اصولگراياني كه اصلاح طلب مي شوند

ريزش در بدنه اصولگرايان چندي است كه شدت و قوت بيشتري گرفته است. كاهش طرفداران و حتي رويگرداني برخي شخصيت ها از تفكر اصولگرايي به معناي آنچه افراد منتسب به اين طيف آن را معنا مي كنند، از چندين سال پيش آغاز شد و حتي مي توان برخي اصلاح طلبان كنوني را افراد رويگردان شده و تغييريافته راست سنتي معرفي كرد كه با انشعاب از راست توانستند زمينه ساز آغاز جنبش اصلاح طلبي در كشور باشند.

به گزارش انتخاب، مرزبندي كه با جدا شدن اصلاح طلبان كنوني از محافظه كاران و راست سنتي در سال هاي گذشته انجام شد، اكنون آنقدر پررنگ و قابل تشخيص شده كه بتوان رفتارها و افكار هر شخص را در ميان مرزهاي اين دو طيف تعريف كرد.

در چند سال اخير با افزايش معضلات و مشكلات كشور نه تنها بدنه حامي اصلاح طلبان افزايش پيدا كرده كه افرادي كه زماني از حاميان سرسخت و از مدافعان جدي تفكر و سياست هاي اصولگرا بودند اكنون با وجود اينكه هنوز گفتمان خود را در قالب اصولگرايي تعريف مي كنند، گفتار و تفكرات آنها به اصلاح طلبي گرايش پيدا كرده و در مواردي مي توان آنها را به عنوان اصلاح طلبان نوين تعريف كرد: اصلاح طلباني كه بعضا در مواردي و در دوره كنوني از برخي اصلاح طلبان خاموش كه به علت تحديد و افزايش فشارها بر اين طيف ترجيح داده اند ساكت باشند، پرتحرك تر عمل مي كنند و انتقادهاي تندتري به جناح حاكم و اصولگرايان دارند و به دليل اينكه دست شان نسبت به اصلاح طلبان بازتر است و شايد به دليل آنكه زماني در به وجود آمدن اين شرايط سهيم بوده اند، براي درست كردن آن تلاش و پيگيري بيشتري مي كنند.

با يك نگاه سطحي هم مي توان دريافت افرادي كه به سوي افكار اصلاح طلبي روي آورده اند، اغلب تحصيلات دانشگاهي و آكادميك در سطوح بالادارند يا بيشتر با طيف نويسندگان و هنرمندان سر و كار دارند. اين افراد همواره از اصولگرا بودن خود حرف مي زنند و در عين حال به محافظه كاران و سياست هاي جريان حاكم انتقادهاي تندي مي كنند و رابطه خوبي هم با رسانه ها دارند. بيشتر اين افراد در دولت احمدي نژاد و با ديدن عملكرد نامناسب كابينه و شخص احمدي نژاد و با عدم توجه به تذكرات و هشدارهايشان نسبت به نتيجه اين عملكردها، از اصولگرايان رويگردان شدند.

 آنها را مي توان در سه گروه تقسيم بندي كرد كه گروه اول به حاميان اوليه و از آبادگران مجلس هفتم و افرادي مانند عماد افروغ، محمد خوش چهره و سعيد ابوطالب اختصاص مي يابد.

گروه دوم نيز مربوط به پارلمان نشينان مجلس هشتم و منتقداني چون علي مطهري، حميدرضا كاتوزيان است و از محسن دعاگو و محسن غرويان مي توان به عنوان روحانيوني نام برد كه اندك اندك از سياست هاي اصولگرايان رويگردان شده و افكار و گفتارشان رنگ و بوي اصلاح طلبي گرفته است.

 البته بايد دقت و مدنظر داشت كه اين افراد و شخصيت ها را بايد در ظرف خود ديد و در حال حاضر نمي توان آنها را اصلاح طلب به معناي رايج آن دانست هرچند كه در آينده مي توان اين پيش بيني را داشت كه با توجه به وضع و شرايط حاصل از عملكرد نامناسب، افكار و اظهارات تعداد بيشتري از اصولگرايان رنگ و بوي اصلاح طلبي به خود بگيرد.
    
