خوش بینی و پیشرفت واژگانی هستند که کمتر در هنگام سخن گفتن در خصوص برنامه هسته ای ایران می توان آنها را با هم تلفیق کرد. اما اشتیاقی که ظاهرا ایرانی ها در نشست با اعضای گروه 1+5 در آلماتی قزاقستان برای مذاکره از خود نشان دادند، بسیاری از تحلیل گران و مقام های غربی را به این باور رساند که شاید تحریم های اقتصادی اندک تاثیری بر ایران داشته و تهرانی ها را به پای میز مذاکره بازگرداند. در حالی که قدرت های بزرگ در اروپا به دنبال راهی برای حل پرونده هسته ای ایران هستند، بی شک در محافل شخصی خود قدرت چانه زنی و توان دیپلماتیک ایران در جریان مذاکرات با غرب را تحسین می کنند. دستیابی ایران به بمب هسته ای منوط به تولید حجم بالایی از اورانیوم غنی سازی شده با درصد اندک و به راه اندازی سانتریفیوژهای جدید است. گفته می شود که هر دو این پیش شرط ها در نیروگاه نظنز عملی شده است. تهران همواره در این سالها با استناد به معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته ای موسوم به ان پی تی ، تاکید می کند که حق احداث نیروگاه های صنعتی و غنی سازی اورانیوم 5 درصد را دارد. گفته می شود که میزان تجهیزات و تاسیساتی که در نیروگاه نطنز احداث شده است می تواند راه را برای تولید بمب هسته ای توسط ایرانی ها هموارتر سازد.
در شرایطی که نیروگاه نطنز به حداکثر میزان تولید خود برسد، جمهوری اسلامی ایران هم به تولید تسلیحات هسته ای نزدیک تر خواهد شد. طبیعت بندهای ان پی تی در خصوص بازرسی از تاسیسات هسته ای به گونه ای است که آن را تبدیل به مرجعی غیرقابل اطمینان در مواجهه با تخطی های کوچک از اصل معاهده می کند. در این میان، تسلط ایران در تولید سانتریفیوژهای پیشرفته به این کشور توان ساخت تاسیسات مخفی را که به سرعت غنی سازی اورانیوم از حد مجاز به درصد غیرمجاز را می رساند، مهیا می کند. سرعت و کارآیی این ماشین ها به این معنا است که تنها تعداد محدودی از آنها برای تولید اورانیوم کافی برای بمب مورد نیاز هستند. این دستگاه ها به اندازه ای کوچک هستند که پنهان کردن آنها از تیررس بازرسان چندان سخت نیست. استراتژی تسلیحاتی ایران الزاما نیازمند تاسیسات فردو یا ادامه تولید اورانیوم نیمه غنی سازی شده یا 20 درصد نیست.
نویسنده این مطلب برای واشنگتن پست در ادامه ادعا می کند که مشکل امروز
ایران با غرب آن است که پیش از آنکه فعالیت های خام هسته ای این کشور به
مرحله جمع آوری و نتیجه گیری مثبت برسد، توجه دیگران را به خود جلب کرده
است. تهران به خوبی می داند که با پیشرفته تر کردن برنامه هسته ای خود در
حقیقت احتمال توسل غرب به گزینه نظامی را بالا می برد. برای دفع این خطر،
دیپلمات های ایرانی در جریان مذاکره با گروه 1+5 بارها تاکید کرده اند که
غرب باید حق غنی سازی ایران را به رسمیت بشناسد.
ری تکه در ادامه این نوشتار کوتاه به سبک دیگر تحلیل گران غربی ادعا می
کند که پیشنهادهای ایران در جریان مذاکره با غرب تنها پوششی برای برنامه
هسته ای این کشور است: امروز میزان برنامه هسته ای ایران از پارامترهای
قوانین بین المللی عبور کرده و در برخی از گزارش های آژانس بین المللی
انرژی اتمی هم تاکید شده است که برنامه هسته ای ایران به مرحله خطرناک
رسیده است. اورانیوم نیمه غنی سازی شده ایران در حقیقت خطرناک ترین محرک
این بحران است.این میزان از غنی سازی می تواند ایران را به بمب هسته ای
نزدیک تر کند. قدرت های غربی باید تمام تلاش خود را برای متوقف کردن این
پروسه به کار بگیرند. اما طولانی تر شدن این مذاکرات یا امتیاز دهی غرب به
ایران بر سر درصد غنی سازی می تواند تهران را به هدف خود که همان به تعویق
انداختن هدف حمله قرار گرفتن است، نزدیک تر کند.
در جریان ده سال تلاش های دیپلماتیک غرب، جمهوری اسلامی ایران همواره با نظم و عزم خاص خود تاکید داشته که برنامه هسته ای مشخص و قانونی را پشت سر می گذارد. قدرت های غربی نیز بارها و بارها در جریان این مذاکرات جنس تحریم ها، اهداف و غایت نهایی خود از گفتگو با تهران را تغییر داده اند. در حالی که ایران عمدتا از توقف در مذاکرات خرسند بوده است غربی ها همیشه این توقف را نامیمون خوانده و به دنبال ادامه یافتن مذاکرت بوده اند.