گذر از فرد محوری و تاکید بر برنامه محوری

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : این روزها نگاهی کوتاه به اخبار مربوط به انتخابات نشان می دهد که مساله تایید و رد صلاحیت کاندیدای انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی، به اصلی ترین موضوع فضای انتخاباتی تبدیل شده که البته امری معمول و متداول است که پیش بینی می شود تا روزهای منتهی به هفتم اسفندماه ادامه خواهد داشت.

به گزارش «انتخاب اجتماعی»، این چالش باعث گردیده است تا اهمیت دیگر جنبه های مهم عرصه انتخابات و فضای انتخابات، نسبت به حاشیه های آن کم رنگ تر شده و کمتر به متن اصلی و نیازهای اصلی این روند پرداخته شود. همین موضوع است که ضمن تحلیل بردن انرژی اجتماعی از ضعف عمده ای نیز پرده برداری می کند و آن همانا "فرد محوری" به جای "برنامه محوری" یا" نقش محوری" است.

در یک نظام مردم سالار قدرت در چرخش است و مسئولیت ها بطور مداوم دست به دست می گردد. انتخابات زمینه های لازم برای چرخش نخبگان و دگرگونی در بخش هایی از گروه حاکمه را بطور مستمر فراهم می کند. بنابراین نه از دیدگاه اخلاقی و نه از دیدگاه منطقی درست است که معتقد باشیم رقابت و انتخابات به معنای نبرد مرگ و زندگی است.! هنگامی که گروهی خود را بر سر دو راهی مرگ و زندگی ببیند، امکان مقاومت خشونت آمیز در او افزایش می یابد، درحالیکه در یک نظام مردم سالار، انتخابات به معنای حذف از صحنه سیاست نیست بلکه چرخش سیاسی نخبگان و استفاده از ظرفیت ها و پتانسیل های بی پایان جامعه ایرانی فراهم می شود.

بعد از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و حرکت آن به سمت ثبات ساختاری، انتظار به حق نخبگان و آحاد مردم بر این است که از "فرد محوری" گذر کرد و به "برنامه محوری" یا "نقش محوری" رسید. مجلس شورای اسلامی بعنوان مهمترین مرکز تصمیم سازی در کشور آماده پذیرش دهمین دوره از نمایندگانی است که بایستی علاوه بر داشتن تعهد لازم در اعتقاد و التزام به جمهوری اسلامی، دارای تخصص لازم جهت حضور جدی درکمیسیون های مجلس و ارتقای سطح کارآمدی باشد و طراز نظام اسلامی را یک رتبه ارتقاء بخشند. بعد از گذشتن چهاردهه از انقلاب اسلامی بحث کردن در مورد اصول اولیه تبلیغاتی نامزدها و غالب شدن حواشی بر متن اصلی جریان انتخابات، بایستی حداقل وقت را از رای دهندگان بگیرد.

مطالبه درست مردمی

جوی که همواره در ایام انتخابات درکشور کم و بیش بوجود می آید، دادن وعده ها و تبلیغات غلو آمیز در ایام تبلیغات جهت رای آوری می باشد. متاسفانه این روند در این دوره نیز در حال تکرار است. برخی نامزدها با وعده های توخالی و وعید های دور از انتظار با سیاه نمایی های عجیب و غریب به فکر پرکردن سبد رای خود – در هفتم اسفند ماه – هستند.

علاوه بر اینکه هنوز زمان رسمی تبلیغات آغاز نشده و داوطلبان غیرقانونی درحال انجام تبلیغ مستقیم و غیر مستقیم خود هستند، دیده شده برخی از آنان وعده هایی به مردم می دهند که اساسا در حیطه وظایف نمایندگان نیست؛ مثلا یکی از نامزهای انتخاباتی، وعده حق طلاق به زنان داده و یا نماینده دیگری با سیاه نمایی های عجیب در یکی از استان های نیمه شمالی کشور، اعلام کرده که استان آنها 18 میلیون حاشیه نشین دارد، حال آنکه 18 میلیون حاشیه نشین مربوط به کل کشور است.

