لقمه‌ها كوچك‌تر شده‌اند!

ایرانی‌ها سال‌هاست با آمادگی نسبت به افزایش قیمت‌ها به پیشواز سال نو می‌روند. پیش از این و در دهه 70 این افزایش‌ها تابع و متاثر از افزایش سالانه قیمت بنزین بود که پس از تعطیلات اعمال می‌شد. این تغییرات اما زمانی که مجلس هفتم افزایش پلکانی قیمت بنزین را متوقف کرد و طرح تثبیت قیمت‌ها را به تثبیت رساند نیز متوقف نشد و سال نو با قیمت‌های جدیدی شروع می‌شد. 

این افزایش‌ها، پیش از این سالانه بود، اما اکنون حتی بیش از ماهانه است. تغییرات آنچنان است که بخش‌هایی از جامعه در عین حال که وضع موجود را پذیرفته‌اند، خود را با آن تطبیق داده‌اند. 

گفت‌وگوهای مترویی با مردم نشان می‌دهد امید به بهبود وضع اقتصادی بین گروهي مردم کمرنگ است.

ایستگاه امام خمینی: آقایي میانسال از قزوین برای عیادت به تهران آمده و در انتظار مترو است. می‌پرسم: «اوضاع و احوال سال جدید چطور است؟» می‌گوید: «برای ما کارگرها فرقی نداره. هر چی اینجا بدتر و بهتر می‌شه، بعدش به ما می‌رسه.»

راضی به رضای خداست. اما در عین حال هم می‌گوید که هر چه از زمان می‌گذرد، زندگی سخت‌تر می‌شود اما به دلیل آنکه عمری به زندگی کارگری عادت دارد، می‌داند که همیشه باید مراقب دخل و خرج باشد و زندگی که سخت‌تر شد، درآمدها کمتر و هزینه‌ها سنگین‌تر، باید کمتر خرج کند. به قول خودش: «نانش را کوچک‌تر لقمه می‌کند.»

بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه به نقطه اسفند 91، 5/31 بوده که این عدد نسبت به سال گذشته، 40‌درصد اعلام شده است. به طور معمول، ماه‌های فروردین و اردیبهشت، بالاترین نرخ تورم در سال ثبت می‌شود؛ البته این در حالی است که شرایط خاص و خارج از پیش‌بینی‌ها اتفاق نیفتد. این ماه‌ها به بی‌پولی دولت و مردم نیز معروف هستند.

نرخ تورم که به صورت نابرابری با افزایش دستمزدها بالا می‌رود، گذشته از آنکه قدرت خرید مردم را کاهش داده، موجب شده دهک‌های پایین جامعه سبدهای هزینه‌ای‌شان را محدود و کوچک کنند.

ایستگاه حسن‌آباد: سمیرا، دختر جوانی است که امسال برای اولین بار عید را در تهران گذرانده است. پیش از این سفر بخش اصلی نوروز و تعطیلات برای خانواده‌شان بوده است. اما پدر کارمندش بعد از محاسبات هزینه‌های رفت و برگشت و اقامت، به این نتیجه رسیده که بهتر است عید را به همان دید و بازدیدهای تهران بگذرانند.

او می‌گوید:«با این وضع، بعید می‌دانم تابستان هم سفری برویم. بنزین گران، قیمت هتل‌ها بسيار بالا، سفر را باید فراموش کرد و به هزینه‌های مهم‌تری رسید.» هزینه‌های مهم‌تر از نظر او، تحصیل است که بخش عمده درآمد پدر صرف آن می‌شود. وگرنه خورد و خوراکشان معمولی است و حتی میزان گوشت و مرغی که پیش از این می‌خورده‌اند را هم کم کرده‌اند. به قول خودش: «تکه‌های گوشت خورشت‌های مادرش، هم کمتر شده و هم کوچک‌تر.»

