یکی از مشهورترین عکس‌ها از میدان تیان‌آن‌من چین که بسیاری را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده، تصویر مرد جوانی است که در مقابل صف طولانی از تانک‌های حکومت کمونیستی می‌ایستد و مانع از حرکت آنها می‌شود.
به گزارش یورونیوز، از واقعۀ میدان تیان‌آن‌من تصاویر دیگری نیز وجود دارد؛ تصاویری از قتل عام و سرکوب معترضان و هرج و مرجی که خیابان‌های پکن را در بر گرفته اما تصویر مردی که بستۀ پلاستیکیِ خریدش را در دست دارد و مقابل خودروهای زرهی ایستاده، از برجستگی و تاثیرگذاری کم نظیری برخوردار است و بیننده را میخکوب می‌کند. این مرد در سراسر جهان به «مرد تانکها» مشهور شده است.
این عکس در ۵ ژوئن ۱۸۹۸ میلادی توسط جف وایدنر، عکاس آسوشیتدپرس در نزدیکی میدان تیان‌آن‌من گرفته شده است؛ دقیقا در بامداد سرکوب تیان‌آن‌من. پس از شبی که چینی‌ها یکی از خونین‌ترین سرکوب‌های حکومت کمونیستی را شاهد بودند و زمانی که کمتر کسی جرات ورود به خیابان‌ها را داشت و هنوز تانکها تمام خیابان‌های منتهی به میدان تیان‌آن‌من را مسدود کرده بودند.
در آن لحظه جف وایدنر، عکاس آسوشیتدپرس از بالکن هتل «بیجینگ» نظاره‌گر این صحنه بود.
در تصاویر گرفته شده از این صحنه، مردی چینی با پیراهنی سفید رنگ و شلواری تیره دیده می‌شود که در میانۀ بلواری بزرگ، مسیر حرکت تانکها را سد کرده است. او علاوه بر ایستادن مقابل تانکها، روی اولین تانک می‌رود و حتی به اشارۀ سرباز داخل تانک که می‌خواهد او از محل دور شود، توجهی ندارد. او پس از حرکت دوبارۀ تانکها، بار دیگر به جلوی آنها می‌دود و بار دیگر آنها را مجبور به توقف می‌کند و در نهایت با دخالت دیگر عابران (که گروهی آنها را افرادی معمولی و گروهی لباس شخصی‌های حکومت خوانده‌اند) از محل دور می‌شود.
تصاویر مربوط به این لحظات به محض انتشار، به سرعت در سراسر جهان دست به دست شد و به بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی راه یافت.
این مرد کیست و چه سرنوشتی پیدا کرد؟
پس از ثبت این لحظات تاریخی و شجاعانه، سرنوشت این مرد در هاله‌ای از ابهام فرو رفت و این معترض جوان از دیده‌ها ناپدید شد. تلاش‌های متعدد و جستجو در مکان‌های مختلف برای یافتن سرنخی از او نیز به جایی نرسید.
برخی تایید کرده‌اند که این مرد جوان ۱۴ روز پس از این واقعه توسط مقامات چینی دستگیر و اعدام شده است. برخی دیگر پایانی کمتر تاسف برانگیز برای او حکایت کرده‌اند و بر این باورند که او در منطقه‌ای دوردست در چین زندگی منزوی را شروع کرده است.
نشریه «دیلی اکسپرس» بریتانیا نیز حدود بیست سال پیش ادعا کرد که در پی تحقیقاتش توانسته اطلاعاتی از او کسب کند. به گزارش این نشریه، این مرد جوان وانگ ویلین نام داشته است. او پسر یک کارگر چینی بوده و در زمان واقعه میدان تیان‌آن‌من تنها ۱۹ سال داشته است.
وانگ ویلین، الهام‌بخش آزادیخواهان جهان
زنده یا مرده، وانگ ویلین همچنان اسطوره است و سی سال پس از واقعۀ میدان تیان‌آن‌من، قدرت اسطوره‌ای تصویر او از هر زمانی بیشتر شده است.
او به نماد فاجعۀ میدان تیان‌آن‌من، همچنن نماد مقاومت صلح‌آمیز علیه سرکوب خشونت‌آمیز تبدیل شد و الهام‌بخش حرکت‌های مقاومتی بسیاری در سراسر جهان از جمله در مصر و ترکیه گردید.
در سال ۱۹۹۸ میلادی هفته نامۀ آمریکایی تایمز شخصیت وانگ ویلین را در میان صد شخصیت برجستۀ تاثیرگذار در قرن بیستم قرار داد. وبسایت ای‌اوال (AOL) نیز این عکس را به عنوان یکی از ۱۰ عکس به یادماندنی تمام دوران‌ها انتخاب کرد.
شخصیت رمزآلود وانگ ویلین اکنون به نماد آزادی و مبارزه‌طلبی تبدیل شده است و در عکس‌ها و نمایش‌های تلویزیونی حتی در پوسترها و روی تی‌شرت آزادیخواهان، جاودانه مانده است.
«مرد تانکها» در فرهنگ مردمی جهان جای خود را باز کرده است، موضوع کتاب‌ها و فیلم‌های مستند و داستانی و نمایشگاه‌های بسیاری شده و الهام‌بخش بسیاری در جریان اعتراضات علیه دولت بوده است.
در مکان‌های مختلفی از جهان نیز این صحنه به شیوه‌های مختلف توسط هنرمندان بازسازی شده است. از جمله در تایوان به ابتکار یک هنرمند، مجسمه بادکنکی «مرد تانکها» روبروی یادمان چیانگ کای‌شک که با حزب کمونیست چین مبارزه کرد، نصب شده است. در شهر یرمو در ایالت کالیفرنیای آمریکا نیز مجسمه سنگی وانگ ویلین و تانک مقابلش را می‌توان دید.
مرد تانکها در داخل چین
با این وجود این عکس مشهور، به دلیل سانسور و کنترل شدید مقامات چین در داخل این کشور کمتر شناخته شده است.
مقامات تبلیغاتی چین تنها یک بار از این تصویر استفاده کردند آن هم برای اینکه از اقدام دولت چین مقابل معترضان در شب ۴ ژوئن دفاع کنند. آنها با استناد به عکس «مرد تانکها» استدلال کردند که ارتش به دنبال کشتن مردم نبوده است.
این تبلیغات باعث شد که حتی در داخل چین نیز عکس «مرد تانکها» برای مدتی محدود و به آرامی به زندگی‌ها راه یابد اما دولت چین به‌سرعت با این کار مخالفت کرد و حذف هرنوع خاطره درباره «مرد تانکها» را در دستور کار خود قرار داد.
به این ترتیب تصاویر او از صفحات آنلاین سانسور شد و متخلفان در این زمینه جریمه شدند. تنها در سال جاری میلادی دادگاهی در جنوب‌غرب چین چهار مرد را به دلیل فروش بطری‌های مشروبی که روی آنها با اشاره به «مرد تانکها» نوشته شده بود «هرگز فراموش نکنید، هرگز تسلیم نشوید» محکوم کرد.
