شنبه ۰۴ اسفند ۱۳۹۷ | Saturday, 23 February 2019
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
شنبه ۰۴ اسفند ۱۳۹۷ | Saturday, 23 February 2019
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • شهری
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
بروز رسانی شده در : ۰۴ اسفند ۱۳۹۷ - ۱۶:۴۸
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • شهری
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
ویدیو/ وقتی خواننده محبوب تلویزیون در میانه اجرا دچار فراموشی می شود!

ویدیو/ وقتی خواننده محبوب تلویزیون در میانه اجرا دچار فراموشی می شود!

ویدیو/ مادر و پسری که بعد از 31 سال به هم رسیدند

ویدیو/ مادر و پسری که بعد از 31 سال به هم رسیدند

ویدیو/ کشف دلار های جعلی در خیابان فردوسی تهران

ویدیو/ کشف دلار های جعلی در خیابان فردوسی تهران

ویدیو/ مریخ نوردی؛ جاذبه خاص گردشگری در چابهار ایران

ویدیو/ مریخ نوردی؛ جاذبه خاص گردشگری در چابهار ایران

ویدیو/ سردار سلیمانی: به این گروه خبیث نه فقط در مرز، در هر نقطه ای بیابیم حمله خواهیم کرد

ویدیو/ سردار سلیمانی: به این گروه خبیث نه فقط در مرز، در هر نقطه ای بیابیم حمله خواهیم کرد

ویدیو/ فیلم دیده‌نشده از جلسه مجلس خبرگان در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ که به بررسی استعفای آیت‌الله منتظری می‌پردازد

ویدیو/ فیلم دیده‌نشده از جلسه مجلس خبرگان در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ که به بررسی استعفای آیت‌الله منتظری می‌پردازد

کد خبر: ۳۹۸۲۸۷
تاریخ انتشار: ۳۰ : ۰۱ - ۲۰ اسفند ۱۳۹۶
صفحه نخست >> اقتصاد
پ

منشأ «صف» در اقتصاد ایران

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

صف‌های خرید ارز کوتاه شد.


به گزارش دنیای اقتصاد، مشروط شدن عرضه دلار از تراکم صف‌ها مقابل صرافی‌ها کاست. این موضوع بهانه‌ای برای طرح یک پرسش شد؛ چرا اقتصاد ایران در دوره‌های مختلف «صف» را در حوزه متعدد تجربه کرده است؟ درواقع چرا «ایستگاه‌های عرضه» و «صف تقاضا» پدیده‌هایی پرتناوب در اقتصاد ایران هستند؟


می‌توان گفت عامل زایش این پدیده‌ها در اقتصاد ایران نحوه مداخله‌ سیاست‌گذاران در قیمت‌گذاری است. مداخله‌ای که اگرچه با هدف بهبود در متغیرهایی نظیر تورم و بیکاری اتفاق می‌افتد، اما بررسی‌های آماری حکایت از سوء اثر جانبی این سیاست در عین دست‌نیافتن به اهداف سیاست‌گذاران در روند مداخله در قیمت دارد.


می‌توان گفت سانسور قیمت از سوی حکمران اقتصاد و نبود مکانیزمی رسمی برای کشف قیمت از طریق جهت‌دهی بر انتظارات هم از سمت عرضه و هم از سمت تقاضا، شدت جریان انباشت صف را تقویت می‌کند. روندی که چه در رابطه با کالاهای یارانه‌ای و چه در رابطه با توزیع ارز با نرخ دولتی، سکه و در گذشته‌های دور سیمکارت موبایل به چشم می‌خورد.


افزون بر این بررسی‌ها نشان می‌دهد مداخله دولت در مواردی نه‌تنها کاهش تورم در پی نداشته، بلکه منجر به افزایش مصرف شده است. نمونه واضح آن یارانه انرژی است. «دنیای اقتصاد» در گزارشی منشأ صف در اقتصاد ایران را بررسی کرده است.


طی هفته اخیر، اخبار بازار ارز شاهد حضور متناوب واژه «صف» بود. واژه‌ای که حضور پررنگی در بازخوانی خاطرات بسیاری از شهروندان ایرانی به خصوص در دهه ۶۰ دارد. اما چه عاملی باعث تداوم حضور این پدیده در اقتصاد ایران شده ‌است؟ می‌توان گفت عامل انباشت تقاضا در صف‌ها در واقع ناشی از نبودن تعادل بین عرضه و تقاضای یک کالاست.


پدیده‌ای که یا تحت تاثیر اصطکاک غیرطبیعی بر مسیر رسیدن قیمت به نقطه تعادلی یا تحت‌تاثیر انتظارات قیمتی ناشی از شفاف نبودن قیمت حاصل می‌شود. مانع حرکتی قیمت در چنین شرایطی عموما سوبسید یا سقف قیمتی است که با افزایش تمایل متقاضیان و کاهش میل عرضه‌کنندگان موجب برهم خوردن مکانیزم طبیعی بازار می‌شود.


این سوبسید در برخی از موارد به‌صورت کوپن و یارانه به بخش زیادی از شهروندان تعلق می‌گیرد و گاهی نیز مانند روزهای اخیر به بخش اندکی که شکاف بین نرخ‌های مختلف در بازار را دلیل خوبی برای حضور در صف می‌بینند. اگرچه هدف دولت‌ها از ایجاد «مراکز عرضه» کاهش فشار بر اقشار کم‌درآمد است، با این وجود تجربه ثابت کرده ‌است که در چنین شرایطی یارانه عمومی توزیع شده نه‌تنها با خطای بزرگی در هدف‌گیری همراه است بلکه با ایجاد کانال رانت و افزایش انگیزه دلالی در مقابل کاهش مطلوبیت سرمایه‌گذاری باعث تقویت مکانیزم‌های فرساینده رفاه عمومی، کاهش شتاب رشد اقتصاد و ایجاد فرهنگ مصرف بی‌رویه خواهد شد. سوء مکانیزم‌هایی که طی دهه‌های گذشته بسیاری از کشورها را به فکر رفع سانسور قیمت انداخته است.


