حجت الاسلام والمسلمین محسن رهامی، حقوقدان و استاد دانشگاه گفت: ایران می تواند کشورهای بی طرف مانند کشورهایی که عضو ناتو نیستند، حتی اتحادیه عرب و دول شرقی مانند چین و هندوستان و نیز روسیه را وارد کرده و با اقدامات حقوقی زمینه تکرار حملات کشورهای غربی به سوریه با ادعای استفاده از سلاح های شیمیایی را بگیرد.
رهامی در گفت و گو با خبرنگار «انتخاب»، درباره واکنش ایران به حمله سه کشور غربی به مواضع دولت سوریه از منظر حقوق بین الملل، گفت: به نظر من باید چند مسئله را از هم تفکیک و موضع خود را کاملا مشخص کنیم. اول اینکه در خصوص استفاده از بمب های شیمیایی و بشکه های حاوی مواد شیمیایی، باید به عنوان یک جنایت جنگی حتما باید آن را محکوم کنیم؛ چه از طرف دولت سوریه باشد چه مخالفان. ما با عنوان مردمی که خودمان آسیب دیده حملات شیمیایی هستیم، باید در هر صورت این حملات را محکوم کنیم و نباید در این خصوص مماشات کرده و کوتاه بیاییم.
او ادامه داد: دوم اینکه اگر این اتهام متوجه دولت سوریه باشد، باید توسط مرجع بی طرف بررسی شود. هیات حقیقت یاب امروز وارد منطقه شدند؛ و قبل از اینکه هیات حقیقت یاب ماجرا را کشف کند هر اقدام نظامی از طرف هر دولتی از نظر قوانین بین المللی و کنوانسیون های پذیرفته شده جهانی، محکوم است. باید ابتدا مشخص می شد که چه کسی از بمب های شیمیایی استفاده کرده و سپس به سازمان ملل و شورای امنیت گزارش می شد و در نهایت یک مرجع جهانی مانند شورای امنیت باید در این باره تصمیم می گرفت و اقدام یک یا چند دولت درباره یک اتهام اثبات نشده، با موازین بین المللی مغایرت آشکار دارد و نوعی انتقام گیری یک یا چند دولت از موفقیت هایی است که می توانست نصیب روسیه یا ایران یا خود دولت سوریه شود.
رهامی افزود: مسئله بعدی این است این اقدام واقع شده، حال چگونه می توان جلوی اقدامات مشابه را گرفت؛ فکر می کنم با وجود حمایتی که روسیه داشت و نصب موشک‌های ضدهوایی، ما عکس العمل چندانی از طرف روسیه و حامیان دولت سوریه ندیدیم. به هر حال باید عکس العملی نشان می دادند که این موفقیتی که آمریکایی ها ادعا می کنند و روی آن مانور می دهند نصیب آنها نمی شد.
این عضو شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان ادامه داد: اکنون ایران باید پیگیری هر دو بعد را جدی بگیرد؛ یکی در خصوص پیگیری استفاده از سلاح های شیمیایی باید مصر باشد و با هیات حقیقت یاب همکاری کند. زیرا در این خصوص از طرف مقابل، نقطه ضعفی متوجه دولت سوریه و حامیان آن شده است. ایران نباید اجازه دهد از این موضوع استفاده شود. یعنی باید برای کشف حقیقت و مجازات استفاده کنندگان از سلاح های شیمیایی پیگیری کند.
رهامی افزود: دوم اینکه با تلاش های بین امللی جلوی تکرار این حملات را بگیرد؛ زیرا اگر دولت سوریه و حامیانش تضعیف شوند، دوباره جریان داعش تروریست ها می توانند قدرت بگیرد و تمام زحمات دولت سوریه، حامیانش و مردم سوریه را به باد دهند.
او ادامه داد: همکاری با سازمان ملل و نهادهای قانونی مثل شورای امنیت و دولت هایی مثل چین، روسیه و هندوستان و دولت هایی که نسبت به این قضیه تا حدی موضع بی طرفی دارند، و در این موضع، با ایران هماهنگ هستند می تواند جلوی تکرار این حملات گرفته شود زیرا دولت آمریکا مجددا سوریه را تهدید کرده و امکان تکرار این حملات وجود دارد.
این حقوقدان و استاد دانشگاه ادامه داد: از این حیث، نقش دولت ایران و روسیه و کشاندن موضوع به نهادهای قانونی و استفاده از فضای عمومی و حقوق بین الملل، برای جلوگیری از تکرار این حملات و آسیب رساندن بیشتر به مردم سوریه و تخریب زیرساخت های اساسی آن می تواند موفق باشد.
رهامی گفت: اگر در این مقطع، کوتاه بیاییم و فعالیت های جهانی خود را با حمایت کشورهای بی طرف نادیده بگیریم می تواند تمام تلاش های ایران، روسیه و دولت سوریه در این چند سال در خصوص مبارزه با تروریسم را بر باد دهد و نیز راه را برای کشورهای آمریکا، انگلیس و فرانسه و هر کشور دیگری باز می کند که در خصوص هر کشوری اتهامی وارد کنند و خود به عنوان قاضی و مجری حکم وارد مجازات شوند که این برای امنیت جهان بسیار خطرناک است.
رهامی درباره حملات شیمیایی سال گذشته و اتهام به دولت سوریه و نیز حملاتی که دولت آمریکا در پی این اتهام انجام داد نیز گفت: همان موقع هم در خصوص اصل حملات شیمیایی آن جدیت لازم را به کار نگرفتیم. در واقع بعد از حملات شیمیایی باید خیلی جدی وارد می شدیم و با درخواست اعزام هیات حقیقت یاب و کشف حقیقت، جلوی اثبات عملی این اتهام را می گرفتیم. بعد از عملیات هم بیشتر به سخنرانی های تند و لفظی بسنده شد؛ الان هم که دو سه روزی گذشته، واکنش های ما و روسیه بیشتر به سخنرانی و محکومیت های شدید الحن، قضیه خاتمه می یابد. اما اقدامات لازمی را که ما و روسیه باید برای تکرار این حملات صورت دهیم کمتر صورت داده ایم. یک تلاش بین المللی لازم است که از اقدامات خودسرانه دولت ها پیشگیری شود.
رهامی افزود: ایران می تواند کشورهای بی طرف مانند کشورهایی که عضو ناتو نیستند، حتی اتحادیه عرب و دول شرقی مانند چین و هندوستان را وارد کند. اگر پیشتر اقدام وسیع تری می کردیم شاید کار به اینجا نمی کشید و ایران خودش پیشگام می شد و ایران به عنوان حامی سوریه پیشنهاد اعزام هیات حقیقت یاب را می داد. اگر جدی تر عمل می کردیم کار در این سطح اوج پیدا نمی‌کرد؛ گرچه دولت های آمریکا انگلیس و فرانسه دنبال بهانه کوچک می گردند و اگرچه این بهانه ها را ما نمی دهیم، و دست ما نیست ولی می توانیم با اقدامات حقوقی زمینه تکرار را از آنها بگیریم.
