دو مشکل عمده سینمای ایران از نگاه بهمن فرمان آرا

بهمن فرمان‌آرا در مراسمی که به مناسبت چهل سال همکاری‌اش در زمینه‌ موسیقی فیلم با احمد پژمان، برپا شده بود، گفت: «متأسفانه عده‌ای از کارگردانان هستند که از موسیقی تنها به عنوان پوشاندن ساندافکت‌های بدشان در فیلم استفاده می‌کنند.»

به گزارش انتخاب به نقل از ایسنا، این کارگردان سینمای ایران که شامگاه ـ 14 اردیبهشت ماه ـ در تالار «سیف‌الله داد» خانه سینما سخن می‌گفت، ادامه داد: «قسمت مهمی از زندگی احمد پژمان آهنگسازی غیر از فیلم‌ها بوده است که نباید آن آهنگ‌ها با آهنگ‌هایی که برای فیلم‌ها ساخته شده است مقایسه شود، چراکه موسیقی در فیلم در خدمت داستان و کارگردان فیلم است و واقعا به آن ظلم می‌شود.»

 فرمان‌آرا، سینمای ایران را دچار دو مشکل عمده دانست و خاطرنشان کرد: «وقتی به تهیه‌کننده می‌گوییم که یک رمان را برای ساختن فیلم می‌خواهیم، او می‌خواهد شما را متقاعد کند که داستان رمان را تغییر دهید تا مجبور نشود که برای آن رمان پولی پرداخت کند. در موسیقی این مسأله نمود دارد. یک کارگردان هفت‌ماه یک پروژه را فیلم‌برداری می‌کند و پس از آن به سراغ موسیقی می‌رود. این مسأله نشان می‌دهد که این کارگردان از ابتدا به موسیقی فکر نکرده است.»

 کارگردان «بوی کافور عطر یاس» تاکید کرد: «من نمی‌توانم به کاری فکر کنم، اما موسیقی آن را در نظر نگیرم. چراکه موسیقی بعضا حس مردم را زودتر دربر می‌گیرد.»

 فرمان‌آرا در بخش دیگری از سخنانش از تجربه‌ی همکاریش با احمد پژمان یاد کرد و افزود: «ممکن است شما آدم‌های بسیاری را ببینید و با آنها کار کنید که البته کار آنها نیز خوب باشد، اما هنرمندانی مانند پژمان کم هستند که به عنوان یک شخصیت اجتماعی با آنها راحت باشید.»

  در ادامه این مراسم احمد پژمان گفت: «من زمانی چشمم به دنیای موسیقی باز شد که موسیقی ما وضع بسیار نابه‌سامانی داشت، آن زمان از خودم سوال می‌کردم که آیا  موسیقی ما می تواند شبیه موتزارت و بتهوون جهانی شود. دوست داشتم موسیقی جهانی بسازم که در عین‌حال ایرانی باشد. آن زمان بود که تئوری‌های موسیقی را یاد گرفتم و سعی کردم که آهنگ بنویسم.»

 وی در پاسخ به اینکه چرا از تمام تکنیک‌های آهنگسازی که یاد دارد،در ساخت موسیقی‌ استفاده نمی‌کند،گفت: «ما تکنیک را یاد می‌گیریم که از آن به موقع استفاده کنیم، ما نمی‌خواهیم که در یک آهنگ تکنیک‌مان را به رخ بکشیم. به نظر من قسمت مهم موسیقی روح آن است، ممکن است من از صدای نی لذت بیشتری ببرم تا از صدای یک ارکستر عظیم، در هر صورت استفاده از نی یا ارکستر باید در خدمت فیلم باشد.»

  پژمان با انتقاد از کسانی که در آهنگسازی فیلم‌ها به نظر کارگردان و روند فیلم توجهی ندارند، اظهار کرد: «بعضی از آهنگسازان و بعضی از دانشجویانی که موسیقی را به صورت تئوری فرا گرفته‌اند، می‌گویند که فیلمسازان چیزی از موسیقی نمی‌فهمند و ما باید در طول آهنگسازی کار خود را بکنیم. به نظر من این اصلا درست نیست و من مطلقا این موضوع را قبول ندارم.»

  این آهنگساز درباره تجربه کار کردن با بهمن فرمان‌آرا گفت: «فرمان‌آرا قبل از اینکه شروع به کاری کند به موزیک و موسیقی آن نیز فکر می‌کند. در «بوی کافور عطر یاس» قبل از اینکه فیلمبرداری شروع شود، نمونه‌ی کمانچه‌ای را به من داد و گفت که من می‌خواهم از این کمانچه در فیلم استفاده کنم.»

 وی احساسات موجود در اجرای موسیقی زنده توسط افراد را در روند فیلم بسیار تأثیرگذار دانست و تصریح کرد: «شما نمی‌توانید هیچ‌وقت احساس نوازنده یک موسیقی زنده را از طریق امکانات الکترونیکی به بیننده منتقل کنید. من یاد گرفتم تا آنجایی که می‌توانم از امکانات استفاده کنم اما حداقل در ساخت آهنگ‌هایم از یک نوازنده برای اجرای موسیقی زنده استفاده کنم. در فیلم زمان‌هایی که احساسات بسیار مهم است باید از موسیقی زنده استفاده شود و نمی‌توان از آن چشم پوشید.»

  احمد پژمان در پایان سخنانش درباره‌ی حضورش در ایران گفت: «یکی از افرادی که باعث شد من به ایران برگردم بهمن فرمان‌آرا بود. ما ایرانی‌ها به فرهنگ خودمان تا حدی دلبستگی داریم که نمی‌توانیم در جای دیگر زندگی کنیم. به نظرم هوای ایران برای کارکردن به ایرانی‌ها انرژی می‌دهد. درحال حاضر می‌بینیم که هنرمندان بااستعداد بسیاری بودند که از کشور رفتند؛ اما نتوانستند به آن قدرتی که در ایران کار می‌کردند کار کنند. به نظر من دلیل این موضوع آن است که منبع الهام آدم‌هایی مانند ما در داخل کشور است.»

 محمد سریر رییس انجمن آهنگسازان سینمای ایران هم  در این برنامه احمد پژمان را یکی از بهترین آهنگسازان فیلم دانست و یادآور شد: «اگر به 40، 50 سال گذشته برگردیم، می‌بینیم که احمد پژمان یکی از شاخص‌ترین افرادی است که در موسیقی فیلم‌ کار کرده است. به نظر من یکی از دلایل اصلی موفقیت او این است که پژمان به موسیقی ملی اشراف زیادی دارد. نکته بعدی که باید حتما به آن اشاره شود این است که یکی از استعدادهای ایشان آن است که تصویر را به موسیقی تبدیل کند.»

 وی نگاه فرمان‌آرا را نیز به سینما نگاهی خاص و متفاوت دانست و گفت: «فرمان‌آرا در سینمای ایران جزو افرادی است که سعی می‌کند کم و گزیده حرف بزند. همیشه نگاه او به سینما خاص بوده و قصد داشت که کیفیت‌ها را به حد اعلای خود برساند. او جزو کارگردان‌هایی است که روی موسیقی شناخت خوبی دارد، اما متأسفانه کارگردان‌های بسیاری هستند که موسیقی برای آنها تنها حکم نمک و فلفل غذا را دارد.»

 در مراسم نکوداشت 40 سال همکاری بهمن فرمان‌آرا و احمد پژمان بخش‌هایی از فیلم‌های «سایه‌های بلند باد»، «بوی کافور عطر یاس»، «خانه روی آب» و «یه بوس کوچولو» به نمایش درآمد.