دلیل تعلیق شش ماهه تحریم نفتی ایران چیست؟

مهر: اتحادیه اروپا روز دوشنبه سوم بهمن و در پی فشارهای آمریکا با قطع واردات نفت از ایران موافقت کرد، اما اعلام کرد که این قانون را شش ماه دیگر اجرایی می کند، در اینجا این پرسش مطرح می شود که اگر غرب قصد وارد کردن فشار بر تهران را دارد دلیل این تاخیر شش ماهه چیست؟

به گفته تحلیلگران بانک "جی پی مورگان" آمریکا، وضع تحریم های فزاینده علیه ایران که توسط اتحادیه اروپا در دستور کار قرار گرفته می تواند بازار نفت را با شوکی اساسی مواجه سازد.تحلیلگران بازار نفت بر این باورند، اصلی ترین نکته در خصوص کارآیی این تحریم ها این است که هر چند ممکن است این تحریم ها بتوانند تاثیراتی بر اقتصاد ایران بگذارند، اما تاثیری که این تحریم ها بر روی اقتصاد جهانی و قیمت جهانی نفت خواهند گذاشت بسیار بیشتر است و با توجه به وضعیت فعلی شکننده اقتصاد جهانی، وضع این تحریم ها تصمیمی معقول نیست.

این در حالی است که افزایش تقاضا در بازار نفت حداقل تا نیمه اول سال 2012 به شکل ضعیف کنونی باقی خواهد ماند. با توجه به این پیش بینی شاید سه ماهه دوم سال 2012 زمان بهتری برای اروپا، ژاپن و کره جنوبی به منظور جایگزین کردن سایر تولیدکنندگان نفت با ایران باشد.
 
گزارش های سالانه نشان می دهد که ایران بطور متوسط سالانه حدود 2.3 میلیون بشکه نفت صادر می کند که حدود 60 درصد آن به کشورهای چین، کره، ژاپن، هند و بیش از 33 درصد به کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اروپا صادر می شود.
 
به گفته کارشناسان غربی، وضع تحریم های بیشتر علیه ایران بدون شک بازار نفت را با شوکی اساسی مواجه خواهد ساخت. برای مثال در گزارش جی پی مورگان آمده است: "ما اطمینان داریم که اعمال تحریم های نفتی علیه ایران، در همان آغاز کار حدود قیمت نفت را 20 تا 30 دلار در هر بشکه افزایش خواهد داد."
 
تاثیر بر بازار
ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولید و صادر کننده نفت نقش بسیار زیادی در ثبات بازار انرژی جهان دارد و هرگونه تغییر در میزان تولید و یا فروش نفت جمهوری اسلامی تاثیری زیاد بر بازار می گذارد از همین رو تحریم واردات نفت از ایران یک شوک بسیار بزرگ به بازارهای جهانی وارد می کند و با توجه به آنکه اقتصاد اروپا هم اکنون دوره زوال خود را سپری می کند و کشورهایی چون یونان، ایتالیا، پرتغال، اسپانیا و ... در آستانه ورشکستگی اقتصادی قرار دارند به نظر می رسد که مطرح کردن طرح تحریم واردات نفت از ایران فقط یک جنگ روانی باشد.
 
در همین رابطه "دیوید میلی باند" وزیر خارجه سابق انگلیس به کشورهای اروپایی و از جمله دولتمردان این کشور هشدار داد که نباید دادن پاسخ مناسب به تهران منجر به آن شود که اروپا بر طبل جنگ با ایران بکوبد.
 
از سوی دیگر "عبدالله البدری" دبیر کل اوپک به کشورهای غربی هشدار داد که تحریم نفت ایران، تاثیر منفی بر بازار گذاشته و مشکلات اقتصادی که به این واسطه بوجود می آیند جبران ناپذیر نخواهد بود.
 
هم اکنون بیش از 14 درصد از نفت صادارتی ایران به بازارهای اروپا می رود و قطع آن موجب بروز تغییراتی در بازار جهانی نفت می شود. بلومبرگ در همین رابطه نوشت : تحریم نفت ایران از سوی اروپا موجب می شود که تهران به دنبال مشتریان جدید باشد
 
تردیدها
تاثیر تحریم نفت ایران بر بازار جهان موجب شده تا اغلب کشورها نسبت به آن واکنش نشان داده و از پیامدهای آن ابراز نگرانی کنند در همین رابطه حامیان تحریم ایران در اتحادیه اروپا می ‌گویند که درآمد حاصل از فروش نفت، 50 درصد بودجه ایران را تامین می کند و آنها می توانند تهران را از میلیاردها دلار درآمد نفتی محروم کنند. اما دیپلماتها و فعالان صنعت نفت می ‌گویند که اروپا باید محاسبه کند که حتی افزایش اندک قیمتها بر اثر تحریم نفت ایران، هرگونه ضرر و زیان احتمالی تهران به سبب فروش نفت خود به آسیا با قیمتهای کمتر را جبران خواهد کرد یکی از فعالان بازار با حالت طعنه گفت: شاید هدف تحریمها کمک به سقوط ایتالیا، اسپانیا، یونان و کوچک تر کردن اتحادیه اروپاست.
 