    
    
    خط شكن در محافظه كاري
    نخستين ريزش ها از لايه به لايي اصولگرايان را مي توان به رويگرداني و اعتراض عماد افروغ، نماينده دوره هفتم مجلس به سياست هاي اصولگرايان بويژه عملكرد و يكسويه نگري دولت احمدي نژاد، اشاره كرد. افروغ رياست كميسيون فرهنگي مجلس هفتم را برعهده داشت اما از ميانه هاي دوره هفتم مجلس، سر به اعتراض برداشت و از رفتارهاي هم مسلكان خود بشدت گلايه كرد: گلايه يي كه با بي مهري و بي توجهي ساير اصولگرايان مواجه شد و افروغ را برآن داشت تا فراكسيون «اصولگرايان منتقد يا تحول خواه» را كليد بزند. افروغ كه در انتخابات رياست جمهوري سال 84 از مدافعان محمود احمدي نژاد و سياست هاي او بود، در انتخابات مجلس هفتم در ليست آبادگران كه از حاميان اوليه احمدي نژاد محسوب مي شدند، كانديدا و موفق شد به عنوان نماينده تهران وارد مجلس شود. او از نظريه پردازان سرشناس اصولگرا محسوب مي شود كه نظريه نقد درون گفتماني را ابداع كرد و بعدها به گفتماني غالب تبديل شد. اين جامعه شناس و استاد دانشگاه از نخستين افرادي بود كه نسبت به سياست هاي يك سويه احمدي نژاد و جناح محافظه كار و نسبت به سياست هاي حذفي در كشور واكنش نشان داد و آن را آغاز ماكياولي دانست. افروغ در انتخابات مجلس هشتم ترجيح داد كانديدا نشود و موقتا عطاي حضور در قدرت را به لقايش بخشيد و در جواب افكار عمومي اعلام كرد عدم حضور وي در مجلس مفيدتر است. افروغ برنامه ريزي كرد كه «جنبش اخلاقي» را راه اندازي كند. افروغ، تاثير اين جنبش را در صحنه اخلاق سياسي قابل توجه مي داند. وي همفكرانش را در اين زمينه افرادي معرفي مي كند كه سابقه فعاليت سياسي، مبارزاتي و بصورت متشكل و رسمي به اخلاق توجه ويژه يي دارند.
    
    
    
    حامي سرسخت اما كوتاه مدت
    محمد خوش چهره را مي توان تئوريسين برنامه هاي اقتصادي محمود احمدي نژاد ناميد. اين اقتصاددان از ليست انتخاباتي آبادگران توانست به مجلس هفتم راه يابد. وي در انتخابات رياست جمهوري نهم از مدافعان سرسخت احمدي نژاد بود كه دو شب پيش از انتخابات رياست جمهوري سال 84 در مناظره تلويزيوني به نيابت از احمدي نژاد ظاهر شد و در مقابل نماينده هاشمي رفسنجاني و همانطور كه در سال هاي پيشين از كاركرد اقتصادي اكبر هاشمي رفسنجاني، رييس جمهور پيشين، انتقاد مي كرد برنامه هاي اقتصادي او را به چالش كشيد. خوش چهره مدت كمي بعد از پيروزي احمدي نژاد در انتخابات، به يكي از مخالفان و منتقدان احمدي نژاد تبديل شد اما با مخالفت هاي جدي در مجلس روبرو شد.
    خوش چهره استاد دانشگاه است و در چند سال گذشته سعي داشته سياست هاي اقتصادي دولت احمدي نژاد را به چالش بكشد. وي ابتدا با لحن توصيه آميز سعي داشت اشتباهات اقتصادي دولت را گوشزد كند اما اكنون بعد از گذشت چند سال به نظر مي رسد در انتقادهاي خود بي محاباتر عمل مي كند.
    