ایستگاه پر تقاضا


صف‌ها طولانی در ایران پدیده‌ای آشنا به چشم شهروندان است؛ از صف‌های طولانی دریافت کالاهای یارانه‌ای در دهه شصت تا صف‌های طویل جلوی برخی از صرافی‌ها در روزهای اخیر. اگرچه در ظاهر به نظر می‌رسد صف‌های ارزی ماهیت متفاوتی نسبت به صف‌های دریافت کالای یارانه‌ای دارد، اما نکته جالب توجه عامل مشترک شکل‌گیری این صف‌ها یعنی نحوه مداخله دولت در بازار و تقبل بخشی از قیمت به‌عنوان یارانه دولتی است.


این یارانه دولتی در کالاهای کوپنی یارانه‌ای آشکار و در بازار سه نرخی ارز در روزهای اخیر تفاوت قیمت بین تابلوی صرافی‌ها و نرخ فروش دلار در بازار ایران است. تفاوتی که در برخی موارد باعث شکل‌گیری تقاضای مازاد با هدف «آربیتراژ» و افزایش هزینه فرصت عدم خرید ارز نیز شده‌است. به بیان دیگر تفاوت حدودا ۷ درصدی بین قیمت بسته‌‌های چندهزارتایی ارزی عرضه شده در صف‌های ارزی و قیمت فروش ارز در بسیاری از صرافی‌ها در واقع نوعی یارانه دولتی به خریداران در ازای تحمل صف است.


تنها تفاوت کالای کوپنی با این سوبسید ارزی این است که یارانه نخست به بخش بزرگی از جامعه تعلق می‌گیرد اما یارانه ارزی به بخش کمی از افراد تعلق می‌گیرد. یارانه‌ای که هدف آن به احتمال زیاد تمایل سیاست‌گذار به ایجاد سرازیری قیمتی در مسیر متغیر ارزی است. این در حالی است که مشاهدات میدانی نشان می‌دهد این سیاست خود باعث شکل‌گیری تقاضای جدید با هدف کسب سود از کانال آربیتراژ شده‌است.


افزون بر این به واسطه ابهام در قیمت واقعی کالای سوبسیدی در چنین شرایطی مکانیزم کشف قیمت عموما در بازار غیر رسمی اتفاق می‌افتد. عاملی که موجب احتمالی‌تر شدن روند قیمت آتی در بازار ارز که خود می‌تواند به‌عنوان عامل طولانی شدن صف عمل کند، می‌شود.


عامل صف


تشکیل صف را می‌توان انعکاس کمبود در طرف عرضه در مقابل تقاضای موجود دانست. البته این پدیده نه لزوما نتیجه وجود برخی خلأها در سمت عرضه بلکه گاهی ناشی از موج هیجانی انباشته شده در اثر برخی مکانیزم‌هاست که سازوکار معمول بازار را تحت‌تاثیر قرارداده و منجر به ایجاد تقاضای مزید بر روند جاری در شرایط نرمال می‌شود.


از آنجا که مکانیزم بازار آزاد عرضه و تقاضا را به نقطه تعادل سوق می‌دهد در صورت آزادی عمل بازیگران اقتصادی معادل با تقاضای موجود، عرضه صورت می‌گیرد. در نتیجه تحت چنین شرایطی احتمال به‌وجود آمدن صف از سوی متقاضیان کالا به حداقل خواهد رسید. اما در صورتی که یک پارازیت خارجی اجازه شکل‌گیری چنین تعادلی را از بازار به‌عنوان مکانیزم متعادل‌کننده عرضه و تقاضا بگیرد، احتمال پیشی‌گرفتن عرضه از تقاضا و در نتیجه ایجاد صف به یک امکان تبدیل خواهد شد.


برای مثال در برخی از موارد یک مصوبه درباره سقف قیمتی ممکن است موجب کاهش انگیزه عرضه کالا مطابق با توان فنی بنگاه‌های تولیدی شود. در چنین شرایطی احتمالا بخشی از تقاضای مازاد بر عرضه به‌صورت تشکیل صف نمود پیدا خواهد کرد. می‌توان گفت طی سال‌های اخیر وجود این مکانیزم تعادلی باعث ایجاد صف برای دریافت برخی از کالاها (مانند کالای کوپنی) شده است. این در حالی است که اثرجانبی دیگر این قیمت‌گذاری دستوری ایجاد انگیزه مصرف اضافه و کاهش حساسیت عمومی نسبت به پدیده اسراف است.


وضعیتی که به‌خصوص در رابطه با یارانه دولت به بخش انرژی در سال‌های اخیر به چشم می‌خورد. نکته جالب توجه در بررسی مکانیزم قیمت‌گذاری دستوری این است که اگرچه این اقدام معمولا با هدف اثرگذاری بر اشتغال و فقر انجام می‌گیرد، اما بررسی‌ها حکایت از عدم حصول این اهداف در مداخله دولتی در قیمت دارد. برای مثال بررسی‌های «فرهاد نیلی» و «حسین باستانی» نشان می‌دهد که سیاست یارانه انرژی در دهه‌های اخیر نه تنها اثر مورد انتظار را بر متغیرهایی مانند رشد اقتصادی و تورم نداشته‌است، بلکه موجب جانشینی نهاده انرژی به جای بقیه نهاده‌های در بخش تولید و افزایش مصرف انرژی عمومی شده‌است.


افزون بر ناترازی عرضه و تقاضا گاهی اوقات انتظارات قیمتی عاملی برای تشکیل صف متقاضیان خواهد شد. پدیده‌ای که به کرات در بازارهای بورس نیز قابل مشاهده است. در چنین شرایطی وجود سیگنال افزایش قیمت از یکسو عرضه‌کنندگان را نسبت به ارائه نکردن بخشی از کالای قابل عرضه متقاعد می‌کند. این درحالی است که سیگنال افزایش قیمت ممکن است باعث هجوم موج تقاضا برای خرید کالا با قیمت ارزان‌تر شود. به همین جهت بسترسازی برای کشف قیمت در کنار دادن درجه آزادی به‌عنوان محوری‌ترین سیاست‌ها برای جلوگیری از تشکیل صف در اقتصاد معرفی شده‌اند.


