پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : نصفه ونيمه رها کردن درمان بيماري، يکي از خصلت‌هاي بد ما ايراني‌ها محسوب مي‌شود، ويژگي ناخوشايندي که موجب مي‌شود تا وقتي در هر قفسه و کابينت آشپزخانه را باز مي‌کنيم با انبوهي داروي سرگردان مواجه شويم که بسياري از آنها تاريخ مصرفشان گذشته است. داروهايي که لابه لاي تجويزهاي خودسرانه و بي‌توجه به عوارض احتمالي آن را مصرف مي‌کنيم.
اما آيا مي‌دانيد مصرف داروي تاريخ گذشته چه عوارضي در بدن به جاي مي‌گذارد و با داروهاي تاريخ گذشته چه بايد کرد؟ دکتر هاله بخشنده، عضو هيأت علمي دانشگاه زنجان و متخصص داروساز در گفت‌و‌گو با روزنامه ايران مي‌گويد: «تاريخ انقضا يکي از مواردي است که به دليل اثراتي که مي‌تواند روي بدن داشته باشد، بسيار مهم است. طبق تعريف علمي، تاريخ انقضا، زماني است که اثربخشي داروها تا آن زمان کاهش پيدا نمي‌کند. تاريخ انقضايي که براي هر دارو در نظر مي‌گيرند، بسته به فرم و نوع دارو، متفاوت است.» او توضيح مي‌دهد: «بسياري از اقلام دارويي، با گذشت زمان و تمام شدن تاريخ مصرف شان، اثربخشي خودشان را از دست داده و غيرقابل مصرف مي‌شوند، مثل تتراسايکلين‌ها که با گذشت تاريخ مصرفشان مي‌توانند موجب فانکوني و امراض کليوي شوند.»
اين عضو هيأت علمي دانشگاه زنجان تأکيد مي‌کند: «مثلاًممکن است با انقضاي تاريخ مصرف يک دارو، خاصيت استريليزه بودن فرآورده‌هاي استريل از بين برود يا حتي ممکن است در ترکيبات شيميايي مواد و ساختار آنها تغييراتي ايجاد شود که موجب پديدآمدن نگراني‌هايي براي مصرف‌کننده مي‌شود.»
چه شرايطي براي نگهداري از دارو مناسب است
دکتر بخشنده همچنين درباره شرايط استاندارد نگهداري هر دارو مي‌گويد: <معمولاً روي اغلب داروها شرايط استاندارد نگهداري دارو نوشته شده اما براي بيشتر داروها شرايط مساعد، نگهداري در هواي خشک و خنک و اجتناب از يخ زدگي تأکيد شده، بنابر اين بدترين جا براي نگهداري داروها مکان‌هاي مرطوب مانند حمام است.>
او مي‌گويد: اگر دارو زير نور آفتاب ماند و بيش از حد داغ شد، بهتر است آن را دور بريزيد حتي اگر تاريخ انقضاي آن تمام نشده باشد. اين عضو هيأت علمي دانشگاه زنجان تأکيد مي‌کند: بيشتر داروها با گذشتن عمر قفسه‌اي شان خاصيت خود را از دست مي‌دهند. البته نه به اين معني که با گذشت يک روز از تاريخ انقضا دارو کلاً خواص خود را از دست بدهد.
معمولاً اين تضعيف شدن خاصيت به مرور انجام مي‌شود. براي مثال اگر از تاريخ انقضاي دارويي که مصرف مي‌کنيد يک سال گذشته باشد، آن دارو ممکن است در سه ماهه نخست ۲۰ درصد خواص اوليه خود را از دست داده باشد.
زيرا تمام داروها در يک پروسه چند روزه يا ماهانه تجويز مي‌شوند و شما ناچاريد پس از پايان مدت مقرر داروي‌تان را به اتمام برسانيد.
متخصصان داروسازي معتقدند که قرص ها معمولاً بيشترين ميزان عمر را در بين داروها دارند اما عمر داروهاي مختلف با هم فرق مي‌کند. هر نوع دارو بسته به جامد يا مايع بودن و مواد نگهدارنده‌اي که در آن وجود دارد، عمر خاصي دارد.
در اين باره دکتر ابراهيم اميني فرد متخصص داروسازي در گفت‌و‌گو با روزنامه ايران مي‌گويد: «عمر داروها با يکديگر متفاوت است.» او با انتقاد از نحوه نگهداري برخي داروها نظير شربت‌ها تأکيد مي‌کند: عمر شربت‌ها به نسبت ديگر فرآورده‌هاي دارويي نظير قرص‌ها بسيار اندک است.
اين متخصص داروسازي با اشاره به اشتباه نسبتاً رايجي که از سوي خانواده‌هاي ايراني در نگهداري از شربت‌ها رخ مي‌دهد، عنوان مي‌کند: بايد دقت داشته باشيم، وقتي در شربت را باز مي‌کنيم، تنها مدت زمان اندکي براي مصرف آن زمان داريم و مهلت انقضاي دارو شامل شربت‌هايي که در آن باز شده نمي‌شود، چرا که دارو به سرعت فساد پذير مي‌شود.
دکتر اميني فرد همچنين مي‌گويد: تاريخ انقضاي بعضي از فرآورده‌هاي بيولوژيک و بعضي از واکسن‌ها، بين 6 تا 9ماه و نهايتاً تا يک سال تعيين شده است. براي بسياري از فرآورده‌هاي جامد مثل قرص‌ها، تاريخ انقضا را تا پنج سال در نظر مي‌گيرند. کارخانه سازنده دارو موظف است تاريخ توليد و انقضا را روي دارو ثبت کند تا مصرف‌کننده از وضعيت دارو و مدت باقيمانده تا انقضاي آن باخبر شود.
اين متخصص داروسازي همچنين توصيه مي‌کند: بعضي از داروها با گذشت زمان انقضاي شان؛ مواد سمي از خود توليد مي‌کنند و استفاده از آنها بسيار خطرناک است. در واقع فقط پزشکان و داروسازان مي‌توانند بگويند کدام دارو خواصش را از دست مي‌دهد و کدام دارو سمي مي‌شود و شما به عنوان مصرف‌کننده بهتر است داروهاي تاريخ گذشته را دور بريزيد.
منبع : سلامت نيوز
