چند روز پیش شصتمین بسته تحریمی آمریکا و غرب علیه روسیه به اجرا درآمد، اما براساس پیش بینی مقامات روس و کارشناسان این کشور، روس‌ها سال آینده با تورم چهار درصدی مواجه خواهند شد.
به گزارش ایرنا از مسکو، برای برخی این پرسش پیش آمده است که یا تحریم‌های ضد روسی آمریکا تحریم نیستند یا اینکه اقتصاد روسیه به اندازه‌ای قدرتمند شده است که توان ایستادگی در مقابل تحریم‌های فراملی آمریکا را پیدا کرده است.
نباید از خاطر برد که روسیه عضو اصلی و دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد است و آمریکا تحریم‌هایی که از طریق سازمان ملل متحد علیه دیگر کشور‌ها به اجرا درمی آورد را هرگز نمی‌تواند علیه روسیه عملی کند چرا که با وتوی این کشور مواجه خواهد شد.
اما روسیه در مقابل تحریم‌های فراملی آمریکا شرایط متفاوتی دارد و به مانند دیگر کشور‌ها که به دلار وابسته هستند یا در بازار جهانی به داد و ستد با این ارز می‌پردازند دستخوش نوسانات خواهد شد.
حال سوال اینجاست که مقامات روسیه چه کرده اند که با وجود تحریم‌های گسترده آمریکا از چهار سال پیش تاکنون و به اجرا درآمدن شصتمین بسته تحریمی، اقتصادشان نه تنها فرونریخته است بلکه همچنان به کار خود ادامه می‌دهد و کارشناسان اقتصادی در آمریکا به این باور رسیده اند که روسیه توان مقابله با تحریم‌های به مراتب سختر را هم دارد.
«ولادیمیر باتیوک» رئیس مرکز تحقیقات 'ابعاد منطقه‌ای سیاست‌های نظامی آمریکا' در انستیتو کانادا و آمریکا روسیه چندی پیش به ایرنا گفت که آمریکا دشمن ژئوپلیتیکی روسیه است و هیچگاه تحریم‌های خود علیه روسیه را لغو نخواهد کرد.
این دیدگاه در اکثر دیپلمات‌های روس و حتی مقامات ارشد کرملین که همواره از آمریکا به عنوان شریک یاد می‌کنند، وجود دارد بنابراین طبیعی است که گمان کنیم روس‌ها پیش از تحریم‌ها می‌دانستند که با آن روبرو خواهند شد بنابراین آمادگی لازم را برای مواجه با تحریم‌ها بدست آوردند.
«کریستین لیندو» کارشناس مرکز اعتبارسنجی بین المللی مودیز آمریکا معتقد است که با توجه به کاهش وابستگی روسیه به دلار آمریکا، روسیه آمادگی دفع هر گونه ضربه به شکل تحریم‌های جدید را پیدا کرده است.
وی افزود: روس‌ها حتی می‌توانند با سناریو‌های بدتر همچون اعمال تحریم‌های جدید که اخیرا طرح آن به سنای آمریکا پیشنهاد شده است، مقابله کنند.
لیندو دلیل افزایش توانایی روس‌ها در مقابله با تحریم‌های احتمالی آمریکا را کاهش سرمایه گذاری در اوراق قرضه خزانه داری آمریکا دانسته که به اعتقاد وی عملا وابستگی روسیه به دلار آمریکا را کاهش داده است و با این کار از آسیب پذیری اقتصاد روسیه و خطر اعمال تحریم‌های بیشتر کاسته شده است.
بی راه نیست اگر بگوییم روسیه از دوره شوروی تاکنون با انواع تحریم‌های مالی از سوی آمریکا و غرب مواجه شده است، ضمن اینکه از سال ۲۰۱۴ نیز بر شدت تحریم‌های روسیه به دلیل الحاق کریمه اوکراین به خاک این کشور و گسترش حضور و نفوذ نظامی در سوریه افزوده شده است.
