رضا عطاران: دوست داشتم اسم فيلم «رضا هرگز نمي‌خوابد» باشد ولي ...

رضا عطاران معتقد است: با ساخت «خوابم مي آد» فكر مي‌كردم به مخاطب شوك مي‌دهم اما با اين استقبال مردم، خودم از مخاطب شوك گرفتم. چرا كه اگر قرار بود فيلم تجاري بسازم تبحر بيشتري داشتم اما سعي كردم فيلم براي خودم هم باشد و آنرا دوست داشته باشم.

اين بازيگر سينما وتلويزيون كه همزمان با اكران اولين ساخته سينمايي‌اش در مقام كارگردان به همراه ويشكا آسايش ـ بازيگر فيلم ـ در خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، حاضر شده بود، درباره ساخت «خوابم مي‌آد» توضيح داد: دوست داشتم براي اولين فيلم‌ سينمايي‌ام به عنوان كارگردان، كاري كه دوست دارم انجام بدهم. در آن مقطع فيلمنامه‌اي از آقاي رفيع‌زاده خواندم و ديدم از لحاظ فرم كارهايي مي‌توانم انجام بدهم كه كمتر انجام شده، مانند نريشن گويي و فلاش بك‌هايي كه در طول كار داشتيم.

عطاران، فيلمنامه اوليه را متعلق به حميد نعمت‌الله و همسرش دانست و اظهار كرد: از آن فيلمنامه تنها طرح‌اش استفاده شد، دختر و پسري كه پسر به خاطر عشق‌اش دست به سرقت مي‌زند.

ابتدا قرار بود فيلم را كس ديگري بسازد

كارگردان و بازيگر «خوابم مي‌آد» يادآور شد: ابتدا قرار بود كارگردان ديگري فيلم را كار كند. وقتي آن فيلم‌نامه را خواندم، گفتم خودم مي‌سازم بنابراين بازنويسي كردم و چيزهايي از خاطرات بچگي خودم را در آن آوردم كه در نهايت حالت حسي آن‌ها را بسيار دوست داشتم.

عطاران با اشاره به برخي صحنه‌هاي فيلمش به ايسنا گفت: اتفاقات فيلم مانند همسايه، سرهنگ، تلويزيون، سرقتي كه از خانه شد همه در كودكي برايم اتفاق افتاده بود، تنها دوربين عكاسي برايم اتفاق نيفتاده بود كه دوربين سرخ‌پوستي كوچك بود كه آن موقع خيلي مد شده بود. در نهايت اينها را در بازنويسي فيلم‌نامه لحاظ كردم.

وي درباره تاثير «بداهه» در «خوابم مي‌آد» تصريح كرد: طبق روال كارهاي قبلي‌ام با همان سبك و سياق تمرين مي‌كرديم و هر كس با خودش چيزهايي مي‌آورد و همه چيز تمرين شد و در نهايت گرفتيم.

دو نيمه بودن «خوابم مي‌آد» كاملا حساب شده است

رضا عطاران در بخش ديگري از اين نشست در پاسخ به سوالي درباره‌ي ريتم فيلم، دو نيمه بودن آنرا كاملا حساب شده دانست و گفت: بخش‌هايي كه حساب شده است كاملا حس مي‌شود. مرگ پاياني كه براي شخصيت اصلي گذاشته‌ام، اين را نمي‌‌توان گفت از دست در رفته بلكه در بازنويسي اتفاق افتاده است. همچنين ژانرهايي كه عوض مي‌شود و ملودرام به اكشن تبديل مي‌شود، به طبع آن شكل و شمايل پلان‌ها هم تغيير مي‌كند.

مردم تنها خنديدن برايشان مهم نيست

عطاران در پاسخ به اينكه آيا نگران واكنش تماشاگران نبوده است، گفت: اگر خيلي نگران واكنش مخاطب بودم، اين كار را نمي‌كردم. در اين يكي، دو سال حس كردم مردم تنها برايشان خنديدن مهم نيست و دوست دارند موضوعي جذب‌شان بكند كه اين مساله‌اي جدي است. مردم آثار كاملا اجتماعي همچون «جدايي نادر از سيمين» و يا «اينجا بدون من» و «سعادت آباد» را پيش از اين كمتر مي‌ديدند ولي الان خيلي بيشتر از كارهاي كمدي مي‌بينند.