در عین حال زندگی برای همه چنین نبوده و نیست. آقای پژمان که خود را یک بیزینس‌من و مشاور اقتصادی معرفی می‌کند، از اوضاع اقتصادی نالان است و گلایه‌مند. اما در همان حال به فکر تعویض خودرواش است و سفرهای خارجی را هم غیرقابل تفکیک از زندگی‌اش می‌داند.

او می‌گوید: «چک‌های زیادی دارم که یا دست دیگران است و باید پرداخت کنم یا از دیگران دارم که باید وصول شود. ارقام همگی هم بالاست. سخت شدن اوضاع اقتصادی برای ما یعنی، اضطراب بیشتر برای این پرداخت و وصول‌ها. به دلیل آنکه پول سخت‌تر جابه‌جا می‌شود.»

فعالان اقتصادی به دلیل آنکه همواره در چند بخش سرمایه‌گذاری می‌کنند و دنبال سود هستند، تحت هر شرایطی استفاده‌شان را از بازار هر چند از نظر آنان راکد باشد، می‌برند. اما این شرایط برای حقوق‌بگیران، کارمندان و کارگران متفاوت است. تورم سالانه، تاثیر اندکی بر میزان دریافتی آنان دارد و بی‌ارتباط با آن افزایش پیدا می‌کند. در حالی که قیمت‌ها، متاثر از مباحث اقتصادی، سیاسی و حتی آب و هوایی (سرمازدگی‌هایی که موجب از بین رفتن محصولات کشاورزی شده و با کمبودشان، بازار را دچار نوسان می‌کنند) است و سبد کالایی آنها را تعیین می‌کند و معمولا مجبور به حذف اقلامی یا کوچک‌تر شدن آن می‌شوند.  

حالا رییس کل بانک مرکزی اعلام کرده با توجه به روند کنونی متغیرهای اقتصادی، کاهش نرخ تورم و کنترل نوسانات بازار ارز دو دغدغه مهم بانک مرکزی برای سال 92 خواهد بود. برنامه‌های بانک مرکزی برای مهار روند پرشتاب تورم، اعلام نشده و سال گذشته نیز نتوانست کاری از پیش ببرد. اما امسال در شروع سال نوید آن را داده که دغدغه اصلی بانک مرکزی تورم و بازار است.

منیره در ایستگاه میرداماد می‌گوید: «وقتی خبر تورم 40‌درصدی را شنیدم، اصلا احساس خوبی نداشتم.» او زنی 45ساله و کارمند است و با شک به این آمار نگاه می‌کند و می‌گوید: «معمولا آمارهای دولتی با احتیاط اعلام می‌شود و ‌درصد آن نسبت به وضعیت واقعی کمتر است. این در حالی است که در سال‌های گذشته مسوولان و شخص رییس‌جمهوری، وعده وضع بهتر و اقتصادی پررونق‌تر را می‌دادند. اما اتفاق مثبتی رخ نداد.»

امیرارسلان که دانشجوی اقتصاد است البته، وضع فعلی را تا حدی طبیعی می‌داند و آن را ناشی از اجرای هدفمندی یارانه‌ها می‌شمارد. او معتقد است: «هر ملتی که مسیر اجرای هدفمندی را طی می‌کند، این مسایلی که برای ما رخ داده است را نیز تجربه می‌کند و باید تحمل کرد تا کشور از این مراحل گذر کند.»

به گفته او، همین که مصرف انرژی نسبت به سال‌های قبل کنترل شده، نکته مهمی است که باید قدر آن را دانست. این گفته امیرارسلان در حالی است که دیروز اعلام شد رکورد مصرف بنزین در ایام نوروز شکسته شد و مرز صدمیلیون‌لیتر روزانه را رد کرد. امیرارسلان البته این نکته را هم مي‌افزايد: «زندگی نسبت به سال‌های قبل سخت‌تر شده است به طوری که حتی ما سفر دانشجویی و کم‌خرج را که هر سال با دوستان می‌رفتیم، به علت بالا رفتن هزینه‌ها، از برنامه‌مان حذف کردیم.»

* شرق