مشکل مشترک اوباما و روحانی چیست؟

نشریه آلمانی دی ولت نوشت: در واشنگتن و تهران، آشوبگران، توافق نامه‌ی موقت با ایران در زمینه مناقشه هسته‌ای را تهدید می‌کنند. اوباما، رئیس جمهور آمریکا، تهدید کرده است که طرح نمایندگان را وتو خواهد کرد، اقدامی که مجلس سنا می‌تواند آنرا خنثی کند.

به گزارش سرویس بین الملل تیک Tik.ir، پیش از آنکه توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت مذاکره‌کننده در 20 ژانویه اجرایی شود، توافقی که روز یکشنبه با دشواری به دست آمده‌ است ، باید در معرض دو امتحان سخت قرار گیرد. کنگره آمریکا در واشنگتن، همانند مجلس ایران در تهران، مانع‌تراشی و تهدید می‌کند.

به همین دلیل، توافق نامه‌ای که روز یکشنبه توسط کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزارت خارجه ایران اعلام شد، تنها اندکی تضمین شده است. ایران و پنج قدرت دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد (آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه) به همراه آلمان تفسیری مبتنی بر رضایت طرفین درباره نحوه اجرایی کردن توافق 24 نوامبر ژنو ارائه کردند. هلگا اشمید، دیپلمات آلمانی و معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به نمایندگی از این اتحادیه مذاکرات را پیش بردند.

اصلی‌ترین نکته توافق شش ماهه‌ی اولیه، تعلیق بخش‌های دیگری از برنامه هسته‌ای ایران است که از دید جامعه بین‌المللی هدف‌شان ایجاد زرادخانه‌های هسته‌ای این کشور می‌باشد؛ البته تهران بار دیگر اطمینان داد تنها به دنبال استفاده غیرنظامی از انرژی هسته‌ای است.

صدها میلیارد دلار غیر قابل دسترسی

در مقابل، جامعه بین‌المللی برخی تحریم‌ها علیه تهران را که لغو خواهد کرد و بر اساس برآوردهای کاخ سفید 6 تا 7 میلیارد دلار عاید اقتصاد بیمار ایران خواهد شد. این رقم شامل 2/4 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران است که در بانک‌های بین‌المللی مسدود شده است. اولین بخش این سرمایه‌ها به میزان 550 میلیون دلار در اول فوریه برای ایران قابل دسترسی خواهد بود. در مجموع، حدود 100 میلیارد دلار از سرمایه‌های ایران مسدود شده‌اند.

در عوض، ایران متعهد شده است غنی‌سازی اورانیوم را به پنج درصد کاهش دهد. این سطح از غنی‌سازی برای استفاده غیرنظامی در نیروگاه‌های هسته‌ای کافی است. موجودی اورانیوم غنی شده تا 20 درصد، که می‌توان آن را با بازفراوری اندک برای استفاده در سلاح‌های هسته‌ای به اندازه کافی غنی سازی کرد، رقیق و یا خنثی خواهد شد.

در این مرحله، مجالس‌ دو کشور وارد عرصه شده‌اند: از دید کنگره آمریکا امتیازاتی که ایران (به جامعه بین‌المللی) داده است، کافی نیست. سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان هشدار می‌دهند در مهلت شش ماهه توافق اولیه، ایران برنامه هسته‌ای خود را مخفیانه پیش خواهد برد. این امر از طریق میلیاردها دلاری که در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، تسهیل می‌شود.

ارائه طرح تحریم‌های بیشتر

به همین دلیل، جمهوری خواهان و دمکرات‌ها طرحی را به مجلس سنا ارائه دادند که در صورت نقض توافق در این شش ماه از سوی تهران یا پایان این دوره، بدون توافق جدید، تحریم‌های جدید و بیشتری علیه این کشور برقرار شود.

از جمله تحریم‌های جدید، منع تجارت دیگر صنایع ایران است. افزون بر این، بانک‌ها و شرکت‌هایی که در صادرات نفت ایران سهیم هستند باید مشمول ممنوعیت تجارت در بازارهای آمریکا شوند: چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه همچنان به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهند.