وي با اشاره به فيلم «خوابم مي‌آد» يادآور شد: اين احساس را داشتم كه ممكن است تلفيق ژانر و اين نوع كارتازه، ريسك باشد اما در نهايت شكل فيلم برايم تازگي زيادي داشت. اما در عين حال اين ريسك را انجام دادم و خواستم اين كار را بكنم تا ببينيم مردم چه پاسخي مي‌دهند كه تا الان پاسخ مخاطب خيلي خوب بوده است.

عطاران ادامه داد: اين تغيير ذائقه مردم بسيار خوب است و به آدم احساس خوبي دست مي‌دهد، اينكه مردم به اين شكل سينما بروند، اتفاق خيلي خوبي است.

خودم راضي نبودم كه كارهاي تلويزيوني‌ام را تكرار كنم

كارگردان مجموعه‌هاي تلويزيوني «ترش و شيرين»، «خانه به دوش»، «كوچه اقاقيا» با اشاره به كارهاي تلويزيوني‌اش گفت: اگر قرار بود كارهاي تلويزيوني‌ام را تكرار كنم، ممكن بود مخاطب راضي باشد ولي خودم خيلي راضي نبودم. در عين حال براي چسباندن نان به تنور بخش اول قصه را به شكل كارهاي تلويزيوني‌ام شروع كردم تا مخاطب بماند و تا انتها فيلم را ببيند.

رضا عطاران ادامه داد: تجربه مي‌گويد، اجراي خوب مخاطب را جذب مي‌كند. درست است كه قصه مهم است ولي اجراي خوب هر چيزي قابل ديدن است. اگر بازيگران و عوامل خوب اجرا داشته باشند، همه چيز خوب ديده مي‌‌شود و نمي‌توان صحنه را رها كرد.

كارگردان «خوابم مي‌آد» همچنين از دغدغه‌اش از ابتداي ساخت اين فيلم براي جذب مخاطب سخن گفت و ادامه داد: مواردي مانند حضور اكبر عبدي و بازيگران گيشه‌دار را در نظر گرفتم . در واقع اگر احساس مي‌كردم ممكن است بخش كمدي كار در فروش لطمه بزند فكرهايي كردم كه اين بخش را پر كند.

انتخاب اكبر عبدي ريسك نبود

عطاران درباره ريسك انتخاب اكبر عبدي با توجه به كارنامه سال هاي اخيرش به ايسنا گفت: از نظر من ريسك نبود. من معتقدم توانايي‌هايي اكبر عبدي هنوز هم به انتها نرسيده و اميدوارم ادامه پيدا كند و ما از هنرشان كه بخشي را در اين فيلم ديديم لذت ببريم. كاملا مشخص است اگر كسي با فكر و ايده آقاي عبدي را براي فيلم‌اش انتخاب كند حتما نتيجه مثبت خواهد ديد.

وي تصريح كرد: فشار مالي و مسايل چند ساله اخير نه فقط براي آقاي عبدي بلكه براي خود من و دوستاني ديگر هم اتفاق افتاده و در نهايت كارهايي را كه دوست نداشتيم، انجام داديم.

وزارت ارشاد گفته بود بهتر است از مرد به جاي زن استفاده نكنيم اما...

رضا عطاران درباره‌ي حضور اكبرعبدي به عنوان يك بازيگر زن در فيلمش به ايسنا گفت: از اول روي هنرپيشه زن فكر مي‌كرديم اما وقتي ايده استفاده از مرد به جاي زن به ذهنم رسيد، اولين نفر آقاي عبدي بود. آن زمان با وزارت ارشاد براي استفاده از مرد به جاي زن مشاوره شد كه گفته بودند بهتر است اين كار را نكنيد اما تهيه كننده تصميم را بر عهده من گذاشت.

وي ادامه داد: براي نقش زني كه آقاي اكبر عبدي بازي كردند، وقتي در آن مقطع به حضور بازيگران زن در آن سن و سال فكر كرديم، ديديم بازيگرهاي خوب‌، فوت شده‌اند. الان هم فكر مي‌كنم، اكبر عبدي آنقدر در اين نقش خوب ظاهر شده كه اگر فيلم جايي غير از ايران به نمايش درآيد، مطمئن هستم كسي، متوجه نمي‌شود او يك مرد است.

