احمدی نژاد به دنبال "بازی" است یا "بی‌نظمی"؟

با سرعت غیرمنتظره تحولات دولت در دو ماه اخیر كه با بركناری وزیر اطلاعات توسط محمود احمدی نژاد آغاز گردید و سپس با قهر و خانه نشینی ده روزه وی و بركناری وزرا و ادغامها به اوج رسید، هم اكنون  از هدف رییس دولت از این دست اقدامات كه در نهایت التهاب را دنبال داشته، گمانه متفاوتی مطرح شده است.

انتصاب شریف ملك زاده ضلع سوم مثلث مشایی- بقایی، همان گونه كه انتظار می‌رفت، همانند جرقه ای خرمن اعتراضات اصولگرایان را شعله ور كرد و فضای التهاب مجلس علیه دولت كه در دو هفته اخیر و پس از سكوت الهام بخش وحدت كمی ملایم شده بود را مجددا دامن زد و برای كاستن از حرارت این خرمن چاره ای برای صالحی جز كنار گذاشتن محترمانه یار غار هاشمی از دستگاه دیپلماسی نبود.

همزمان حمید سجادی وزیر معرفی شده توسط احمدی نژاد برای عهده داری وزارت ورزش و جوانان هم برای كسب رای به بهارستان رفت و در این شرایط ارسال نامه طعنه آمیز به نمایندگان برای معرفی وی و بروز بحران به دلیل انتصاب ملك زاده تنها شرایط را برای دولت دشوارتر كرد و به واكنشهای بی‌سابقه مجلسیان به رئیس دولت در جلسه رای اعتماد و نهایتا رای منفی به سجادی و استعفای ملك زاده منتهی شد.

این در حالی است كه یك ماه قبل و در جریان خانه نشینی احمدی نژاد در اعتراض به ابقای وزیر اطلاعات با حكم حكومتی، یك باره سه تن از وزرای احمدی نژاد با طرح یك باره ادغام ها عملاً كنار گذاشته شدند و گرهی بر مشكلات داخلی دولت افزوده گردید.

هم اكنون دو تحلیل درباره چرایی این گونه عملكرد احمدی‌نژاد وجود دارد:

تحلیل نخست، عملكرد رئیس دولت را در چارچوب نظریه "بازی" بررسی می كند و معتقد است هر اقدام احمدی‌نژاد برای تحقق هدفی معین و دارای مصالحی خاص برای اوست. به طور نمونه انتصاب ملك زاده با هدف عزل صالحی به هزینه مجلس و تعیین سرپرست برای وزارت خارجه جهت انجام انتصابات خاص می باشد. یا نامه طعنه آمیز به مجلس در معرفی سجادی جهت رای نیاوردن وی و معرفی گزینه اصلی دولت یعنی سعیدلو به مجلس به عنوان دومین وزیر پیشنهادی است كه قاعدتا مجلس آن را تایید خواهد كرد.

یا در جریان موضوع ادغامها، هدف اصلی عزل سه تن از یاران اصلی سابق احمدی نژاد بود كه ظاهرا اقدام به دادن اطلاعات و گزارش به مقامات عالی رتبه نظام درباره حلقه اصلی دولت كرده بودند و چون در شرایط عادی عزل این سه تن ممكن نبود، موضوع ادغامها به عنوان بهانه ای طرح گردید.

اما دیدگاه دوم برخلاف تحلیل نخست كه هر یك از اقدامات احمدی نژاد را دارای توجیه منطقی و مصالح كافی برای دولت می‌داند، معتقد است اقدامات احمدی‌نژاد به تنهایی فاقد توجیه و یك برنامه ریزی حساب شده و طرح قبلی بوده و مجموعه آنها تنها در تئوری بی‌نظمی قابل تحلیل است.

بر اساس این تحلیل، در صورت مسلط بودن نظام در كنترل شرایط، احتمال دستگیری حلقه نخست احمدی نژاد و سپس اقدامات جدی مجلس علیه خود او زیاد است و تنها راه برای جلوگیری از این روند یا كند كردن آن، كاهش میزان كنترل نظام بر شرایط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی است. بنابراین بسیاری از اقداماتی كه به بی‌ثباتی می‌انجامد، در راستای این هدف می تواند ارزیابی شود كه انشاالله چنین نبوده و از این پس نیز نخواهد بود.

در این چهارچوب، تلاش گسترده و معنادار در نادیده انگاشتن و نفی حكم حكومتی رهبر انقلاب درباره ابقای وزیر اطلاعات می تواند معنا یابد، چرا كه در طول 6 سال گذشته بیشترین استفاده ای كه یكی از روسای قوا از ظرفیت حكم حكومتی برای عبور از موانع قانونی انجام داده است، مربوط به دولت نهم و دهم بوده، اما با توجه به اینكه در شرایط بحران، حكم حكومتی یكی از اهرمهای اصلی كنترل نظام می باشد، تضعیف ابزار حكم حكومتی در چهارچوب این سناریو توجیه می شود.