هر چند در سال‌های اخیر و پس از دوره‌ای از فترت، رویکرد مردم به استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی و حتی داروهای با منشا گیاهی بیشتر شده است، اما همچنان نمی‌توان آن را گسترده دانست. آگاهی و استفاده مردم از این حوزه اغلب به تعداد محدودی عرق و عصاره، دم‌نوش، جوشانده و... خلاصه می‌شود و شناخت تخصصی نسبت به این حوزه کمتر در میان مردم وجود دارد.
با این حال، متخصصان تغذیه و نیز طب سنتی، در سال‌های اخیر تلاش دارند که رویکردهای منطقی و نه مبتنی بر افراط و تفریط را در‌‌این‌باره در جامعه شکل دهند.
در طول این سال‌ها، هر از‌چند گاهی شیوه‌های کنترل سلامت یا درمان و نیز برخی گیاهان دارویی به دلایل گوناگون بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. مثلا گسترش آشنایی با فرهنگ جنوب شرق آسیا به دلیل پخش سریال‌های تلویزیونی موجب شد که گیاه جنسینگ مورد توجه قرار گیرد. هر‌چند برای جنسینگ خواص فراوانی مطرح شد، اما گاه تبلیغات درباره این گیاه، اغراق‌آمیز می‌شد.
این روزها، با مرور شبکه‌های مجازی متوجه می‌شوید که یکی از محصولات گیاهی که طی ماه‌های گذشته تبلیغات فراوانی روی آن صورت گرفته، گیاه «گانودرما» یا به طور خاص‌تر «قهوه گانودرما» است؛ گیاهی که برای آن خواص بسیاری معرفی شده و البته به نظر می‌رسد مورد اقبال و استقبال هم قرار گرفته است.
پادشاه گیاهان
قدمت گانودرما به حدود 4 هزار سال پیش برمی‌گردد که در کره جنوبی بسیار استفاده می‌شده و خواص درمانی زیادی دارد و به «پادشاه گیاهان» معروف است. بافت این گیاه به صورت کائوچویی و لایه لایه است.
مریم حسینی، کارشناس تغذیه و بهداشت با بیان اینکه «این گیاه به دلیل برتری خواص نسبت به سایر گیاهان به پادشاه گیاهان معروف شده»، می‌گوید: «گانودرما به هیچ عنوان به تنهایی در بدن قابل هضم نیست و برای استفاده حتما باید از یک کاتالیزگر مثلا قهوه یا کوکوا که به نوبه خود خواص درمانی دارند ترکیب شود تا بافتش تجزیه شده و قابل هضم شود.
قهوه به تنهایی خواص خودش را دارد و کوکوا نیز در تجذیه بافت و باز شدن آنزیم‌های درمانی این گیاه تاثیر بسزایی دارد. ادعاهایی شده مبنی بر اینکه به تنهایی می‌شود از این گیاه استفاده کرد اما هرگز چنین ادعاهایی قابل قبول نیست.
از جمله منابعی که در گانودرما وجود دارد «آنتی اکسیدان» است. همچنین پروتوئن و ویتامین زیادی در این گیاه وجود دارد. گانودرما دارای مولفه‌هایی از جمله «پلی‌ساکاریت‌ها»، «تریترپن‌ها» که دارای ترکیبات تلخ هستند، «ژرمنیوم اورگانیک» و «سوپر اکسید دیسهات‌ها» است که در درمان و پیشگیری حدود 30 نوع بیماری ریشه‌ای از جمله سرطان، بیماری‌های کبد، فشار خون، میگرن، پارکینسون و... تاثیرگذار است.»
حسینی در ادامه می‌افزاید: «خواص این گیاه همچنین باعث افزایش انعقاد خون، سم‌زدایی کبد، جلوگیری از آلرژی، شادابی پوست، بهبود عملکرد گوارش، اکسیژن‌رسانی بالا به خون، جلوگیری از پیری زودرس و نیز پیشگیری از افسردگی می‌شود و سه برابر بیشتر از اسفناج دارای آهن است.»