ويشكا آسايش: دوست داشتم در تجربه كارگرداني عطاران باشم

در ادامه‌ي نشست فيلم سينمايي «خوابم مي‌آد» در ايسنا، ويشكا آسايش بازيگر اين فيلم، درباره‌ي حضورش در اين فيلم يادآور شد: «ورود آقايان ممنوع» تجربه بي‌نظيري برايم بود و كليشه بودن نقش‌هايي كه بازي مي‌كردم شكسته شد. ضمن آنكه كمدي را هم دوست دارم و تجربه همكاري با گروه برايم خيلي خوب بود. عطاران هم پارتنر خيلي خوبي براي بازي است و اگر شخص ديگري غير از او جلويم بود، آن نقش خوب نمي‌شد بنابراين علاقمند بودم در تجربه كارگرداني‌اش هم حاضر باشم.

وي افزود: هميشه فكر مي‌كنم كسي كه بازيگري‌اش خوب است، مطمئنا اگر فيلمي را كارگرداني كند و آنرا بلد باشد، مي‌تواند در آن كار هم موفق باشد. عطاران كارگرداني‌اش خيلي خوب بود و خيلي راحت و بدون هيچ استرس كار را جلو برد.

عطاران هم با اشاره به نقش كوتاه ويشكا آسايش در فيلم «خوابم مي‌آد»، گفت: در «خوابم مي آد» در اصل از خانم آسايش سوء استفاده كرديم، چون دوست داشتيم براي نقش‌هاي كوتاه‌تر هم از دوستان بازيگري استفاده كنيم كه مشكل بازي نداشته باشند و در گيشه هم به كمك كار بيايند و مخاطب جذب كنند.

وي همچنين درباره انتخاب مريلا زارعي اظهار كرد: براي مريلا زارعي نمي‌شود ژانري انتخاب كرد و گفت كمدي يا درام و كلا ايشان بازيگر خوبي است و همه جور احساس و موقعيت را مي‌تواند منتقل كند، بنابراين جزو انتخاب‌هاي اوليه‌مان بود كه پيش از اين در« نيش زنبور» و «خروس جنگي» هم با هم همكاري داشتيم.

عطاران درباره حضور ناصر گيتي‌جاه هم گفت: من يك پرونده‌اي از بازيگران خوبي كه زياد هم هستند دارم، به نظر من در سنيما از آن‌ها خوب استفاده نشده است بنابراين جاهايي كه بدونم نقشي دارم كه مي‌شود بخشي از بازي‌شان ديده مي‌شود، از آن‌ها استفاده مي‌كنم. آقاي گيتي‌جاه جزو همان اسامي بودند كه هميشه دوست داشتم با ايشان كار كنم كه در نهايت در «خوابم مي‌آد» فرصت اين همكاري فراهم شد.

رضا عطاران: به بازيگر نزديك مي‌شوم

وي درباره علت ديده شدن بازيگران در فيلم‌هايش گفت: بخش اصلي كه من خودم خيلي رعايت مي‌كنم پيش‌توليد است كه مهمترين بخش كار است و سعي مي‌كنم در همه اجزاي كار خودم را حل كنم بنابراين با همه عوامل هستم، آستين بالا مي‌زنم و قاطي مي‌شوم. دراين فيلم حتي پرده فيلم «شعله» را با هم كشيديم. معتقدم بخش اصلي كه در كارها ديده مي‌شود و مهمترين بخش هر كاري است، ديده شدن بازيگر است. بازيگر اگر بتواند آنچه مدنظر داريم به مخاطب منتقل كند، بخش اصلي كار اتفاق افتاده است.

عطاران با بيان اينكه به بازيگر نزديك مي‌شود در عين حال مطرح كرد: اما در خيلي كارها بودم و ديدم اين اتفاق نيفتاده است، شايد مشكل از اينجا باشد كه كارگردان‌ها خيلي به بازيگر نزديك نمي‌شوند و شيره وجودي بازيگر را بيرون نمي‌كشند. من خيلي دوست دارم بازي‌هاي خوب در كارم اتفاق بيفتد چون اين اتفاق باعث ارتباط مخاطب با فيلم مي‌شود.