سانسور قیمت در بازار


از آنجا که «تعادلی نبودن قیمت» و «ابهام در قیمت» مهم‌ترین عوامل برهم زدن تعادل بین عرضه و تقاضا است، سیاست‌های ضدصف عموما بر محور افزایش درجه آزادی قیمت‌ها و بستر‌سازی برای کشف قیمت استوار است. بخشی از طول صف خریدهای خرید ارز در روزهای اخیر را در واقع سرمایه‌گذاران ارزی‌ای تشکیل می‌دادند که افزایش قیمت ارز در روزهای آتی را محتمل‌تر از هر سناریویی می‌دانند.


انتظاری که یکی از ریشه‌های شکل‌گیری آن بازخوانی روند حرکت دلار در ماه‌های اخیر است. در حالی که این عامل انتظاری بر افراد حاضر در انتهای صف اضافه می‌کند، وجود انتظاری مشابه در بین عرضه‌کنندگان ارز از یکسو و عدم تمایل برخی از فروشندگان به از دست دادن سود در خلال خیز و افت اخیر دلار نیز امید ریاضی مدت زمان حضور افراد در صف را افزایش داده‌ است.


‌به عقیده کارشناسان یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای مقابله با رواج پدیده صف در اقتصاد ایجاد مکانیزم برای کشف قیمت‌هاست؛ چرا که در چنین شرایطی احتمالات جای خود را به امکانات داده و پارازیت‌های هیجانی قیمتی محلی از اعراب نخواهند داشت. به همین جهت ایجاد بازارهای‌های آتی، آزادسازی قیمت و تعمیق بازار با کمک به تعیین نرخ واقعی و آتی کالای یارانه‌ای جریان ناشی از انتظارات به سمت انتهای صف را نیز کاهش خواهد داد.


می‌توان گفت صف نمودی از وجود تمایل قیمت به افزایش است. درصورت نبود حبس قیمتی، صعود قیمت منجر به کاهش تقاضا از یکسو و افزایش عرضه و در نهایت کوچکتر شدن طول صف خواهد شد. بنابراین استمرار صف در سمت تقاضا می‌تواند به معنای استمرار تحدید قیمت اسمی و وجود مانع بر مسیر افزایش طبیعی قیمت باشد.


اگرچه به عقیده برخی دولتمردان تقاضای اتوبوسی عامل اصلی شکل‌گیری صف در روزهای اخیر است اما باید توجه کرد که رویکرد سیاست‌گذارانه در قیمت‌گذاری طی سال‌های اخیر به نحوی بوده که ثبات حاکم در بازار در مقابل چند اتوبوس تقاضا کاملا شکننده و تحت تاثیر بوده ‌است به نحوی که در عمل موجب ایجاد یک نرخ جدید در بازار ارز کشور شده ‌است. ایجاد نرخ جدید و تقابل نرخ دولتی و نرخ بازار را می‌توان نشانه وجود رویه‌هایی نامناسب در اقتصاد دانست.


رویه‌هایی که گاهی به علت برخی ملاحظات (مانند اثر جنگ بر اقتصاد در دهه ۶۰ یا اثر تورمی بزرگنمایی شده افزایش قیمت حامل‌های انرژی) و گاهی به علت نحوه بازارگردانی دولت ایجاد می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین صورت‌های ضعف مدیریت در زمینه بازارگردانی دولت، تعدد و شکاف بین نرخ‌های مختلف در بازار است. اگرچه مداخله دولت در بازار عموما با هدف کمک به اقشار کم‌درآمدتر صورت می‌گیرد، اما دولت با ایجاد نرخ جدید از یکسو این سوبسید را به تمام شهروندان اعم از کم‌درآمد و پردرآمد اعطا می‌کند و از سوی دیگر با ایجاد زمینه‌های رانت ضمن ایجاد فرهنگ رانتجویی و تضعیف فرهنگ سرمایه‌گذاری، بخشی از منابع عمومی را صرف کسب سود صاحبان رانت می‌کند.


پدیده‌ای که صرف نظر از اثر اجتماعی علاوه بر اثرگذاری بر فعالیت بنگاه‌های اقتصادی منجر به تقویت نگاه به دولت به‌عنوان «قیم اقتصاد» و گسترش فساد خواهد شد. نتیجه‌ای که بررسی تجربیات سایر کشورها حکایت از استقلال نتایج آن از مختصات جغرافیایی دارد. برای مثال بررسی‌های بانک مرکزی لهستان با عنوان «گذار لهستان به سمت آزادی اقتصادی» با اشاره به مکانیزم غیرتعادلی تعیین قیمت به‌عنوان روندی مرسوم در دهه ۱۹۸۰، تشکیل صف برای دریافت یارانه در قالب‌های چون داروی دولتی، سوخت‌های فسیلی و برخی اقلام خوراکی را نتیجه «دخالت در قیمت‌گذاری» معرفی کرده ‌است. پدیده‌ای که با گذار این کشور به سمت تجارت آزاد و افزایش قدرت مانور قیمت رفته‌رفته از اقتصاد این کشور رخت بست.

لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
برچسب ها: اقتصاد ایران ، قیمت دلار ، عرضه دلار ، صرافی ها
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
طرح جدید همراه اول: یکسال اینترنت رایگان

طرح جدید همراه اول: یکسال اینترنت رایگان

 5 راه رفع خستگی چشم در برابر مانیتور

5 راه رفع خستگی چشم در برابر مانیتور

 اگر آیفون نباشد، چه بر سر اپل می‌آید؟

اگر آیفون نباشد، چه بر سر اپل می‌آید؟

 بهترین اسمارت‌فون‌های سال ۲۰۱۹

بهترین اسمارت‌فون‌های سال ۲۰۱۹

 بازیگران مشهوری که در خوانندگی شکست خوردند

بازیگران مشهوری که در خوانندگی شکست خوردند

 چگونه خوش عکس باشیم؟

چگونه خوش عکس باشیم؟

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر : دیدنی‌های امروز شنبه ۴ اسفندماه

تصاویر : دیدنی‌های امروز شنبه ۴ اسفندماه

۲/۴
تصاویری شگفت‌انگیز از بارش برف سیاه

تصاویری شگفت‌انگیز از بارش برف سیاه

۳/۴
تصاویر : ورود به باب الرحمه پس از ۱۶ سال

تصاویر : ورود به باب الرحمه پس از ۱۶ سال

۴/۴
تصاویر : صعود زنیت در لیگ اروپا با درخشش سردار آزمون

تصاویر : صعود زنیت در لیگ اروپا با درخشش سردار آزمون

ببینید!