در واقع از سال ۲۰۱۴ به این طرف با الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه که پیش از آن به اوکراین تعلق داشت، واشنگتن و متحدان غربی بر فشار تحریم‌ها افزودند و پس از حضور نظامیان روس در سوریه برای مشارکت در جنگ با تروریست‌ها نیز تحریم‌های آمریکا شدت بیشتری گرفت.
به عبارت دیگر مسکو با انواع تحریم‌ها مواجه است و حتی بسیاری از شرکت‌ها و افراد پرنفوذ روس در فهرست سیاه واشنگتن قرار گرفته اند.
خبر‌ها نیز حاکی از آن است گر چه دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین به تازگی در راستای کاهش تنش‌ها در هلسینکی فنلاند دیدار کرده اند، اما موج دیگری از تحریم‌ها علیه روسیه به خاطر پیروی نکردن از تصمیم‌های آمریکا برای ایجاد تغییر و تحولات جهانی در راه است.
بی شک فشار‌های غرب بر اقتصاد روسیه تاثیر منفی گذاشته، اما هیچگاه با شوک سقوط ارزش روبل مقابل سایر ارز‌های خارجی در یک شب مواجه نشده، هر چند که بخش اعظمی از اقتصاد این کشور به صادرات نفت و گاز متکی است.
مسکو برای اینکه بتواند از وارد آمدن شوک به اقتصاد ملی ناشی از اجرای ۶۰ بسته تحریمی ضدروسی از سال ۲۰۱۱ تاکنون پیشگیری کند، تدابیر مختلفی را اتخاذ کرده است که نگاه کردن به آن‌ها خالی از لطف نیست.
** اعمال محدودیت‌های متقابل
می‌توان گفت که نخستین تدبیر برای مقابله با تحریم‌های ضدروسی غرب به رهبری آمریکا، اعمال محدودیت‌های متقابل بوده است.
این سیاست پس از تحریم‌های ضدغربی در ماه اوت سال ۲۰۱۴ وضع شد و مسکو خرید محصولات کشاورزی و بخش عمده مواد غذایی از کشور‌های تحریم کننده روسیه را منع کرد.
این تحریم‌ها که به روسی «کونتر سانکتسی» نام دارد و هر ساله با پیشنهاد دولت توسط پوتین برای یک سال دیگر تمدید می‌شود، آسیب‌های زیادی به کشور‌های شامل این مجازات که با روسیه روابط گسترده‌ای دارند، خسارات زیادی وارد کرده است و برخی کشور‌های اروپایی بویژه آلمان، ایتالیا و فرانسه که شرکای عمده تجاری روس‌ها در اروپا محسوب می‌شوند، میلیارد‌ها دلار خسارت دیده اند.
برخی کارشناسان نیز یکی از دلایل تغییر رویکرد اخیر مقامات ایتالیایی با هدف تمایل به بهبود رابطه با روسیه را ناشی از تاثیر قانون کونتر سانکتسی بر تراز تجاری ایتالیا می‌دانند.
** ایجاد اداره مقابله با تحریم‌ها
روسیه در گام دوم نیز اداره مبارزه با تحریم را راه اندازی و نحوه فعالیت آن را در چارچوب وظایف وزارت دارایی تعریف کرد.
براساس این سند، وزارت دارایی روسیه موظف شد از طریق اداره مقابله با تحریم‌ها با سایر سازمان‌های دولتی گفت: وگو کند و تدابیر لازم را برای کاستن از تاثیرات تحریم‌های خارجی بکار بندد.
این وزارتخانه همچنین اجازه یافت با کشور‌های دیگر درباره مسائل مربوط به تحریم‌های وضع شده علیه روسیه مذاکره کند.
** ایجاد سامانه شبیه سوئیفت
در پی تهدید برخی مقام‌های آمریکایی مبنی بر حذف روسیه از سامانه مالی بین المللی سوئیفت، این کشور از سه سال پیش اقدام به تاسیس و راه اندازی سامانه مالی مشابهی کرد که در زمان حاضر فعال است و ۹۱ بانک به آن پیوسته اند.