همچنین "تیموتی گیتنر" وزیر خزانه ‌داری آمریکا در نامه ‌ای به مجلس سنای این کشور هشدار داد که تحریم بر بانک مرکزی و نفت ایران را کاهش دهد چراکه این قوانین می تواند تاثیرات منفی‌ای بر نزدیک ترین هم پیمانان و شرکای تجاری آمریکا داشته باشد.
 
همچنین وی با یادآوری اینکه ژاپن و کره جنوبی بزرگ ترین خریداران نفتی ایران هستند، تصریح کرد: این تحریمها سبب افزایش قیمت نفت می ‌شود و می تواند درآمد بودجه ‌ای ایران را افزایش دهد.
 
علاوه بر آن گروه مالی میتسوبیشی، بزرگترین بانک ژاپن از نظر دارایی اعلام کرد: این تحریمها تاثیرهایی بر شرکتهای نفتی این کشور که با ایران رابطه دارند، دارد که این تاثیرات کم نیست.
 
وزیر خارجه ژاپن نیز ازاظهار نظر در این باره خودداری کرد اما یک سخنگوی این کشور اعلام کرد :  ژاپن به روابط صادقانه با ایران اعتقاد دارد. ژاپن 1.29 میلیون لیتر نفت از ایران در ماه اکتبر وارد کرده است که در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است و 8 درصد واردات این کشور را تشکیل می دهد.
 
"پائولو اسکارونی" رییس شرکت انی ایتالیا نیز از جمله کسانی بود که درباره عواقب تحریم نفت ایران هشدار داد. وی در سخنانی تاکید کرد تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا بیش از 2 میلیارد دلار به این شرکت زیان وارد خواهد کرد. وی تصریح کرد تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا بیش از دو میلیارد دلار به این شرکت زیان وارد خواهد کرد و شرکت انی نخواهد توانست طلب 2 میلیارد دلاری خود را از شرکت ملی نفت ایران دریافت کند و با ضرر سنگینی روبرو می شود .
 
مشکل یافتن جایگزین برای ایران
بر اساس برآورد آژانس بین المللی انرژی، تقاضا برای نفت در اروپا در سه ماه انتهایی سال 2011 به اوج خود یعنی به رقم 15.1 میلیون بشکه رسید و سپس در سه ماهه دوم سال 2012 همزمان با تعمیر و بهسازی پالایشگاه ها بعد از فصل زمستان به 14.6 میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. مقامات اروپایی امیدوارند تا سه ماه سوم 2012 که مصرف مجددا افزایش می یابد، بتوانند جایگزین های مناسب را برای تامین نفت خود بجای ایران بیابند.
 
شاید قطع عرضه روزانه 2 میلیون و 100 هزار بشکه نفت به بازار جهانی آن چنان تاثیری در تامین تقاضا نداشته باشد اما شرایط موجود در بازار همیشه نشان داده است که عوامل روانی در بازار نفت بسیار تاثیرگذارتر از عوامل بنیادی و اصولی بوده است.می توان بر فرض محال تصور کرد که اگر روزی و به هر دلیلی عرضه نفت خام ایران به بازار متوقف شود عربستان و عراق کشورهایی باشند که کمبود بازار را پوشش دهند و حتی در بدبینانه ترین حالت اتحاد میان کشورهای دارنده نفت برای پوشش همه جانبه کمبود بازار را تصور کنیم.
 
اما قطعا این امر نیز نمی تواند شوک ناشی از این اتفاق را آنچنان کمرنگ کند که قیمت نفت سیرصعودی به خود نگیرد. شاید همین تحلیل است که این روزها باعث دودلی اروپایی ها برای تحریم نفتی ایران شده بود. تحریمی که به شدت از سوی آمریکا پیگیری می شد و کار به جایی رسید که مقامات این کشور در هر سفر خارجی خود از کشورها می خواستند تا نفت ایران را تحریم کنند. اخیرا نیز آمریکا دست به دامن کره جنوبی شده بود تا شاید با مجاب کردن این کشور بتواند تحریم ها علیه ایران را آنچنان افزایش دهد که به قول خودشان راه مذاکره در پیش گرفته شود. با این حال اروپا در شرایطی که 18درصد نفت خود را از ایران تامین می کند برای قطع واردات نیاز به زمان دارد.
 
براساس نظرات تحلیلگران غربی اگر کشورهای اروپایی همین امروز تصمیم به قطع واردات نفت ایران بگیرند در خوشبینانه ترین حالت به 6 تا 12 ماه زمان نیاز دارند تا شرکتی را جایگزین کنند و بتوانند تقاضای خود را از آن طریق پوشش دهند.