تا مجلس همچنان عصاره فضائل ملت باقي بماند.
* خراسان