شاید هشدار‌های پیاپی مسکو مبنی بر خروج از سوئیفت و آمادگی برای استفاده از یک زیرساخت بانکی دیگر باعث شده واشنگتن تاکنون از تصمیم خود چشم پوشی کند، زیرا ممنوعیت روسیه از تداوم روابط مالی در جهان هرچند ضرر‌های ضدروسی دارد، اما همزمان درگاه مالی بین المللی دیگری در جهان گشوده می‌شود که کشور‌های مخالف آمریکا از آن استقبال خواهند کرد.
** کم کردن نقش دلار در مبادلات تجاری
روسیه از حدود چهار سال پیش مبادلات بازرگانی با کشور‌های مختلف را با استفاده از ارز‌های ملی آغاز کرده است.
چنین همکاری‌های تجاری بین روسیه و برخی کشور‌ها از جمله چین، ترکیه و هند برقرار شده و میلیارد‌ها دلار کالا بدون استفاده از دلار آمریکا یا یورو مبادله شده است.
گسترش این مساله چندی پیش مورد انتقاد شدید دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا قرار گرفت و اعلام کرد که چین و روسیه در راستای ضربه زدن به دلار با خارج کردن آن از معاملات خارجی دو کشور هستند.
پوتین رئیس جمهوری روسیه چندی پیش غیرمستقیم در پاسخ به این اظهار نظر گفت، این خود آمریکایی‌ها هستند که با اتخاذ تحریم‌های مالی علیه دیگر کشور‌ها به موقعیت دلار در جهان ضربه می‌زنند.
وی خاطرنشان کرد که تمایل واشنگتن برای اعمال تحریم‌ها موجب بی اعتمادی به دلار آمریکا شده است.
** استفاده از اتحادیه‌ها و تشکل‌های منطقه‌ای برای مقابله با تحریم‌ها
روسیه از اتحادیه‌های منطقه‌ای برای مقابله با تحریم‌های آمریکا نیز بهره می‌گیرد که مهم‌ترین آن‌ها گروه بریکس، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگ‌های است.
گروه بریکس از کشور‌های روسیه، برزیل، چین، هند و آفریقای جنوبی تشکیل شده و به تازگی نیز رئیس جمهوری ترکیه برای پیوستن به این سازمان اعلام تمایل کرده است.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز از روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان تشکیل شده و مبادلات تجاری بین این کشور‌ها با تسهیلات گمرکی انجام می‌گیرد.
هدف سازمان همکاری شانگ‌های به عنوان تشکلی منطقه‌ای با عضویت روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و امنیتی بین کشور‌های عضو است.
روسیه با توسعه همکاری‌ها در چارچوب این سازمان‌ها با کشور‌های دیگر سعی دارد از تاثیر تحریم‌های ضدروسی غرب و آمریکا بکاهد.
** حمایت از شرکت‌های روسی تحریم شده
دولت روسیه طرحی را برای حمایت از شرکت‌های روسی در برابر تحریم‌های غرب و آمریکا تنظیم کرده است.
وزارت دارایی روسیه این طرح را برای مقابله با تحریم‌ها تنظیم کرده و از جمله تامین کار برای شرکت‌های تحریم شده در بازار داخلی در آن پیش بینی شده است.
برپایه این سند که در جلسه‌ای به ریاست آنتون سیلوانف معاون نخست وزیر و وزیر دارایی روسیه تایید شده، گروه کاری مقابله با تحریم‌های غربی شکل گرفته است و سه وزرات صنایع و بازرگانی، اقتصاد و دارایی این کشور نیز برقراری تعرفه‌هایی از برخی کالا‌های خارجی را بررسی می‌کنند.
** جایگزینی کالا‌های روسی با وارداتی
دولت روسیه پس از اعمال تحریم‌های غربی از چهار سال گذشته، جایگزینی کالا‌های روسی با تولیدات کشور‌های تحریم کننده را در دستور کار قرار داده است.
این وضعیت به ویژه در مورد کالا‌های ساخت اوکراین کشوری که از تحریم‌های غربی حمایت کرده بود بیشتر به چشم می‌خورد و در راستای این سیاست، انبوهی از کالا‌های روسی جایگزین وارد بازار مصرف شده است.
