هشدار؛ سونامي خاموش «آلزايمر» در راه است

رييس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي با اشاره به رشد جمعيت سالمندي در دنيا و ايران، سرعت پيرشدن جمعيت در كشورهاي در حال توسعه را بيشتر از ساير كشورها عنوان كرد و گفت: بر اين اساس كشورهاي در حال توسعه براي بستري سازي دوران سالمندي فرصت كمتري دارند.

دكتر پريسا طاهري، متخصص طب سالمندي به مناسبت روز جهاني آلزايمر (30 شهريور ماه) در گفت‌وگو با (ايسنا)، آلزايمر را يكي از بيماري‌هاي شايع دوران سالمندي عنوان كرد و گفت: دنيا در حال پيرشدن است. در ايران نيز جمعيت جوان كشور به سرعت به سمت سالمندي پيش مي‌رود. به اين ترتيب سالمندي پديده‌اي نيست كه مختص ايران باشد. اما سرعت پير شدن جمعيت در كشورهاي در حال توسعه و از جمله ايران بيشتر از كشورهاي توسعه يافته است.

وي با بيان اينكه پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه تا سال 2050 حدود 25 درصد جمعيت كشور سالمند خواهند بود، گفت: براين اساس يك نفر از هر چهار نفر سالمند خواهند بود. همچنين 80 درصد سالمندان در كشورهاي در حال توسعه زندگي مي‌كنند.

به گفته طاهري، سالمند شدن جمعيت يك كشور نشان مي‌دهد كه برنامه‌هاي بهداشتي آن كشور موفق بوده است. در كشور ما نيز تلاش‌هاي زيادي در اين زمينه صورت گرفته است و اين تجربه به دست آمده است. بنابراين بايد برنامه‌ريزي لازم براي جامعه سالمندي داشته باشيم.

وي ادامه داد: رشد جمعيت كشور در دهه 60 زياد بود و جوانان امروز تا 40 ـ 50 سال آينده به سنين سالمندي مي‌رسند. در حال حاضر كشور با جامعه ميانسالي كه رو به سالمندي پيش مي‌رود، روبروست. بر اين اساس بايد برنامه‌ريزي‌ها هدفمند باشد تا در آينده با چالش مواجه نشويم.

اين متخصص طب سالمندان گفت: آلزايمر يكي از بيماري‌هاي دوران سالمندي است و عموما انتظار نداريم كه اين بيماري در جوانان مشاهده شود. 30 شهريور (21 سپتامبر) به عنوان روز جهاني آلزايمر نيز فرصتي است تا به اين بيماري بيشتر پرداخته شود.

وي آلزايمر را يكي از انواع بيماري دمانس عنوان كرد و گفت: دمانس زوال عقل و اختلال شناختي پيش‌رونده است كه به طور تدريجي باعث مي‌شود حافظه، تفكر و قضاوت فرد از بين برود. حدود 70 تا 75 درصد انواع دمانس از تيپ آلزايمر است.

به گفته وي، فرد مبتلا به آلزايمر با اختلال در بيان، اشكال در پيدا كردن لغات، اختلال در عملكرد و علايمي از اين قبيل مواجه است. سالمند مبتلا به آلزايمر عليرغم آنكه سالم است، نمي‌تواند عملكرد مناسبي داشته باشد. سالمند مبتلا به آلزايمر معمولا مفهوم را از دست مي‌دهد. اين سالمندان عموما سوالات تكراري مي‌پرسند و اگر خانواده از روند تغييرات آلزايمر آگاه نباشد، دلواپسي‌ها و عكس‌العمل‌هايي را به دنبال خواهد داشت كه مي‌تواند باعث تشديد بيماري فرد مي‌شود.

اين متخصص طب سالمندي در توضيح اختلال در حافظه گفت: اختلال معمولا در حافظه دور، نزديك و يا حافظه اخير رخ مي‌دهد كه سالمند مبتلا به آلزايمر دچار اختلال در حافظه اخير مي‌شود.

طاهري درباره روند فيزيوپاتولوژي بيماري دمانس گفت: شايع‌ترين علت اين بيماري رسوب پروتئين آميلوئيد در مغز است كه سبب مي‌شود تغذيه سلول‌هاي مغزي با اختلال روبه‌رو مي‌شود.

