سرویس تاریخ «انتخاب»: غروب جمعه، ۱۴ مهر ۱۳۵۷ خبر مهمی روی خروجی خبرگزاریهای بزرگ دنیا از جمله پاریس، یونایتدپرس، آسوشیتدپرس، رویتر و خبرگزاری فرانسه قرار گرفت. خبر این بود: «حضرت آیتالله العظمی خمینی وارد پاریس شدند.»
روزنامه کیهان فردای آن در صفحه نخست خود با فونت درشت تیتر زد: «آیتالله العظمی خمینی مقری در پاریس ایجاد میکنند.» و ورود امام به پاریس را اینطور گزارش داد: «ورود آیتالله العظمی خمینی به پاریس بدون اطلاع قبلی و به طور غیرمنتظره انجام گرفته است. همراهان امام خمینی که همراه ایشان به پاریس آمدند فرزندشان حجتالاسلام سید احمد خمینی و چند تن از ایرانیان بودند. خانواده ایشان هنوز در نجف هستند. به قرار اطلاع حضرت آیتالله العظمی خمینی تا مدتی در پاریس هستند. قبلا شایع بود ممکن است ایشان دعوت حواری بومدین، رهبر الجزایر، را بپذیرند و به این کشور بروند.»
همچنین یک منبع آگاه در پاسخ به این سوال خبرنگار کیهان که آیا دولت فرانسه از ایشان استقبال رسمی به عمل آورد و یا اینکه سفیر ایران در پاریس به فرودگاه آمده بود گفت: «از آنجا که ورود حضرت آیتالله العظمی خمینی به پاریس ناگهانی و بدون اطلاع قبلی بود استقبال رسمی از ایشان به عمل نیامد. همچنین سفیر ایران تا ظهر دیروز [جمعه ۱۴ مهر ۵۷]از ورود ایشان به پاریس بیاطلاع بود. قرار است امروز [شنبه ۱۵ مهر ۵۷]حضرت آیتالله العظمی شریعتمداری با حضرت آیتالله العظمی خمینی تلفنی تماس بگیرند و از وضع ایشان باخبر شوند.» وی افزود: «حضرت آیتالله العظمی خمینی از نظر وضع جسمانی کاملا سلامت هستند.» در مورد علت خروج ایشان از عراق نیز گفت: «دولت عراق از مدتی پیش محدودیتهایی برای حضرت آیتالله العظمی خمینی به وجود آورده بود و رفت و آمد و تماسهای ایشان را کنترل میکرد. دولت عراق اقامت ایشان را مشروط به این کنترل کرده بود و از آنجا که حضرت آیتالله العظمی خمینی نمیتوانستند چنین کنترلی را بپذیرند تصمیم به ترک خاک عراق گرفتند.»
خبرگزاریهای خارجی این خبر را چطور منعکس کردند؟
کیهان به نقل از خبرگزاریهای خارجی علت سفر امام به پاریس را تصمیم ایشان مبنی بر مذاکره با ایرانیان مخالف دولت ذکر کرد و باز به نقل از همان منابع نوشت:
«حضرت آیتالله العظمی که در ۱۵ سال گذشته به حال تبعید در عراق زندگی کردهاند [تاریخ درست ۱۳ سال است، چون امام خمینی مهر ۱۳۴۴ از ترکیه به عراق منتقل شدند - انتخاب]، پس از آنکه مقامات عراقی مانع آن شدند که ایشان با محافل مخالف ایران تماس داشته باشند، تصمیم به ترک عراق گرفتند. ایشان روز چهارشنبه [۱۲ مهر ۱۳۵۷]تصمیم گرفتند که به کویت بروند، اما مقامات کویتی مانع ورود ایشان شدند. حضرت آیتالله العظمی پس از ورود به فرودگاه اورلی پاریس بیانیهای صادر نکردند.
سفر حضرت آیتالله العظمی از عراق به فرانسه با یک هواپیمای خطوط هواپیمایی عراقی صورت گرفت. یک گروه از مخالفان دولت ایران در پاریس خبر ورود حضرت آیتالله العظمی به پاریس را تایید کرد، اما جزئیات برنامههای آینده ایشان را شرح نداد.
گزارشهایی مبنی بر اینکه حضرت آیتالله العظمی در عراق در خانه خود تحت نظر بودهاند، موجب بروز ناآرامیهایی در ایران شده بود.
دولت ایران چند روز پیش گفته بود که حضرت آیتالله العظمی میتوانند به ایران بازگردند، مشروط بر اینکه در چارچوب قانون اساسی فعالیت کنند.