ویدیو/ دعوای علیخانی-ضیا بالا گرفت!

ویدیو/ چراغ قرمز برای شما همیشه سبز است؛ صرفه جویی در وقت و انرژی با تکنولوژی تازه آئودی

ویدیو/ روایت خلبان هواپیمایی آسمان که از سقوط پرواز تهران-یاسوج جاماند

ویدیو/ بازیگر پایتخت: بعد از گرفتن جایزه جشنواره، پیک موتوری شدم

ویدیو / آنچه باید درمورد اندیشکده‌ها بدانید / نقش منحصر به فرد اتاق‌های فکر در تصمیمات سیاستمداران آمریکا و یک ابهام +زیرنویس فارسی

ویدیو/تصاویر لحظه ای هواپيماهای جاسوسی آمريکا توسط سپاه

ویدیو/ گوشی جدید سامسونگ هم تبلت است، هم موبایل

آرشیو
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

حذف پرچم آمریکا و اسرائیل از کف خیابان در مقابل فرمانداری پاکدشت / فرماندار: عذرخواهی و طلب حلالیت می‌کنم

ترامپ چگونه در حال حرکت به سمت جنگ با ایران است؟ / نشست ورشو، تهدید اروپا و ویدیوی بولتون خطاب به تهران، همگی یاداور اتفاقاتی است که پیش از جنگ با عراق افتاد

خادمی، نماینده اصولگرا: خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام هستیم

آستان قدس رضوی و بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح مکلف به پرداخت مالیات شدند

رحیم‌پور ازغدی: غرب‌زده‌ها می‌گویند رابطه جنسی دختر دبستانی ایرادی ندارد، فقط به او لوازم بهداشتی بدهید که ایدز نگیرد / تحریم می‌تواند ما را قدرتمند و تمدن ساز کند / اروپا خونین‌ترین قاره جهان است / نظام بین الملل شیرتوشیر است / برای حفظ بدن خود باید هزینه بدهیم؛ برای یک ملت هم همینطور است / باید مقاومت کنیم تا خدا به ما جایزه بدهد / یک ملت می‌تواند توسری خور شود، سواری بدهد و به دشمن شیر بدهد تا علوفه بگیرد؛ آن موقع ممکن است تهدید‌ها نباشد / در ولنتاین کادو‌های میلیونی می‌دهند؛ نباید بی‌ناموسی کرد؛ چرا این پول‌ها را به فقرا و کوکان یتیم نمی‌دهید؟

چرا ترامپ از کاندیداتوری برنی سندرز وحشت زده شده است؟ / آمریکا احتمالا آماده است که یک سوسیال دموکرات را رئیس جمهور کند

واکنش مثبت بازار به تصمیم FATF / نرخ ارز کاهشی شد

ظریف: ترامپ از غافلگیری خوشش می‌آید؛ ما هم با او همین گونه رفتار می‌کنیم / اقلیت بسیار قدرتمندی در کشور ما مخالف برجام بودند؛ اگر مردم عصبانی شوند این گروه ممکن است بزودی اکثریت شوند / ۵۱ درصد شهروندان همچنان از ماندن ما در برجام حمایت می‌کنند / معافیت‌های نفتی به خاطر به دلیل ارزیابی‌های آمریکا از بازار نفت بوده نه رعایت حال ایران و برجام

تصاویر : فرش قرمز عمران خان برای بن سلمان

تصاویر : روز ولنتاین در کردستان عراق

مطهری خطاب به شریعتمداری: نگاه «کیهان» ما را به یاد کج فهمی «خوارج» و «حنابله» که اخلاف شان داعش و القاعده است، می اندازد / سخنانم ذهن جامد و اخباری کیهان را به هم ریخت / این سخن رهبری که «ممکن است کسی نظری خلاف نظر من داشته باشد، باید بتواند نظرش را بیان کند» به مذاق کیهان خوش نمی‌آید؛ اینها کاسه داغتر از آش هستند

تصاویر برگزیده : تشییع پیکر پوران شریعت‌رضوی همسر علی شریعتی

حمله تند کیهان به علی مطهری: بسیار بیجا و غلط کرده که برای امام تعیین تکلیف می‌کند / او دمدمی مزاج و هرهری‌مسلک است / اگر انتساب فرزندی شهید مطهری را از او بگیرند، هیچ هویتی برای این نماینده مذبذب باقی نمی‌ماند / او با سوءاستفاده از نام پدرش، در حال خیانت به منظومه فکری شهید مطهری است

دستگیری عاملان حمله تروریستی خاش-زاهدان توسط سپاه

واکنش بانک مرکزی به ادعای عسگر اولادی: این فرد سالیان طولانی از محل منابع و امکانات کشور، فعالیت تجاری دارد / او ۱۶.۶ میلیون یورو صادرات داشته، ولی ارز حاصل از صادرات را وارد چرخه اقتصادی نکرده/ برخی آقایان تمایلی ندارند در فضای شفاف فعالیت کنند؛ صرفاً منافع شخصی و گروهی خود را می‌بینند

حذف پرچم آمریکا و اسرائیل از کف خیابان در مقابل فرمانداری پاکدشت / فرماندار: عذرخواهی و طلب حلالیت می‌کنم

مرگ ۷ دختر و پسر جوان در ویلایی در دماوند

ورود دادستان به پرونده ازدواج دختر ۱۱ ساله ایلامی نتیجه داد/ پدر و همسر تحت تعقیب قضایی قرار گرفتند / «رها» به بهزیستی تحویل داده شد

ویدئو / اظهارات معنادار فاطمه معتمدآریا در مراسم جشنواره فیلم فجر

خرید گوشت منجمد از مردم!

