ام اس، بيماري مرموز

مالتيپل اسكلروزيس (Multiple Sclerosis) كه اختصارا به آن «ام اس» گفته مي شود، نوعي بيماري مزمن دستگاه اعصاب مركزي (مغز و نخاع) است كه در اثر تخريب سلول هاي عصبي ايجاد مي شود.

به گزارش انتخاب به نقل از شرق، هر سلول عصبي يا نورون از بخشي به نام جسم سلولي، شاخه اي بلند به نام «آكسون» و يك يا چند شاخه نازك و كوتاه به نام «دندريت» تشكيل شده است. اطراف آكسون و دندريت هاي هر سلول عصبي با پوشش يا غلاف مخصوصي به طور كامل احاطه شده است كه به «غلاف ميلين» معروف است. وظيفه اين غلاف كه تقريبا مشابه پوشش عايق اطراف سيم برق است، محافظت و كمك به افزايش سرعت انتقال پيام هاي الكتريكي است كه در سراسر سلول هاي عصبي بدن جريان دارد.

صدمه ديدن غلاف ميلين اطراف سلول هاي عصبي در هر كدام از اندام هاي بدن، مي تواند منجر به بروز علايم «ام اس» در آن قسمت شود، به اين شكل كه با آسيب پوشش ميلين، سرعت انتقال پيام هاي الكتريكي بسيار كاهش يافته و اين مساله با بروز اختلال در كاركرد طبيعي آنها همراه است.

 اين تخريب ، زماني اتفاق مي افتد كه بخشي از گلبول هاي سفيد خون كه جزو سيستم ايمني بدن محسوب مي شوند و نقش دفاعي از سلول هاي بدن را دارند، از سد مغزي عبور كرده و به سيستم اعصاب مركزي وارد مي شوند و به غلاف ميلين سلول هاي عصبي (به جاي عوامل بيگانه) حمله كرده و سبب آسيب و ايجاد لكه هاي سخت در آنها مي شوند. علت اين واكنش «خود ايمني» هنوز معلوم نيست. «ام اس» به طور خاص با تخريب پوشش ميلين در عصب هاي يك منطقه از بدن شروع شده و به دنبال آن، مناطق ديگري از بدن به صورت غيرقابل پيش بيني درگير مي شود و بسته به اينكه چه بخشي دچار ضايعه شده يا اندازه پلاك هاي ايجادشده روي اعصاب به چه اندازه است، فرد مبتلاعلايم گوناگوني را نشان مي دهد.

    چنانچه آسيب وارده در سلول هاي مغزي باشد، حافظه، قدرت تمركز و يادگيري مختل مي شود، ايجاد ضايعه در منطقه مخچه، با عدم تعادل در ايستادن و حركت مشخص مي شود و آسيب در سلول هاي عصبي نخاع، با بروز اختلال در اندام ها و بافت هايي از بدن كه با آن سلول هاي عصبي ارتباط دارند، همراه است. به عبارتي با آسيب ديدن غلاف ميلين سلول هاي عصبي، انتقال پيام ها به سوي مغز يا نخاع يا از اين مراكز به اندام هاي مربوطه مختل مي شود، به عنوان مثال پيام مربوط به حركت دادن انگشتان دست از بين مي رود و هرگز به عضلات انگشتان دست كه ظاهرا سالم نيز هستند، نمي رسد و به اين ترتيب فرد قادر به تكان دادن انگشتان خود نيست.
    
    علايم «ام اس»
    بيماري «ام اس» شامل دوره هاي فعال (حاد) و غيرفعال (مزمن) است و علايم بيماري از فردي به فرد ديگر متفاوت است. درگيري و اختلالات چشمي توام با كاهش قدرت بينايي در اين بيماري معمولاشايع است. علايم «ام اس» به طور كلي شامل ضعف و گرفتگي عضلات، وضعيت نيمه فلجي، بي حسي، سوزن سوزن شدن و خواب رفتگي دست و پاها، حركات غيرارادي، لرزش، اشكال در تعادل بدن، سرگيجه، مشكل در بلع غذا، اختلال در تكلم و كاهش ديد است. گاهي گوش ها دچار وز وز يا كاهش شنوايي مي شوند. اوج بروز اين بيماري در سنين 20 تا 40 سالگي است و در زنان بيشتر از مردان رخ مي دهد.
    
    شايع ترين نوع «ام اس»
    «ام اس» انواع گوناگوني دارد. شايع ترين نوع آنكه معمولا75 درصد افراد، به اين نوع مبتلامي شوند به نوع «عودكننده- فروكش كننده» معروف است. در اين نوع، حملات بيماري به طور ناگهاني ايجاد شده و بخش هايي از بدن بيماران را در گير مي كند. سپس علايم بعد از مدتي فروكش كرده و تا حدودي بهبودي ايجاد مي شود. حمله بعدي بيماري مي تواند بعد از مدت كوتاهي باشد يا سال ها بعد اتفاق بيفتد. اغلب مدت زمان عود بيماري و حمله شديد 24 تا 48 ساعت طول مي كشد.
    
    علل موثر در بروز «ام اس»
    دانشمندان علل و عوامل گوناگوني را در بروز اين بيماري موثر دانسته اند، ولي هيچ كدام از آنها هنوز به درستي ثابت نشده است. از اين عوامل مي توان به وضعيت سيستم ايمني بيمار، وراثت و برخي از عوامل محيطي مانند ابتلابه عفونت هاي ويروسي، موقعيت جغرافيايي محل زندگي بيمار و تاثير برخي از هورمون ها اشاره كرد.

 تحقيقات علمي نشان داده است، افرادي كه به حملات «ام اس» دچار مي شوند، احتمالااستعداد و زمينه ابتلارا از بدو تولد به ارث برده اند و با داشتن زمينه ارثي، وقتي بيماري در آنها بروز مي كند كه عوامل محيطي گوناگون نيز محرك ايجاد آن باشند. مطالعات علمي بروز اين بيماري را در بين سفيدپوستان بيشتر از ساير نژادها گزارش كرده اند.