اين بازيگر همچنين در توضيح دلايل برخي بازي‌هاي نامناسب در برخي فيلم‌ها، اين موضوع را به سابقه كم برخي از آنها مربوط دانست.

رضا عطاران درباره حضور خودش به عنوان بازيگر در اولين تجربه‌ي كارگرداني‌اش به ايسنا گفت: بازي در اين فيلم جزو معدود كارهايي است كه به نظرم اگر فكر كنيم، مي‌بينيم ما به ازا كمتري دارد تا شخص ديگري جاي من بازي كند. خيلي از نقش‌ها بوده كه مي‌شد به راحتي آدم ديگري را گذاشت اما براي اين فيلم انتخاب بازيگر ديگري براي اين نقش، خيلي سخت بود.

كارگردان «خوابم مي‌آد» به انتخاب هومن بهمنش به عنوان مدير فيلمبرداري اشاره كرد و يادآور شد: پيش از اين در فيلم «صندلي خالي» كه بازي داشتم، كارش را ديده بودم و براي اين فيلم اولين انتخابم بود و از تجربه‌ي همكاري با او بسيار راضي هستم. پيشنهادات خوبي هم مي‌داد و معتقدم فكر خوبي دارد و ايده‌هايش را براساس كار به خوبي مطرح مي‌كند و براي من هر چه كه مي‌گفت درست بود و انجام داديم.

دوست داشتم اسم فيلم «رضا هرگز نمي‌خوابد» باشد ولي ...

رضا عطاران در بخش ديگري از اين نشست، درباره تغيير نام فيلم «خوابم مي آد» در مقاطع مختلف،گفت: فيلم با نام «هيچ كس فرشته نيست» پروانه گرفت كه آنرا دوست نداشتم اما «رضا هرگز نمي‌خوابد» را خيلي دوست داشتم كه در دو روز آخر از سوي وزارت ارشاد گفتند عوض كنيد بنابراين «خوابم مي آد» را جايگزين كرديم.

اين كارگردان درباره پايان‌بندي فيلم، در پاسخ به اين ديدگاه كه مرگ شيريني است و مخاطب را اذيت نمي‌كند، مطرح كرد: انتهاي فيلم تلفيق خواب اوليه و خواب آخر فيلم شده است كه بخشي از مخاطبان فكر مي‌كنند، خواب است در عين حال، خواستم آن مرگ قطعيت پيدا نكند.

مميزي‌ها زياد بود اما تايم‌بر نبود

عطاران درباره مميزي‌هاي «خوابم مي‌آد» در اكران عمومي گفت: مميزي‌ها زياد بود اما تايم‌بر نبود و نسخه نهايي 84 دقيقه شد. نسبت به جشنواره‌ي فجر هم خودم 8 دقيقه را براي تند شدن ريتم كم كردم اما اصلاحيه‌ها باعث شد بعضي از چيزهاي كه دوست دارم حذف شود.

آسايش: كمدي «خوابم مي‌آد» متفاوت است

ويشكا آسايش در ادامه نشست ايسنا، كمدي «خوابم مي‌آد» را متفاوت دانست و مطرح كرد: نوع كمدي اين فيلم مبتذل نيست و دوست داشتم حضورم در فيلمي باشد كه ژانرش با فيلم‌هايي كه قبلا كار كردم متفاوت باشد.

اين بازيگر كه با نقش «قطام» در مجموعه امام علي(ع) معرفي شد درباره مسير بازيگري‌اش بعد از آن مجموعه، يادآور شد: تا قبل از «ورود آقايان ممنوع» خيلي‌ها مرا همچنان با «قطام» مي‌شناختند و حتي در فرودگاه پاسپورتم را نگاه مي كردند مي‌گفتند تو همان قطامي، اما بعد از «ورود آقايان ممنوع» كمتر شد و مي‌گفتند اين همان «قطام» كه «خانم دارابي» شده است.