برف و باران ۲ روزه در ۲۰ استان

دانشجوی سانحه دیده دانشگاه آزاد فوت کرد

اعلام آمادگی ترامپ برای سفر به تهران؛ ۵ کشور در حال وساطت هستند

قطر با تحقیر امارات، حریف ژاپن در فینال شد

تقویم سال ۹۷ به همراه مناسبتها

تصور می‌کنم سخنان اخیر ولایتی، نظر شخصی او نبود / او سیگنال‌هایی دریافت کرده که بر اساس آن به برجام و تیم مذاکره‌کننده حمله کرد

اعلام پاداش پای سکوی مدال آوران بازی‌های آسیایی/ طلایی‌ها پنج هزار دلار می‌گیرند

اعتراف پنتاگون به کشتار ۵۰۰ غیرنظامی در سال ۲۰۱۷

مرگ ۷ دختر و پسر جوان در ویلایی در دماوند

جزییات نحوه ثبت نام کارت سوخت المثنی / جدول زمانبندی مراجعه به سامانه خدمات دولت همراه

زمان بازي ايران با پرتغال، اسپانیا و مراكش در جام جهاني فوتبال، چه روز و چه ساعتي است؟

توضیح و فتوای دیگر آیت الله مکارم شیرازی درباره ترمیم بکارت

خواندنی ها
 روبات قصه گو وارد مدارس ایالات متحده شد+ تصاویر

 روبات قصه گو وارد مدارس ایالات متحده شد+ تصاویر

به دیگران اجازه دخالت در تربیت کودک را ندهید

به دیگران اجازه دخالت در تربیت کودک را ندهید

یوتیوب حامی سلامت و بهداشت عمومی می شود / حذف ویدیوهایی با محتوای ضد واکسیناسیون

یوتیوب حامی سلامت و بهداشت عمومی می شود / حذف ویدیوهایی با محتوای ضد واکسیناسیون

چگونه کودکی خلاق و ایده پرداز تربیت کنم؟ / 5 گام تا موفقیت مادران و پدران

چگونه کودکی خلاق و ایده پرداز تربیت کنم؟ / 5 گام تا موفقیت مادران و پدران

آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

چرا تخفیف بیمه شخص ثالث حذف شد؟

رکورد گران‌ترین اثر فروخته شده در حراج ایران شکست

هواپیمای نروژی پس از ۷۰ روز از شیراز رفت

بازار مسکن خوابید؛ کاهش ۱.۵ میلیونی نرخ هر متر مربع در شمال تهران

مخالفت مجلس با اعطای سهمیه یک لیتر بنزین در روز به هر ایرانی

پرواز قیمت ها؛ پراید بالای ۵۱ میلیون، پژو ۲۰۶ بالای ۱۰۰ میلیون!

افسردگی و اضطراب در زنان بیش از مردان است

تماشا کنید: صداوسیما، نسل جدید اصولگرایان، سنت شکنی و باقی قضایا / برنامه‌های سلبریتی محور صداوسیما چگونه افکار نسل جدید اصولگرایان را آشکار می‌کند؟

دولت به ازای هر نفر یارانه ۷۴۰ هزار تومانی می دهد/ یارانه جدیدی در راه است؟

هواپیمای نروژی پس از ۷۰ روز از شیراز رفت

مخالفت مجلس با اعطای سهمیه یک لیتر بنزین در روز به هر ایرانی

دولت به ازای هر نفر یارانه ۷۴۰ هزار تومانی می دهد/ یارانه جدیدی در راه است؟

دادستان تهران: تشکیل اولین پرونده در رابطه با گوشت در شعب ویژه/ چند نفر بازداشت شدند

اردشیر زاهدی: ایران با تروریست‌ها جنگید نه آمریکایی‌ها/ بولتون از ایران و ایرانی متنفر است

شلیک موشک کروز توسط هواناوهای نیروی دریایی ارتش

شمخانی: روش‌های متعددی برای قطع جریان نفت داریم/ به ۹۰ درصد اهدافمان در سوریه رسیده‌ایم/ پیام همکاری از امارات

مدیرعامل سابق بانک سرمایه بازداشت شد

خرید خدمت سربازی منتفی شد

شرط جدید برای کاندیداتوری برای مجلس و شورای شهر در «لایحه جامع انتخابات»: معرفی از طرف یک حزب، امضای ده هزار نفر یا سپرده گذارى مبلغی مشخص

زائران اربعین از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف شدند

ادعای پمپئو: آمریکا با تحریم ۱۴۰ فرد و نهاد ایرانی سهم خود را برای محافظت از حقوق ایرانی‌ها ادا کرده!

واکنش مثبت بازار به تصمیم FATF / نرخ ارز کاهشی شد

رسانه‌های استرالیایی: افشاگر ویکی لیکس شاید از بلاتکلیفی ۷ ساله رها شود / تایید درخواست جولیان آسانژ برای دریافت گذرنامه استرالیا

سی ان بی سی: رؤسای جمهور آمریکا و چین ماه آینده در باشگاه گلف ترامپ دیدار می‌کنند

جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه: اگر یکی از شخصیت‌های کشور اعلام کند قصد دیدار با رئیس جمهور آمریکا را داریم، ترامپ سریعا قبول می‌کند

هاشم زایی: قیمت نفت ۵۰ دلار است؛ باید ۱۲ دلار هزینه کنیم تا این ۵۰ دلار وارد کشور شود / چند کشور جز FATF و CFT هستند؟ ما جزء کره زمین هستیم یا نیستیم؟

واکنش صالحی به تصمیم اخیر FATF: طرف مقابل نمی‌خواهد احساس بن‌بست ایجاد شود

مسیح مهاجری: روحانی در استفاده از حقوق قانونی خود کوتاهی می‌کند / رئیس‌جمهور می‌تواند وزرای ضعیف را برکنار کند / او حق دارد موارد غیرلازم را از بودجه حذف کند / رئیس‌جمهور حق دارد هر وقت که لازم بداند از طریق صداوسیما با مردم سخن بگوید