استقبال کم به دلیل عدم فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی
این کارشناس بهداشت و تغذیه، با اشاره به فرهنگ کم استفاده از گیاهان دارویی می‌گوید: «در گذشته و در ایران درمورد نحوه کشت و اینکه خاک ایران هم قابلیت کشت این گیاه را دارد، اطلاعاتی وجود نداشت و مردم شناختی از آن نداشتند.
در حال حاضر هنوز هم به صورت گسترده و فراگیر در ایران شناخته نشده است و تعداد کمی از شرکت‌های توزیع این محصول که البته مجوز وزارت بهداشت، سیب سلامت و حلال را دارا هستند، آن هم به صورت قهوه آن را عرضه و معرفی می‌کنند.
طی یک سال گذشته شناخت مردم رو به افزایش است ولی عرضه‌های غیر‌استاندارد و بدون مجوز باعث تاثیر منفی در شناخت گیاه گانودرما و خواص درمانی واقعی آن توسط مردم شده است. از دیگر دلایل استقبال کم از این محصول، نداشتن پوشش بیمه‌ای و البته کم بودن فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در بین مردم است.»
درمان قهوه‌ای
حسینی درباره شناخت جهانی گانودرما و مقایسه نحوه توزیع آن در ایران و جهان به «ابتکار» می‌گوید: «شناخت جهانی این محصول هم قابل توجه است.
در نقاط مختلف به صورت‌های مختلف مانند قرص، شربت، عصاره، کپسول و... ارائه می‌شود اما نوع ترکیبی این محصول با قهوه منحصرا در ایران عرضه می‌شود. از دلایل ایده ترکیب این محصول با قهوه، از بین بردن مزه بد این گیاه به صورت تکی و نیز ایجاد انگیزه بین بیماران جهت استفاده از گیاهان دارویی و همچنین خستگی بیماران از استفاده از داروهای شیمیایی اجباری است.
نحوه استفاده برای موارد غیر خاص بیشتر به صورت ترکیب ساده قهوه گانودرما و آب است و با خرید محصول فرآوری شده و ترکیبی، به راحتی قابل استفاده است.» این کارشناس تغذیه و مشاور استفاده از محصول گانودرما، در ادامه عنوان کرد: «اما نکته‌ای که درمورد تاثیر‌گذاری خیلی از گیاهان دارویی از جمله گانودرما قابل ذکر است اینکه مصرف منظم و مداوم و نیز صبوری در تاثیر‌پذیری خواص درمانی گیاه قابل توجه است.»
حسینی ایجاد فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی و حمایت‌های بیشتر دولت و وزارت بهداشت و نهاد‌های بیمه‌ای را لازمه شناخت بیشتر مردم و گرایش به سمت عدم استفاده از داروهای شیمیایی عنوان کرد و گفت: «عدم حمایت بیمه‌ای و گاهی هزینه‌های بالا و همچنین پرداخت کمتر به ترویج استفاده از گیاهان دارویی باعث گرایش کمتر به سمت این فرهنگ شده است.»
استفاده از گیاهان دارویی در جامعه امروزی که مدام در حال پیشرفت و کشفیات جدید شیمیایی است، مطمئنا احتیاج به فرهنگ‌سازی و تبلیغات گسترده‌تری دارد اما نباید فراموش کرد که طبیبانی همچون ابن‌سینا و حتی فرا‌تر از ایران، در سال‌های دور در زمان خود بهره‌های فراوانی از خواص گیاهان دارویی برای درمان بیماران برده و با توصیه‌های گیاهی زمینه تولید داروهای شیمیایی را برای آیندگان خود فراهم کرده‌اند.
با این حال، استفاده از این گیاهان دارویی نیازمند استفاده از توصیه و راهنمایی‌های متخصصان است و استفاده سرخود یا بیش از حد از برخی این گیاه داروها می‌تواند حتی موجب آسیب رساندن به بدن شود. در نتیجه پیش از استفاده از هر نوع از این گیاهان دارویی بهتر است با متخصص مشورت کنید.
روزنامه آرمان