دولت روسیه همچنین در بخش‌های اقتصادی که جایگزینی کالای خارجی اجرا می‌شود، تسهیلاتی ویژه می‌دهد و مراکز اقتصادی مجری این طرح ملی از وام‌های دولتی و سایر امتیازات برخوردار می‌شوند.
** رویکرد نزدیک شدن به غرب همزمان با افزایش فشار‌های ضدروسی
مقامات روسی با وجود تداوم دشمنی غرب و حتی آغاز جنگ دیپلماتیک علیه مسکو، در سخنرانی‌ها از آمریکا و غربی‌ها به عنوان شرکای خود یاد کرده و اعلام می‌کنند دست روسیه برای دوستی به طرف غرب گرفته شده است.
در واقع هر از چندگاه رئیس جمهوری روسیه از تمایل این کشور برای دوستی و همکاری با آمریکا و لزوم بهبود روابط غرب و مسکو بر اساس منافع مشترک سخن می‌گوید.
حداقل تاثیر این رویکرد در روسیه آن بوده که وقتی از روس‌ها در این زمینه پرسش می‌شود، می‌گویند دولتمردان روس خواهان بهبود روابط هستند، اما گروهی در غرب و آمریکا نمی‌گذارند مناسبات دو طرف بهبود یابد.
به عبارت ساده تر، مقصر اختلافات، تحریم‌ها و فشار‌ها علیه روسیه از نگاه اکثر مردم این کشور، گروه‌هایی در آمریکا یا مقامات برخی کشور‌های اروپایی هستند که از تداوم اختلاف‌ها و تنش‌ها بین واشنگتن و مسکو سود می‌برند.
امروز روسیه با وجود تحریم‌های گسترده آمریکا توانسته ذخایر طلا و ارز خارجی خود را به بیش از ۴۵۸ میلیارد دلار برساند که دارایی‌های خارجی ازجمله سهام شرکت‌ها و شمش‌های طلا را نیز در بر می‌گیرد.
اکنون میزان ذخایر طلا و ارز خارجی روسیه به حدود دو هزار تن رسیده که در سال‌های اخیر بی سابقه است. ذخایر طلای روسیه رکورد بی سابقه‌ای به جای گذاشته و به دوران استالین رسیده است و روس‌ها مدعی هستند که این میزان طلا وابستگی مسکو به دلار آمریکا را قطع کرده است.
شاید از این روست با وجود تصویب قانون افزایش مالیات بر ارزش افزوده در روسیه، که پیش بینی می‌شود باعث تورم در این کشور شود، کارشناسان پیش بینی می‌کنند که مردم در تعرفه‌های مربوط به خدمات مسکن شامل شارژ عمومی و ثابت ساختمان، مواد غذایی و برخی محصولات و کالا‌های دیگر با تورم چهار درصدی دست و پنجه نرم کنند.
بانک مرکزی روسیه مدعی است که تاثیر مالیات بر ارزش افزوده بر تورم به طور میانگین یک درصد خواهد بود چرا که مالیات از ۱۸ به ۲۰ درصد (دو درصد) افزایش خواهد یافت، اما این به آن معنا نیست که کالا‌ها و خدمات صرفا یک درصد افزایش می‌یابند چرا که عوامل دیگری همچون عرضه و تقاضا در بازار، انتظارات تورمی، هزینه‌های جاری، افزایش نرخ تعرفه‌های خدمات مسکن و حمل و نقل، تاثیر نهایی را بر تورم خواهند گذاشت.
می‌توان گفت: بانک مرکزی روسیه توانسته با سیاست‌های تدافعی خود در برابر تحریم ها، مانع از سقوط ارزش روبل در برابر ارز‌های خارجی به مانند دیگر کشور‌ها شود و در یک سال اخیر، روبل روسیه در واکنش به تحریم‌های متعدد آمریکا تنها کمتر از یک دهم ارزش خود را از دست داده است، شرایطی که به نظر می‌رسد نشانگر مقاومت اقتصاد روسیه در برابر تحریم‌های فعلی و آتی آمریکاست.