ترامپ کلی کرافت را به عنوان گزینه نمایندگی آمریکا در سازمان ملل معرفی کرد

عمر البشیر دولت سودان را منحل کرد

چین و عربستان ۳۵ قرارداد به ارزش ۲۸ میلیارد دلار امضا کردند

رویترز : ایران به رغم فشارهای آمریکا به برجام متعهد ماند

آژانس، برای چهاردهمین بارتعهد ایران به برجام را تأیید کرد

ارتش پاکستان: از مرز‌های خود با ایران مطمئیم / نشستی میان نظامیان دو کشور در مرز برگزار شد / حاضریم در مرز ایران حصارکشی کنیم

ترامپ در عقب‌نشینی کامل نیروهای نظامی آمریکا از سوریه تجدید نظر کرد

خادمی، نماینده اصولگرا: خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام هستیم

چین و آرامکو عربستان قرارداد ۱۰ میلیارد دلاری امضا کردند

نماینده عراقی: دولت عراق برای مستثنی شدن شرکت‌های ایرانی از تحریم آمریکا تلاش کند

واعظی: به دریافت کارت زرد از پژمانفر، نماینده مشهد و همفکران او افتخار می‌کنم

آرشیو
وبگردی

هدیه غیرمعمول سناتورهای پاکستانی به بن سلمان! +عکس

قدیمی‌ترین نمونهٔ قالی جهان که تاکنون یافته شده +عکس

نمایی فوق العاده زیبا از هتلی در اعماق دریا +عکس

صحنه مرگ فروغ فرخزاد به روایت یک شاهد عینی +عکس

گریم مردانه شبنم قلی خانی +عکس

شهیدی بر مزار خویش! +عکس

عکسی از بهرام رادان زمانی که قرتی بود!

گوشواره فوق العاده زيبا دوره اشكانى +عکس

ادای احترام ماکرون به قبرهای تخریب شده یهودیان +عکس

ماشین‌های آمریکایی و آلمانی در تهران ؛ ۵۷ سال پیش +عکس

استقبال خلاف عرف نخست‌وزیر هند از بن‌سلمان! +عکس

تصویری جالب از آزاد راه منتهی به ابوظبی

  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • شهری
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۳۹۸۲۸۷
تاریخ انتشار: ۳۰ : ۰۱ - ۲۰ اسفند ۱۳۹۶
صفحه نخست >> اقتصاد
پ

منشأ «صف» در اقتصاد ایران

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

صف‌های خرید ارز کوتاه شد.


به گزارش دنیای اقتصاد، مشروط شدن عرضه دلار از تراکم صف‌ها مقابل صرافی‌ها کاست. این موضوع بهانه‌ای برای طرح یک پرسش شد؛ چرا اقتصاد ایران در دوره‌های مختلف «صف» را در حوزه متعدد تجربه کرده است؟ درواقع چرا «ایستگاه‌های عرضه» و «صف تقاضا» پدیده‌هایی پرتناوب در اقتصاد ایران هستند؟


می‌توان گفت عامل زایش این پدیده‌ها در اقتصاد ایران نحوه مداخله‌ سیاست‌گذاران در قیمت‌گذاری است. مداخله‌ای که اگرچه با هدف بهبود در متغیرهایی نظیر تورم و بیکاری اتفاق می‌افتد، اما بررسی‌های آماری حکایت از سوء اثر جانبی این سیاست در عین دست‌نیافتن به اهداف سیاست‌گذاران در روند مداخله در قیمت دارد.


می‌توان گفت سانسور قیمت از سوی حکمران اقتصاد و نبود مکانیزمی رسمی برای کشف قیمت از طریق جهت‌دهی بر انتظارات هم از سمت عرضه و هم از سمت تقاضا، شدت جریان انباشت صف را تقویت می‌کند. روندی که چه در رابطه با کالاهای یارانه‌ای و چه در رابطه با توزیع ارز با نرخ دولتی، سکه و در گذشته‌های دور سیمکارت موبایل به چشم می‌خورد.


افزون بر این بررسی‌ها نشان می‌دهد مداخله دولت در مواردی نه‌تنها کاهش تورم در پی نداشته، بلکه منجر به افزایش مصرف شده است. نمونه واضح آن یارانه انرژی است. «دنیای اقتصاد» در گزارشی منشأ صف در اقتصاد ایران را بررسی کرده است.


طی هفته اخیر، اخبار بازار ارز شاهد حضور متناوب واژه «صف» بود. واژه‌ای که حضور پررنگی در بازخوانی خاطرات بسیاری از شهروندان ایرانی به خصوص در دهه ۶۰ دارد. اما چه عاملی باعث تداوم حضور این پدیده در اقتصاد ایران شده ‌است؟ می‌توان گفت عامل انباشت تقاضا در صف‌ها در واقع ناشی از نبودن تعادل بین عرضه و تقاضای یک کالاست.


پدیده‌ای که یا تحت تاثیر اصطکاک غیرطبیعی بر مسیر رسیدن قیمت به نقطه تعادلی یا تحت‌تاثیر انتظارات قیمتی ناشی از شفاف نبودن قیمت حاصل می‌شود. مانع حرکتی قیمت در چنین شرایطی عموما سوبسید یا سقف قیمتی است که با افزایش تمایل متقاضیان و کاهش میل عرضه‌کنندگان موجب برهم خوردن مکانیزم طبیعی بازار می‌شود.