    
    
    مستندساز اصولگرا و حامي كانديداي اصلاح طلبان
    سعيد ابوطالب فيلمساز و مستندساز مستقل و نماينده تهران در مجلس هفتم است. او پس از حمله امريكا به عراق در راس يك گروه فيلمبرداري به اين كشور رفت و همراه يكي ديگر از اعضاي گروه، توسط نيروهاي امريكايي بازداشت شد كه بعد از چهار ماه آزاد و به ايران بازگشت و به عنوان چهره فرهنگي اصولگرا معرفي شده و به كرسي نمايندگي مجلس رسيد. او كه عضو كميسيون فرهنگي مجلس بود، طرح استفاده مديريت شده از ماهواره را در مجلس دنبال مي كرد كه طبق اين طرح سازمان صدا و سيما موظف بود حداكثر تا شش ماه، با راه اندازي حداقل سه شبكه تلويزيوني با گستره كشوري، نسبت به دريافت و پخش همزمان آن دسته از برنامه هاي شبكه هاي ماهواره يي كه مغاير با ارزش ها و مباني فرهنگ اسلامي و ملي نباشد، اقدام كند. او رييس و سخنگوي كميته هنر و رسانه كميسيون فرهنگي مجلس نيز بود كه به گفته برخي اصولگرايان، «مانند محمد خوش چهره، به خاطر نقدهاي تند خود از راه يافتن به دوره بعدي مجلس هشتم بازماند.» او در انتخابات رياست جمهوري دوره دهم جبهه يي با عنوان «جبهه اصولگرايان حامي نخست وزير امام(ره) را تاسيس و از وي حمايت كرد. درحال حاضر ابوطالب ترجيح داده است كه فعاليت هاي سياسي خود را به حالت تعليق درآورد و به كار اصلي و مورد علاقه خود يعني فيلمسازي و مستندسازي روي آورد.
    
    اقتصاددان منتقد
    نماينده تهران در مجلس هفتم و هشتم كه در انتخابات رياست جمهوري سال 88 با وجود حمايت اصولگرايان محمود احمدي نژاد، از كانديداي جبهه اصلاحات حمايت كرد، اين روزها در انتقاد از سياست ها و عملكرد دولت اصولگرا جدي تر و بي محاباتر وارد شده است. وي در تازه ترين موضع گيري خود «شيوه نصيحت گونه اصولگرايان مجلس براي اصلاح عملكردها را چيزي جز لاپوشاني ندانست كه در شرايط كنوني كشور به نتيجه نمي رسد.» كاتوزيان در گفت وگو با خبرآنلاين گفته است محبوبيت احمدي نژاد كاهش يافته است. او گفته است: برخي به خاطر اينكه از رييس جمهور چشم بسته حمايت كردند، الان دچار تناقض شده اند و نمي توانند خيلي راحت عقب نشيني كنند. ضمن اينكه در خيلي موارد در برابر سوال هاي ما سكوت مي كنند. برخي به اشتباه خود اذعان مي كنند. بعضي از آنها هم ظاهرا مي خواهند پرچمدار مبارزه با تخلفات در دولت باشند. استدلالشان هم اين است كه اگر از رييس جمهور حمايت كرديم به خاطر رهبري بوده است.
    
    
    
    اصولگرا ي راوي اصلاح طلب
    اكنون ديگر نام علي مطهري به اعتبار پدر شهيدش مرتضي مطهري، بر سر زبان ها نيست. او توانست در مدت عمر مجلس هشتم نام خود را در فهرست نماينده هاي منتقد دولت اصولگرا و عملكرد آن ثبت كند. مطهري به دليل نفوذي كه در طيف هاي زيادي از اصولگرايان و حاكميت دارد، توانست در مجلس و در احقاق حقوق مردم و ممانعت از افزايش اعمال غيرقانوني دولتمردان دهم، نمره خوبي در كارنامه خود ثبت كند. علي مطهري از نخستين افراد پيگير براي سوال از رييس جمهور بود. هرچند كه اين طرح به سرانجام نرسيد اما مطهري توانست چهره خود را به عنوان فردي كه به دنبال حق مي رود، مطرح كند. او در مصاحبه هاي اخير خود نشان داده است كه با وجود مهر اصولگرا بر پيشاني اش، افكار اصلاح طلبانه يي در سر مي پروراند و پيشنهاد اخير او مبني بر اصلاح قانون انتخابات و حضور قواي ديگر در اجراي انتخابات نشان دهنده تلاش او براي اصلاح بنيادين امور است. او همچنين تمايل خود را براي اينكه در ليست اصلاح طلبان قرار گيرد اعلام كرد.
    