نقش «قطام» باعث شد خودم را كنار بكشم

ويشكا آسايش درباره‌ي دلايل ماندگاري نقش «قطام» گفت: «قطام» اولين نقش زن تاريخي بود كه ديده شد و بعد از آن هر پيشنهادي كه مي‌شد، «قطام» را مي‌خواستند. مي‌توانم بگويم مديون آن دوره نيستم چون باعث شد خودم را كنار بكشم. مجموعه امام علي (ع) براي من يك دانشگاه بود به طوري كه آن قدر درگير آن فضا شده بودم تصميم گرفته بودم، ادامه تحصيلم را در لندن منتفي كنم كه خوشبختانه اين كار را نكردم.

وي ادامه داد: بعد از فيلم «قطام» همه سناريوها، زن قد بلند زيبا مي‌خواستند. در حالي كه دوست داشتم نقش‌هاي ديگر را تجربه كنم.به خاطر همين وقتي نقش يك زن زشت در «ورود آقايان ممنوع» پيشنهاد شد، بسيار خوشحال شدم. اما بعد از آن فيلم پيشنهادات سمت خانم دارابي رفت و حتي همان شخصيت در بيمارستان پيشنهاد شد به هرحال اميدوارم خانم دارابي به آن شكل نماد و كليشه‌اي نشود.

در ادامه‌ي سخنان ويشكا آسايش، رضا عطاران هم معتقد است: تا يك نفر پا جلو نگذارد و پيشنهاد جديد ندهد همان نقش‌هاي قبلي پيشنهاد مي‌شود. به اكبر عبدي هم بعد از فيلم «خوابم مي‌آد» پيشنهادات زن شده و خودش مي‌گفت؛ نقش‌هاي زن‌ را از اين به بعد به من مي‌دهند.

اين بازيگر با اشاره به تاثيرات «ورود آقايان ممنوع» در روند كاريش گفت: آن كار را خيلي دوست دارم و ثابت شد براي يك كار اگر متن خوب داشته باشي و انتخاب بازيگران خوب باشد، اتفاقات خوبي مي‌افتد. چند وقت پيش با حميد جبلي رفته بوديم «رباط كريم» به كارخانه‌اي سر بزنيم. در راه مردم مي‌آمدند و به من مي‌گفتند، خسته نباشيد آقاي جبلي (نام كاراكترش در فيلم ورود آقايان ممنوع)، حميد جبلي فكر كرده بود من را با او قاطي كردند، گفتم اگر دو سال كار نكني به من مي‌گويند جبلي و شما فراموش مي‌شوي، گفت: آره خطرناكه!.

به گزارش ايسنا، در بخش ديگري از اين نشست، رضا عطاران به استقبال مردم از «خوابم مي آد» اشاره كرد و گفت: خيلي‌ها به من گفتند «خوابم مي آد» را چند بار ديديم و معتقدم ديدن اين فيلم يك بار حال نمي‌دهد و دوبار كه مي‌بيني بيشتر مي‌چسبد و سعي مي‌كني سه و چهار بار آن را ببيني.

وي در عين حال مطرح كرد: اگر مشكل سينماهاي حوزه هنري هم حل شود، فروش‌مان در تهران و شهرستان‌ها خيلي بيشتر خواهد شد.

ويشكا آسايش هم با اشاره به استقبال مردم، ادامه داد: مردم هم به هر حال از ديدن كارهاي تكراري خسته شدند و به دنبال ديدن ايده‌هاي جديد هستند، مانند «خوابم مي آد» كه سبك رضا عطاران دارد و با ديگر كمدي‌ها متفاوت است.

عطاران در بخش ديگري از اين گفت‌وگو درباره اينكه محدوديت‌ها چقدر در بوجود آمدن خلاقيت موثر بوده است، به ايسنا گفت: هم جنبه‌ي مثبت دارد و هم منفي. فيلمي مانند «ورود آقايان ممنوع» موضوع‌اش قابل طرح نيست اما به گونه‌اي نوشته و ساخته شده كه ايرادي نمي‌توان وارد كرد. به هرحال محدوديت، خلاقيتي را در نويسنده و كارگردان به وجود مي‌آورد كه با توجه به شرايط سعي مي‌كند كارهايي را انجام بدهد.

انتخاب اكبر عبدي به خاطر شرايط موجود است

وي ادامه داد: مثلا انتخاب اكبر عبدي در «خوابم مي آد» به خاطر شرايط موجود است و در اين محدوديت اين اتفاق افتاده است. حتما نمايش فيلم در كشور ديگري باعث مي‌شود به دنبال دليل حضور يك بازيگر مرد در نقش زن بگردند، در حاليكه اينجا دليل نمي‌خواهد و به يك ايده خوب تبديل مي‌شود.