وي آلزايمر را در دو نوع زودرس و ديررس عنوان كرد و گفت: از آنجا كه افزايش تعداد سالمندان در دنيا و از جمله در ايران پديده‌اي طبيعي است، افزايش بيماري‌هاي اين سنين و اين موضوع كه گفته مي‌شود سونامي خاموش آلزايمر در حال وقوع است، عجيب نيست. بر اين اساس در آينده با تعداد زيادي از سالمندان مبتلا به آلزايمر در دنيا روبرو خواهيم شد. اكنون (سال 2011) حدود 35 تا 36 ميليون مبتلا به دمانس در دنيا زندگي مي‌كنند. از آنجا كه احتمال بروز دمانس در افراد 85 سال به بالا 50 درصد است، در آينده به دنبال افزايش جمعيت سالمندي با افزايش بيماري‌هاي اين سنين نيز روبرو خواهيم شد.

 پيري به معني ناتواني و وابستگي نيست

طاهري در پاسخ به اين سوال كه آيا آلزايمر بخشي از سير طبيعي پير شدن است، گفت: اين موضوع اشتباه رايجي است، پيري به معني ناتواني و وابستگي نيست بلكه سير طبيعي زندگي است مرحله سالمندي يك مرحله طبيعي از زندگي است.

وي با تاكيد بر آنكه فردي كه دچار اختلال حافظه پيش‌رونده مي‌شود بايد سريع به پزشك مراجعه كند، گفت: كمبود ويتامين B12، اختلالات تيروئيد، افسردگي، پوكي استخوان، بيماري‌هاي قلبي - عروقي، HIV، ديابت و فشارخون كنترل نشده، مصرف الكل، ضربه مغزي و ... مي‌توانند اين اختلالات را ايجاد كنند.

طاهري عامل سن را از عوامل ايجاد آلزايمر عنوان كرد و گفت: در سنين بالاي 85 سال احتمال بروز آلزايمر 50 درصد است و در سنين پايين‌تر اين احتمال به 5 تا 10 درصد كاهش مي‌يابد. سابقه خانوادگي بروز آلزايمر نيز احتمال ابتلا در فرد را بيشتر از سايرين مي‌كند. ميزان سواد پايين نيز يكي ازعوامل ايجاد آلزايمر است. همچنين جنس زن از ريسك ‌فاكتورهاي آلزايمر است. بنابراين زناني كه سابقه افسردگي درمان نشده، پوكي استخوان، بيماري‌هاي قلبي عروقي و بيماري‌هايي از اين قبيل را دارند بايد بيشتر از خود مراقبت كنند. مصرف برخي از داروها نيز باعث اختلال‌شناختي مي‌شود كه پزشك بايد هنگام تجويز اين داروها دقت داشته باشد.

وي در اين باره ادامه داد: ممكن است حتي افراد جوان نيز با اختلال حافظه مراجعه كنند. اين افراد عموما دچار دمانس كاذب هستند كه لازم است سريع تشخيص داده شود. شايعترين علت اين موضوع نيز افسردگي و اضطراب است.

 چگونگي پيشگيري از آلزايمر

طاهري درباره چگونگي پيشگيري از بيماري آلزايمر گفت: برخي از بيماري‌هاي زمينه‌ساز آلزايمر، قابل پيشگيري هستند. از آنجا كه استارت بيماري آلزايمر در ميانسالي زده مي‌شود بايد از سال‌ها قبل به اين فكر باشيم تا از بروز بيماري آلزايمر جلوگيري شود. تغذيه مناسب، استفاده از ميوه و سبزيجات، پرهيز از اضطراب و استرس، كنترل ديابت، چربي و چاقي و انجام فعاليت‌هاي اجتماعي، جسمي و ذهني مي‌تواند در كنترل و جلوگيري از بروز بيماري آلزايمر موثر باشد.

 ارايه خدمات در سطوح مختلف به سالمندان و بيمه سالمندي با مشكل روبروست

 سالمندان پس از بازنشستگي نبايد خانه‌نشين شوند

وي تاكيد كرد: بازنشستگي سالمندان مساوي با از كارافتادگي آنها نيست و سالمندان پس از بازنشستگي نبايد خانه‌نشين شوند. در حال حاضر در زمينه ارائه خدمات در سطوح مختلف و همچنين بيمه سالمندي مشكل وجود دارد. ارايه خدمات به سالمندان بايد چندوجهي باشد و ابعاد جسماني، رواني، روحاني و اجتماعي را در بر بگيرد. مسايل مربوط به سالمندي بايد به تفسير نگريسته شوند كه آلزايمر نيز بخشي از اين تفاسير است.

رييس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت در پايان تاكيد كرد: آمادگي خانواده و آموزش به خانواده‌ها نقش بسياري در بيماري آلزايمر دارد؛ چرا كه بيماري آلزايمر بار زيادي را به جامعه و خانواده تحميل مي‌كند و فرد آلزايمري نمي‌تواند عملكرد طبيعي زندگي را دنبال كند.