    از مخالفت با خاتمي تا اتهام به جاسوسي
    كسي كه با خطبه هاي ضد اصلاحات و مخالفت با خاتمي در دوران رياست جمهوري وي به شهرت رسيد امروز در انتقاد از دولت گوي سبقت از اصلاح طلبان را ربوده است. محسن دعاگو كه زماني خطبه هايش در مخالفت با سياست هاي دولت اصلاحات بر صفحه يك روزنامه هاي محافظه كاران نقش مي بست اين روزها لحن و كلامش اگر نگوييم همسويي با اصلاح طلبان دارد، آنچنان زاويه يي هم با آنها ندارد و براي همين است كه اگر روزي عضو شوراي سياستگذاري ائمه جمعه با محافظ ويژه تردد مي كرد به يمن مخالفتش با سياست هاي دولت محمود احمدي نژاد نه اتومبيلي از جانب دولت دارد و نه محافظي از سوي نهادهاي مسوول. كمتر خطبه يي از او طي ساليان اخير منتشر شده كه رنگ و بوي انتقاد از دولت و حتي بخشي از اصولگرايان نداشته باشد. دعاگو كه زماني به همراه فاطمه كروبي عضو هيات منصفه مطبوعات بود بعد از انتخابات رياست جمهوري 88 كه او از نخست وزير دوران امام(ره) حمايت كرده بود ديگر عضو اين هيات نيست اگرچه عضو جامعه روحانيت از تشكل هاي راست سنتي محسوب مي شود اما به دليل تغيير مواضعش از سوي اين تشكل روحاني اصولگرا مورد انتقاد قرار مي گيرد و حتي شخصي مانند جعفر شجوني او را جاسوس جامعه روحانيت ناميده بود. دعاگو كه از چهره هاي نزديك به هاشمي رفسنجاني محسوب مي شود سال 87 يعني سه سال بعد از رياست جمهوري احمدي نژاد گفته بود تحمل نقدپذيري خاتمي از احمدي نژاد بيشتر بود: سخناني كه مي توان گفت امام جمعه شميرانات به حقانيت سخنان خاتمي در دوران اصلاحات پي برده است.
    
    
    
    شاگرد آيت الله مصباح و تمايل به چپ
    محسن غرويان روحاني و شاگرد سابق آيت الله مصباح يزدي اين روزها اظهارنظرات متفاوتي دارد. او معتقد است اصلاح طلبان معتدل در جامعه ايران وجود دارند و داراي پايگاه ميان مردم هم هستند و نبايد واقعيات را انكار كرد. غرويان به ايلنا گفته است دسته ديگر اصلاح طلبان كه مي توان آنها را به معناي واقعي اصلاح طلب و معتدل ناميد كساني هستند كه واقعا در جامعه وجود دارند و در بين اقشار مختلف مردم داراي پايگاه اجتماعي اند و به همين دليل نبايد خود را گول بزنيم كه آنها ديگر وجود ندارند.

به گزارش انتخاب به نقل از اعتماد، هرچند كه غرويان در اول راه است اما در بعضي موارد توانسته موضع گيري منصفانه يي داشته باشد. افكار كنوني او را نمي توان اصلاح طلبي خواند اما به نظر مي رسد او نيز در آينده يي نزديك افكار اصلاح طلبانه يي از خود نشان دهد. مي توان به افرادي مثل غرويان اميد داشت كه در آينده آنها هم به جمع بازآمدگان به اصلاح طلبان بپيوندد، هرچند كه در همه جا خود را اصولگرا بنامند.