روز یکشنبه، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، هشدار داد از حق وتوی خود در برابر چنین قانونی استفاده خواهد کرد. اوباما گفت: "تحریم‌های بی‌سابقه و دیپلماسی (ما) کمک کرده اند ایران به پای میز مذاکره کشانده شود، و من از شرکای خود در کنگره سپاسگزارم که همراه و هم رای با ما برای پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای تلاش می‌کنند." او سپس هشدار داد: "هم اکنون اعمال تحریم‌های بیشتر مخاطره‌آمیز است و باعث شده است تلاش‌های ما برای یافتن راه‌حلی صلح‌آمیز برای این مشکل از مسیر درست خارج شود و من در برابر هر گونه قانونی که باعث اعمال تحریم‌های جدیدی در طول مذاکرات شود، از حق وتوی خود استفاده خواهم کرد. "

در مقابل، روز جمعه باب منندز، سناتور دمکرات، گفت: "هم اکنون نیاز به برنامه‌ریزی برای تحریم‌های بیشتر، کاملا روشن است." این سیاستمدار اهل ایالت نیوجرسی، که یکی از نویسندگان این طرح تحریم تازه ایران است، دیدگاه خود را با اشاره به سخنان مقامات ایرانی درباره حق این کشور برای برخورداری از فن آوری غنی‌سازی اورانیوم و همچنین تولید پلوتونیوم، روشن ساخت.

مشخص نیست که آیا اوباما می‌تواند چنین طرحی را با حق وتوی خود متوقف کند یا خیر. در مجلس سنا، برای تصویب قانون حداقل 60 رای مثبت لازم است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، در حال حاضر 59 سناتور با این لایحه موافق هستند. بنابراین، طرفداران این لایحه، دو سوم اکثریت 67 رایی را که برای لغو حق وتوی ریاست جمهوری نیاز دارند، به دست آورده‌اند.

تهدیدهای تهران

در گذشته، کاخ سفید و کنگره اغلب نقش "پلیس خوب - پلیس بد" را با همراهی یکدیگر بازی می کردند: رییس جمهور پیشنهاداتی را به تهران ارائه می‌داد، و سناتورها این پیشنهادات را ناممکن خوانده، آنها را رد کرده و در عوض، خواستار تشدید تحریم‌ها می‌شدند. اما این بار ممکن است با ایفای نقش فعلی پلیس خوب و بد مشکلاتی پیش بیاید.

همان‌گونه که منتقدان داخلی اوباما را متهم به نرمش بیش از حد در برابر تهران می‌کنند، مجلس شورای اسلامی ایران را نیز نباید نادیده گرفت. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه هشدار داده و گفته است، در موقعیت فعلی اعمال تحریم‌های جدید، "به مرگ توافق‌نامه" خواهد انجامید. اشاره او به وضوح به نمایندگان مجلس ایران، از جمله اسماعیل جلیلی است. او روز یکشنبه در تهران گفت در صورت اعلام تحریم‌های جدید از سوی آمریکا، مجلس شورای اسلامی نیز بی درنگ قانونی را برای ملزم کردن دولت به خروج از مذاکرات با شش قدرت جهانی، تصویب خواهد کرد.

جلیلی گفت: "همان گونه که در تمام سطوح، جمهوری اسلامی ایران ازمذاکره ‌کنندگان(ایرانی)حمات می‌کنند، آمریکایی‌ها نیز باید به مذاکره‌ کنندگان خود احترام بگذارند.”

اوباما و روحانی مشکل مشابهی دارند

به این ترتیب، اوباما در واشنگتن همان طور با فشار تندروها روبرو است که روحانی به در ایران؛ کسی که با ورودش به دفتر ریاست جمهوری در تابستان گذشته، به جهان امید برخورد ملایم تر ایران را داد.

منندز و مارک کرک، همکار جمهوریخواه وی و سناتور اهل ایالت ایلینویز، این مذاکرات را نیرنگی بیش نمی‌دانند. منظور آنها نکات نامشخص مختلفی است که در توافق اولیه وجود دارد. تهران چند روز پیش اعلام کرد به تولید سانتریفوژهای پرشتاب تر برای غنی‌سازی اورانیوم ادامه خواهد داد. همچنین ساخت و ساز راکتور آب سنگین در حال تاسیس اراک، جایی که می‌توان در آن پلوتونیوم تسلیحاتی تولید کرد، به طور کامل متوقف نخواهد شد. روز یکشنبه، مشخص نشد این دو موضوع چگونه حل و فصل شده‌اند.

هنوز هیچ کس نمی‌داند آیا توافق شش ماهه‌ای که تا بدین حد دشوار به دست آمده، باعث دستیابی به موفقیت نهایی خواهد شد یا خیر. رئیس جمهور اوباما در ماه دسامبر در اجلاس خاورمیانه موسسه رسانه‌ای حییم سابان گفته بود، "احتمال این که ما قادر باشیم" از طریق مذاکره موفق شویم ایران را از امکان استفاده نظامی آشکار از برنامه هسته ای خود منصرف کنیم، "حدودا پنجاه پنجاه است، اما ما باید به تلاش خود ادامه دهیم."