سرنگونی جنگنده روس به روایت فیزیکدانان بلژیکی

 تام فان دورسلائر و جیوانی لاپنتا دو فیزیکدان دانشگاه لوون در بلژیک با استفاده از روش‌های ساده مکانیک نیوتن در وبلاگ این دانشگاه معروف بلژیکی نشان داده‌اند که هم توضیحات ترکیه و روسیه از نحوه سقوط جنگنده روسی نادرست است.

به کارگیری محاسبات فیزیکی برای تفسیر و اظهار نظر در مورد حوادث جاری و به خصوص رویدادهای سیاسی، روش معمولی نیست اما این دو فیزیکدان با استفاده از ویدیویی که از صحنه سقوط جنگنده و همینطور نقشه‌های پروازی که توسط دولت‌های ترکیه و روسیه در مطلبی که در وبلاگ دانشگاه لوون منتشر شده، می‌گویند توضیحات هیچیک از این دو کشور درست نیست.

براساس اطلاعات منتشر شده، دولت و نیروهای مسلح ترکیه می‌گویند خلبانان جنگنده روسی به چندین هشدار مکرر در مورد ورود هواپیما به حریم هوایی ترکیه بی‌توجهی کرده‌اند. ارتش ترکیه اعلام کرد در فاصله پنج دقیقه به این جنگنده ده بار هشدار داده شده و پس از بی‌توجهی به این هشدار‌ها نخست‌وزیر ترکیه شخصا دستور سرنگون کردن جنگنده روسی را صادر کرده است. مقام های ترکیه می‌گویند این جنگنده هفده ثانیه در حریم هوایی آن کشور بوده‌اند.

و اما بررسی علمی: در ویدئوی این حادثه که روی شبکه اینترنت منتشر شده می‌توان دید که یکی از دو جنگنده روسی مورد اصابت قرار گرفته و پس از حدود ۳۰ ثانیه سقوط می‌کند.

دو فیزیکدان دانشگاه لوون در مطلب خود می‌نویسند: چون حرکت عمودی فقط به قوه جاذبه بستگی دارد از روی سرعت و مسیر سقوط جنگنده می‌توان محاسبه کرد که در ارتفاع حداثل ۴۵۰۰ متری پرواز می‌کرده است. این رقم با ادعای دولت ترکیه که اعلام کرده جنگنده روسی در ارتفاع ۵۸۰۰ متری پرواز می‌کرده است انطباق دارد.

از روی نقشه‌ای که دولت ترکیه منتشر کرده می‌توان دید جنگنده روسی در فاصله هشت کیلومتری از نقطه‌ای که مورد اصابت قرار گرفته سقوط کرده است، به عبارت دیگر جنگنده روسی از لحظه اصابت تا سقوط هشت کیلومتر را طی کرده است. یک ضرب و تقسیم ساده نشان می‌دهد که سرعت اصلی جنگنده در لحظه اصابت حدود ۹۸۰ کیلومتر در ساعت بوده، که برای پرواز در آن ارتفاع عادی است. تا این بخش از ارزیابی و محاسبات ظاهرا مشکلی وجود ندارد.

فیزیکدانان بلژیکی چگونه دروغ ترکیه در مورد جنگنده روس را رو کردند

این دو فیزیکدان در بخش بعدی محاسبات سرعت جنگنده روسی را با مسافت دو کیلومتری مقایسه می‌کنند که طبق نقشه منتشر شده توسط ترکیه این جنگنده آن را طی کرده است. اولین تفاوت اینجا آشکار می‌شود.

جنگنده‌ای که با سرعت ۹۸۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند مسافت ۲ کیلومتری را در ۷ ثانیه طی خواهد کرد و نه آنطور که مقامات ترکیه می‌گویند در ۱۷ ثانیه. اگر طی این مسافت ۱۷ ثانیه طول کشیده قاعدتا سرعت جنگنده می‌بایست ۴۲۰ کیلومتر در ساعت باشد. ویدئوی حادثه نشان می‌دهد که چنین چیزی واقعیت ندارد.

ارتش ترکیه می‌گوید در فاصله پنج دقیقه ۱۰ بار به جنگنده روسی هشدار داده است. جنگنده‌ای که با سرعت ۹۸۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند ظرف پنج دقیقه حدود ۸۰ کیلومتر را طی خواهد کرد. دو فیزیکدان دانشگاه لئوبن، براساس این شواهد نتیجه‌گیری می‌کنند «نیروی هوایی ترکیه چطور می‌توانست پیش‌بینی کند که جنگنده روسی قرار است چنین مسافت طولانی را طی کرده و وارد حریم هوایی ترکیه شود؟

جنگنده‌ها هواپیماهای بسیار پر تحرکی هستند و این جنگنده روسی نیز می‌توانست در آخرین لحظات از حرکتش مسیر خود را تغییر داده و وارد حریم هوایی ترکیه نشود. در نتیجه هشدار‌ها به خلبانان روسی در لحظه صدور آنها صرفا گمانه‌زنی بوده‌اند.»

براساس این محاسبات هشدارهای ترکیه در زمانی صورت نگرفته که جنگنده روس در حریم آن کشور بوده است. مگر آنکه پرسنل پدافند هوایی ترکیه می‌توانند با چنان سرعت غیرممکنی صحبت کنند که طی هفت ثانیه ده بار هشدار بدهند.

فیزیکدانان بلژیکی چگونه دروغ ترکیه در مورد جنگنده روس را رو کردند

در یک چنین اختلاف‌هایی هیچگاه تمام تقصیر برعهده یک طرف نیست. در عرصه ژئو پلیتیک حقیقت همواره سیال و معمولا چند پهلو است.

در نقشه‌ای که روسیه منتشر کرده می‌توان دید که جنگنده آن کشور پس از اینکه مورد اصابت قرار می‌گیرد جهت حرکت خود را ۹۰ درجه می‌چرخاند که در عمل غیرممکن است. به گفته فیزیکدان‌های دانشگاه لئوبن این حالت فقط در صورتی محتمل است که ضربه به هواپیما نیرومند‌تر از گرانیگاه جنگنده بوده باشد.

فیزیکدان‌ها در توضیح خود می‌نویسند: «تغییر ۹۰ درجه در مسیر حرکت جنگنده فقط تحت تاثیر اصابت شئی محتمل است که بسیار سنگین‌تر و یا سریع‌تر از خود هواپیما باشد.»

از این بخش از محاسبات می‌توان نتیجه‌گیری کرد که برخلاف ادعای دولت روسیه این جنگنده فعالانه قصد نداشته از ورود به حریم هوایی ترکیه پرهیز کند.

مسلما هر کسی بنا بر ملاحظات سیاسی‌اش می‌تواند از این محاسبات نتیجه‌گیری خاص خود را بکند. این دو فیزیکدان وارد مباحث سیاسی مربوط به این رویداد نمی‌شوند، تنها هدف آن‌ها تمایز دادن حقایق علمی از تفسیر‌ها و توجیه هاست.