این سوبسید در برخی از موارد به‌صورت کوپن و یارانه به بخش زیادی از شهروندان تعلق می‌گیرد و گاهی نیز مانند روزهای اخیر به بخش اندکی که شکاف بین نرخ‌های مختلف در بازار را دلیل خوبی برای حضور در صف می‌بینند. اگرچه هدف دولت‌ها از ایجاد «مراکز عرضه» کاهش فشار بر اقشار کم‌درآمد است، با این وجود تجربه ثابت کرده ‌است که در چنین شرایطی یارانه عمومی توزیع شده نه‌تنها با خطای بزرگی در هدف‌گیری همراه است بلکه با ایجاد کانال رانت و افزایش انگیزه دلالی در مقابل کاهش مطلوبیت سرمایه‌گذاری باعث تقویت مکانیزم‌های فرساینده رفاه عمومی، کاهش شتاب رشد اقتصاد و ایجاد فرهنگ مصرف بی‌رویه خواهد شد. سوء مکانیزم‌هایی که طی دهه‌های گذشته بسیاری از کشورها را به فکر رفع سانسور قیمت انداخته است.


ایستگاه پر تقاضا


صف‌ها طولانی در ایران پدیده‌ای آشنا به چشم شهروندان است؛ از صف‌های طولانی دریافت کالاهای یارانه‌ای در دهه شصت تا صف‌های طویل جلوی برخی از صرافی‌ها در روزهای اخیر. اگرچه در ظاهر به نظر می‌رسد صف‌های ارزی ماهیت متفاوتی نسبت به صف‌های دریافت کالای یارانه‌ای دارد، اما نکته جالب توجه عامل مشترک شکل‌گیری این صف‌ها یعنی نحوه مداخله دولت در بازار و تقبل بخشی از قیمت به‌عنوان یارانه دولتی است.


این یارانه دولتی در کالاهای کوپنی یارانه‌ای آشکار و در بازار سه نرخی ارز در روزهای اخیر تفاوت قیمت بین تابلوی صرافی‌ها و نرخ فروش دلار در بازار ایران است. تفاوتی که در برخی موارد باعث شکل‌گیری تقاضای مازاد با هدف «آربیتراژ» و افزایش هزینه فرصت عدم خرید ارز نیز شده‌است. به بیان دیگر تفاوت حدودا ۷ درصدی بین قیمت بسته‌‌های چندهزارتایی ارزی عرضه شده در صف‌های ارزی و قیمت فروش ارز در بسیاری از صرافی‌ها در واقع نوعی یارانه دولتی به خریداران در ازای تحمل صف است.


تنها تفاوت کالای کوپنی با این سوبسید ارزی این است که یارانه نخست به بخش بزرگی از جامعه تعلق می‌گیرد اما یارانه ارزی به بخش کمی از افراد تعلق می‌گیرد. یارانه‌ای که هدف آن به احتمال زیاد تمایل سیاست‌گذار به ایجاد سرازیری قیمتی در مسیر متغیر ارزی است. این در حالی است که مشاهدات میدانی نشان می‌دهد این سیاست خود باعث شکل‌گیری تقاضای جدید با هدف کسب سود از کانال آربیتراژ شده‌است.


افزون بر این به واسطه ابهام در قیمت واقعی کالای سوبسیدی در چنین شرایطی مکانیزم کشف قیمت عموما در بازار غیر رسمی اتفاق می‌افتد. عاملی که موجب احتمالی‌تر شدن روند قیمت آتی در بازار ارز که خود می‌تواند به‌عنوان عامل طولانی شدن صف عمل کند، می‌شود.


عامل صف


تشکیل صف را می‌توان انعکاس کمبود در طرف عرضه در مقابل تقاضای موجود دانست. البته این پدیده نه لزوما نتیجه وجود برخی خلأها در سمت عرضه بلکه گاهی ناشی از موج هیجانی انباشته شده در اثر برخی مکانیزم‌هاست که سازوکار معمول بازار را تحت‌تاثیر قرارداده و منجر به ایجاد تقاضای مزید بر روند جاری در شرایط نرمال می‌شود.


از آنجا که مکانیزم بازار آزاد عرضه و تقاضا را به نقطه تعادل سوق می‌دهد در صورت آزادی عمل بازیگران اقتصادی معادل با تقاضای موجود، عرضه صورت می‌گیرد. در نتیجه تحت چنین شرایطی احتمال به‌وجود آمدن صف از سوی متقاضیان کالا به حداقل خواهد رسید. اما در صورتی که یک پارازیت خارجی اجازه شکل‌گیری چنین تعادلی را از بازار به‌عنوان مکانیزم متعادل‌کننده عرضه و تقاضا بگیرد، احتمال پیشی‌گرفتن عرضه از تقاضا و در نتیجه ایجاد صف به یک امکان تبدیل خواهد شد.


برای مثال در برخی از موارد یک مصوبه درباره سقف قیمتی ممکن است موجب کاهش انگیزه عرضه کالا مطابق با توان فنی بنگاه‌های تولیدی شود. در چنین شرایطی احتمالا بخشی از تقاضای مازاد بر عرضه به‌صورت تشکیل صف نمود پیدا خواهد کرد. می‌توان گفت طی سال‌های اخیر وجود این مکانیزم تعادلی باعث ایجاد صف برای دریافت برخی از کالاها (مانند کالای کوپنی) شده است. این در حالی است که اثرجانبی دیگر این قیمت‌گذاری دستوری ایجاد انگیزه مصرف اضافه و کاهش حساسیت عمومی نسبت به پدیده اسراف است.


وضعیتی که به‌خصوص در رابطه با یارانه دولت به بخش انرژی در سال‌های اخیر به چشم می‌خورد. نکته جالب توجه در بررسی مکانیزم قیمت‌گذاری دستوری این است که اگرچه این اقدام معمولا با هدف اثرگذاری بر اشتغال و فقر انجام می‌گیرد، اما بررسی‌ها حکایت از عدم حصول این اهداف در مداخله دولتی در قیمت دارد. برای مثال بررسی‌های «فرهاد نیلی» و «حسین باستانی» نشان می‌دهد که سیاست یارانه انرژی در دهه‌های اخیر نه تنها اثر مورد انتظار را بر متغیرهایی مانند رشد اقتصادی و تورم نداشته‌است، بلکه موجب جانشینی نهاده انرژی به جای بقیه نهاده‌های در بخش تولید و افزایش مصرف انرژی عمومی شده‌است.