رضا عطاران در عين حال گفت: اما مميزي بخشي است كه دلخواه نيست و چيزهايي گفته مي‌شود كه انگار ما اينجا زندگي نمي‌كنيم و نمي‌فهميم. من 12 سال تلويزيون كارگرداني كردم و در سينما هم سال‌ها بوده‌ام بنابراين ما خيلي خوب مي‌فهميم كه چه چيز خوب است. بنابراين وقتي فيلم مميزي مي‌خورد، واقعا اعصابم به هم مي‌ريزد.

وي با اشاره به مميزي‌‌هاي «خوابم مي‌آد» در اكران عمومي يادآور شد: براي همين فيلم به سينما رفتم و در يك ربع اول آن، صحنه‌اي كه توپ به بچه نمي خورد، هيچ كس نمي‌فهمد چه مي شود و از عصبانيت به بيرون آمدم اما آنها معتقدند، اين حذفيات به فيلم لطمه نمي‌زند.

رضا عطاران در بخش ديگري از گفت‌وگويش با ايسنا درباره گفته‌اش مبني بر اينكه به دنبال كارهاي جديد در آثار كمدي است، گفت: همه ذهنيتشان اين است كه كاري كنند تا تغييري ايجاد شود و شايد آن موقع كه اين موضوع را مطرح كردم كمي اضافه‌گويي كرده باشم.

وي ادامه داد: ولي در حال حاضر حمله‌هايي بدي به آثار كمدي مي‌شود و باعث شده متاسفانه بچه‌هايي مانند شفيعي‌جم و رضويان خانه‌نشين شوند، درحاليكه مردم آنها را دوست دارند و هر چه هم بگويند كار سخيف و كمدي مبتذل انجام مي‌دهند، باز مردم خواهان اين نوع كمدي هستند.

مردم كارهايي را دوست دارند كه منتقدان دوست ندارند

عطاران يادآور شد: جذابيت من براي مردم از كارهايي مانند «خروس جنگي» و «نيش زنبور» است كه منتقدين آن‌ها را دوست ندارند و«ورود آقايان ممنوع» كه نوع خوب اين كارها بود. كارهايي كه منتقدين دوست دارند، معمولا در ميان مردم محبوب نيست مثلا كسي مرا به خاطر فيلم «اسب حيوان نجيبي است» دوست ندارد. مردم هم بيشتر دوست دارند كار كمدي انجام دهيم.

فعلا در سينما كار مي‌كنم

وي كه مجموعه‌هاي موفقي چون «كوچه اقاقيا»، «ترش و شيرين» و «بزنگاه» را ساخته است، درباره حضور دوباره‌اش در تلويزيون اظهار كرد: فعلا در سينما كار مي‌كنم، اما اگر وقت پيدا شود و طرح و قصه خوبي باشد ممكن است در تلويزيون هم كار كنم.

عطاران با اشاره به كارهاي جديدش گفت: فعلا در مجموعه «قلب يخي» به كارگرداني سامان مقدم كه براي شبكه نمايش خانگي ساخته مي‌شود، بازي مي‌كنم. در واقع مي‌خواستم فيلم دومم را بسازم اما ديدم در اين شرايط بهترين كار چيزي نزديك به استراحت است بنابراين براي من بازيگري در تايم بالا، بهترين چيز بود بنابراين به اين كار رفتم تا ببينم شرايط چه مي‌شود.

اين كارگردان ادامه داد: در اين مدت اگر مشكلي براي فيلمي ديگر پيش نيامد، فيلم دومم را نيمه دوم امسال يا اوايل سال بعد مي‌سازم. در عين حال براي بازي سينمايي هم چند پيشنهاد مانند فيلم جديد محسن اميريوسفي شده و قول مساعد دادم.

آسايش هم درباره آخرين فعاليت بازيگري‌اش به ايسنا گفت: در فيلم «نيكان و بچه غول» رحمان رضايي مشغول هستم كه تلفيق انيميشن و رئال است و نقشي فانتزي دارم.