در کنار این وعده های انتخاباتی، وعده هایی نیز به چشم می خورد که اصلا با عقل جور درنمی آید؛ یکی از نمایندگان در استان آذربایجان، وعده وام دو میلیاردی با بهره 2 درصد به یکی از ستاد خود داده است. همچنین نماینده ای در استان زنجان ادعا کرده که فرزند یکی از مسئولان ستادش را فرماندار خواهد کرد.

استان های دیگر کشور نیز وضعیتی بهتر از این ندارند؛ برای مثال، در یکی از شهرستان های استان های غربی کشور، نماینده ای وعده استان شدن به مردم می دهد. وعده افزایش تعداد نمایندگان شهر نیز از وعده های عجیب یکی از نامزدها در حوزه های انتخابیه اش بود!

آنچه از آن به عنوان آفت "فرد محوری" در فعالیت های سیاسی کشور یاد می شود عبارت است از حرکت بر مدار افراد و شخصیت ها و نزاع های بین فردی در مجموعه کار سیاسی و به هر وسیله ای متوسل شدن برای کسب رای به ویژه در هنگامه انتخابات.

تمرکز برافراد و شخصیت ها در عرصه انتخابات، منجر می شود تا به طور ناخواسته هم نامزدهای بالقوه و بالفعل حضور در عرصه انتخابات و حامیان و هم منتقدان، رقبا و به ویژه رسانه ها به عنوان چشمان تیزبین جامعه، ناتوان از نقد و بررسی برنامه ها، اهداف و رویکردهای نامزدها، از هنگامه آغار صف بندی های انتخاباتی تا مرحله گزینش و انتخاب، به تاکید و حرکت صرف بر مدار ویژگی های فردی، سوابق شخصی، نقل قول ها و بدتر از همه "سابقه سازی های کاذب" له یا علیه نامزدهای گوناگون بپردازند. چنین رویکردی، فضای انتخاباتی کشور را بیش از هرچیز و فراتر از عارضه های مورد انتظار در هر فضای انتخاباتی، آکنده از رقابت های ناسالم سیاسی، تخریب اشخاص و در یک کلام، نا امنی روانی –-سیاسی می سازد.

منتقدان "فرد محوری" با تاکید بر "برنامه محوری" یا حداقل "نقش محوری" ، تمرکز بر حضور و معرفی چهره ها به جای عرضه برنامه ها و اهداف موثر را آفتی در اداره کشور و نیز مانعی در سنجش واقعی توفیق یا عدم توفیق مجموعه عملکرد دولت یا مجلس –می دانند.

در این جا لازم است که رسانه های مستقل و جریانات مطالبه گر، بخصوص دانشجویان و نخبگان، جلوی هرگونه ایجاد فضای پوپولیستی را بگیرند، به طور مثال اگر شهری دارای ظرفیت های خاص صنعتی و کشاورزی است، کاندیدای مجلس بایستی برای این موقعیت، برنامه هدفمند ارائه دهد.

از این قرار، در بررسی راهکارهای گسترش "برنامه محوری" در انتخابات و مجموعه فعالیت های سیاسی، ناظران، رشد یافتگی ساختارهای فعالیت سیاسی در کشور و بلوغ کار سیاسی را مهم ترین راهکار می دانند. در اینصورت است که جریانات سیاسی حاضر در صحنه انتخابات آتی به رغم اختلاف در عرصه مدیریتی و امر حکومتداری مجبورند برنامه های خویش را با مطالبات واقعی مردم منطبق سازند. فعال شدن احزاب و تشکل های شناسنامه دار و مدون، قابلیت هایی را فراهم می سازد که مجموعه کار سیاسی در کشور به ویژه در عرصه انتخابات در راستای "برنامه محوری" و اجتناب از "فرد محوری" حرکت کند.

در چنين بستري به نظر مي رسد احزاب و گروه هاي سياسي در انتخابات آتي موفق خواهند بود که وراي بحث هاي مبهم و کلي فردگرایانه، تلاش کنند خواست های جامعه مدنی، مطالبات واقعي و روزمره مردم را دريافته و براي آن برنامه دقيق و مدون ارائه دهند.