افزون بر ناترازی عرضه و تقاضا گاهی اوقات انتظارات قیمتی عاملی برای تشکیل صف متقاضیان خواهد شد. پدیده‌ای که به کرات در بازارهای بورس نیز قابل مشاهده است. در چنین شرایطی وجود سیگنال افزایش قیمت از یکسو عرضه‌کنندگان را نسبت به ارائه نکردن بخشی از کالای قابل عرضه متقاعد می‌کند. این درحالی است که سیگنال افزایش قیمت ممکن است باعث هجوم موج تقاضا برای خرید کالا با قیمت ارزان‌تر شود. به همین جهت بسترسازی برای کشف قیمت در کنار دادن درجه آزادی به‌عنوان محوری‌ترین سیاست‌ها برای جلوگیری از تشکیل صف در اقتصاد معرفی شده‌اند.


سانسور قیمت در بازار


از آنجا که «تعادلی نبودن قیمت» و «ابهام در قیمت» مهم‌ترین عوامل برهم زدن تعادل بین عرضه و تقاضا است، سیاست‌های ضدصف عموما بر محور افزایش درجه آزادی قیمت‌ها و بستر‌سازی برای کشف قیمت استوار است. بخشی از طول صف خریدهای خرید ارز در روزهای اخیر را در واقع سرمایه‌گذاران ارزی‌ای تشکیل می‌دادند که افزایش قیمت ارز در روزهای آتی را محتمل‌تر از هر سناریویی می‌دانند.


انتظاری که یکی از ریشه‌های شکل‌گیری آن بازخوانی روند حرکت دلار در ماه‌های اخیر است. در حالی که این عامل انتظاری بر افراد حاضر در انتهای صف اضافه می‌کند، وجود انتظاری مشابه در بین عرضه‌کنندگان ارز از یکسو و عدم تمایل برخی از فروشندگان به از دست دادن سود در خلال خیز و افت اخیر دلار نیز امید ریاضی مدت زمان حضور افراد در صف را افزایش داده‌ است.


‌به عقیده کارشناسان یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای مقابله با رواج پدیده صف در اقتصاد ایجاد مکانیزم برای کشف قیمت‌هاست؛ چرا که در چنین شرایطی احتمالات جای خود را به امکانات داده و پارازیت‌های هیجانی قیمتی محلی از اعراب نخواهند داشت. به همین جهت ایجاد بازارهای‌های آتی، آزادسازی قیمت و تعمیق بازار با کمک به تعیین نرخ واقعی و آتی کالای یارانه‌ای جریان ناشی از انتظارات به سمت انتهای صف را نیز کاهش خواهد داد.


می‌توان گفت صف نمودی از وجود تمایل قیمت به افزایش است. درصورت نبود حبس قیمتی، صعود قیمت منجر به کاهش تقاضا از یکسو و افزایش عرضه و در نهایت کوچکتر شدن طول صف خواهد شد. بنابراین استمرار صف در سمت تقاضا می‌تواند به معنای استمرار تحدید قیمت اسمی و وجود مانع بر مسیر افزایش طبیعی قیمت باشد.


اگرچه به عقیده برخی دولتمردان تقاضای اتوبوسی عامل اصلی شکل‌گیری صف در روزهای اخیر است اما باید توجه کرد که رویکرد سیاست‌گذارانه در قیمت‌گذاری طی سال‌های اخیر به نحوی بوده که ثبات حاکم در بازار در مقابل چند اتوبوس تقاضا کاملا شکننده و تحت تاثیر بوده ‌است به نحوی که در عمل موجب ایجاد یک نرخ جدید در بازار ارز کشور شده ‌است. ایجاد نرخ جدید و تقابل نرخ دولتی و نرخ بازار را می‌توان نشانه وجود رویه‌هایی نامناسب در اقتصاد دانست.


رویه‌هایی که گاهی به علت برخی ملاحظات (مانند اثر جنگ بر اقتصاد در دهه ۶۰ یا اثر تورمی بزرگنمایی شده افزایش قیمت حامل‌های انرژی) و گاهی به علت نحوه بازارگردانی دولت ایجاد می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین صورت‌های ضعف مدیریت در زمینه بازارگردانی دولت، تعدد و شکاف بین نرخ‌های مختلف در بازار است. اگرچه مداخله دولت در بازار عموما با هدف کمک به اقشار کم‌درآمدتر صورت می‌گیرد، اما دولت با ایجاد نرخ جدید از یکسو این سوبسید را به تمام شهروندان اعم از کم‌درآمد و پردرآمد اعطا می‌کند و از سوی دیگر با ایجاد زمینه‌های رانت ضمن ایجاد فرهنگ رانتجویی و تضعیف فرهنگ سرمایه‌گذاری، بخشی از منابع عمومی را صرف کسب سود صاحبان رانت می‌کند.


پدیده‌ای که صرف نظر از اثر اجتماعی علاوه بر اثرگذاری بر فعالیت بنگاه‌های اقتصادی منجر به تقویت نگاه به دولت به‌عنوان «قیم اقتصاد» و گسترش فساد خواهد شد. نتیجه‌ای که بررسی تجربیات سایر کشورها حکایت از استقلال نتایج آن از مختصات جغرافیایی دارد. برای مثال بررسی‌های بانک مرکزی لهستان با عنوان «گذار لهستان به سمت آزادی اقتصادی» با اشاره به مکانیزم غیرتعادلی تعیین قیمت به‌عنوان روندی مرسوم در دهه ۱۹۸۰، تشکیل صف برای دریافت یارانه در قالب‌های چون داروی دولتی، سوخت‌های فسیلی و برخی اقلام خوراکی را نتیجه «دخالت در قیمت‌گذاری» معرفی کرده ‌است. پدیده‌ای که با گذار این کشور به سمت تجارت آزاد و افزایش قدرت مانور قیمت رفته‌رفته از اقتصاد این کشور رخت بست.

قران
ارسال به تلگرام
برچسب ها: اقتصاد ایران ، قیمت دلار ، عرضه دلار ، صرافی ها
قران
قران
قران
قران
قران
قران
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • شهری
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"