مقامات فرانسوی گفتند که تاکنون برای حضرت آیتالله العظمی خمینی از آنها تقاضای پناهندگی سیاسی نشده است. گزارشهایی قبلا رسیده بود که حضرت آیتالله العظمی تصمیم دارند به الجزایر بروند و در آنجا اقامت گزینند، اما دوستان ایشان دیشب گفتند که ایشان در این مورد هنوز تصمیم خود را نگرفتهاند.
یک سخنگوی انجمن دانشجویان مسلمان در استکهلم (پایتخت سوئد) روز پنجشنبه گفته بود که پس از آنکه مقامات کویتی به حضرت ایتالله اجازه ورود به آن کشور را ندادند، مقامات عراقی به ایشان اجازه بازگشت به عراق دادند، به شرط اینکه ایشان هرچه زودتر عراق را ترک گویند. حضرت آیتالله العظمی پس از بازگشت مدت کوتاهی در بندر بصره توقف کرده بودند.
حضرت آیتالله العظمی از ۱۵ سال پیش تاکنون در شهر نجف، واقع در ۱۲۰ کیلومتری بغداد اقامت گزیده بودند [تاریخ درست ۱۳ سال است، چون امام خمینی ۲۳ مهر ۱۳۴۴ وارد نجف شدند. - انتخاب]، و در آنجا یک حوزه علمیه مذهبی ایجاد کرده بود. یک سخنگوی وزارت خارجه ایران روز پنجشنبه [۱۳ مهر ۵۷]اعلام کرده بود که حضرت آیتالله العظمی هر کشوری را برای اقامت برگزینند، دولت ایران نظری ندارد. ناظران سیاسی گفتند به این ترتیب دولت ایران اشاره کرده که اگر حضرت آیتالله العظمی تصمیم به بازگشت به ایران بگیرند، دولت ایران اعتراضی نخواهد داشت.
منابع سیاسی در تهران گفتند با اینکه با سفر حضرت آیتالله به پاریس، ایشان از ایران دورتر میشوند، با این همه ایشان در پاریس خواهند توانست ملاقاتهایی با صدها نفر از مخالفان دولت ایران داشته باشند. در پاریس استقبال بزرگی از طرف سیاستمداران تبعید شده ایرانی و همچنین رهبران دانشجویان ایران که در اروپا هستند، از ایشان به عمل آمد. محافل سیاسی در تهران میگویند حضرت آیتالله العظمی پس از چند دعوتی که از ایشان به عمل آمده بود، تصمیم به عزیمت به پاریس گرفتند.
چند روز پیش یک سخنگوی سفارت عراق در پاکستان گفته بود که علت محدود شدن فعالیتهای حضرت آیتالله العظمی در نجف اشرف این بوده که سیاست عراق آن است که در امور داخلی کشورهای دوست مداخله نکند. این گفته اشاره به فعالیتهای حضرت آیتالله العظمی در نجف علیه دولت ایران بود.»
کیهان همچنین به نقل از خبرگزاری فرانسه خبر داد که: «حضرت آیتالله العظمی خمینی دیروز پس از ورود به پاریس با نمایندگان رهبران مذهبی ایران ملاقات و مذاکره کردند.» بر اساس گزارش کیهان قرار بود در جریان این گردهمآییها در مورد اقامت حضرت آیتالله در پاریس و یا درباره احتمال سفر ایشان به مقصد دیگر و همچنین درباره اقدامات سیاسی حضرت آیتالله تصمیم گرفته شود. پاریس در آن مقطع کانون فعالیتهای مخالفان دولت ایران بود و در حدود ۳۵ گروه مخالف دولت ایران در آنجا فعالیت داشتند.
امام نخستین نمازشان را در پاریس شکسته خواندند
یکی از نزدیکان آیتالله العظمی خمینی نیز به خبرنگار کیهان گفت: «حضرت آیتالله العظمی خمینی بعد از اقامت در خانهای در حومه پاریس مبادرت به خواندن نماز شکسته کردهاند. این امر نشانه این است که حضرت آیتالله العظمی خمینی قصد اقامت در پاریس را ندارند. چنانچه ایشان قصد اقامت در فرانسه را داشتند و حتی مدت اقامت نیز ده روز بود، مبادرت به خواندن نماز شکسته نمیکردند. بر اساس قوانین اسلام نماز شکسته در موقعی خوانده میشود که کسی قصد دارد کمتر از ده روز در محلی اقامت نماید. با اشاره به این نکته احتمال زیاد میرود که حضرت آیتالله العظمی خمینی راهی الجزایر شوند.»