روزنامه اینترنتی فراز نوشت: شدت گرفتن تحریم ها، نوسانات ارزی، تعادل نداشتن بستر اقتصادی، انفعال متولان امور، همه و همه باعث شده تا امروز، عنصر کمبود، فصل مشترک اکثر بازارهای کشور باشد. در این میان عموم مردم به ناچار، اقلام، امکانات و نیازهای خود را اولویت بندی کرده اند و در این رده بندی ، تغییرات نرخ در بازار مواد غذایی ، به عنوان اصلی ترین نیاز حیات، یبش از پیش زندگی آن ها را متلاطم می کند. هر چند دستگاه‌های مسئول تنظیم بازار، با اطلاع‌رسانی‌های به هر شکل ممکن، از طریق توییت یا ارتباط زنده با رادیو و تلویزیون از جبران کمبود‌ها یا توزیع بیشتر از نیاز بازار «طی روز‌های آتی» خبر می‌دهند. در نهایت آن چه اتفاق می‌افتد افزایش قیمت کالا‌ها یا توزیع کالا نه به اندازه کافی است. این افزایش قیمت ها حال، در بازار گوشت و مرغ و سایر محصولات پروتئینی در حال طی کردن مسیری است که رفته رفته این اقلام را نیز از جدول غذایی مردم حذف کند!
سیر صعودی در نمودار محصولات پروتئینی
گوشت گوساله در شهریور پارسال کیلویی ۸۹ هزار تومان فروخته می‌شد و در انتهای سال ۹۸ با کاهش ۹هزار تومانی به کیلویی ۸۰هزار تومان رسید. گوشت جزو اولین اقلامی از سبد معیشتی خانوارها بود که سه سال با جهش قیمتی ۱۰۰ درصدی از کیلویی ۵۰ هزار تومان به بالای ۱۰۰ هزار تومان رسید. به گفته فعالان، دلیل این افزایش قیمت کمبود عرضه و دام بود؛ علتی که در گرانی اخیر هم به آن اشاره شده است. بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، گوشت گوساله امسال را با کیلویی ۹۲ هزار تومان شروع کرد و در شهریورماه به ۸۸ هزار تومان رسید. البته آمار رسمی با نرخ فروش فروشگاه‌ها اختلاف زیادی دارد طوری که قیمت هر کیلوگرم ران گوسفند با قیمت ۱۶۵ هزار تومان به فروش می‌رود. آمار ها از سایر محصولات پروتئینی هم نشان می‌دهد که قیمت‌ها از قبیل گوشت گوساله و مرغ رشد داشته است. قیمت گوشت گوسفندی در هفته گذشته کیلویی ۱۲۵ هزار تومان و گوشت گوساله ۹۰ هزار تومان بود که امروز به ترتب ۱۶۵ هزار تومان و ۱۲۰ هزار تومان عرضه می‌شود. هم چنین مشاهدات مردم از بازار ها، حتی از فروش گوشت تا کیلویی ۲۰۰ هزار تومان هم حکایت دارد. در این میان قیمت مرغ نیز که تا یک‌ماه گذشته به عنوان کالای با قیمت مناسب بازار تلقی می‌شد و قیمت‌ها زیر ۱۵هزار تومان بود، از قافله افزایش قیمت‌ها عقب نمانده و هر کیلو ۲۴ هزار و ۶۰۰ تومان به فروش می‌رود. پیش از این گفته می‌شد که سرانه مصرف مرغ به دلیل قیمت مناسبی که دارد، در سال‌های گذشته در کشور بالا رفته و از ۲۰ کیلو به ۳۰ کیلو رسیده است، البته به همان نسبت هم سرانه مصرف گوشت به دلیل گرانی سال های اخیر کاهش یافته است. یعنی عملا مصرف مرغ جای مصرف گوشت قرمز را گرفته است. اما احتمالا با افزایش‌های جدید قیمت مرغ، مردم باید دنبال محصولات پروتئینی قیمت‌های مناسب‌تر در بازار برگردند که البته پیدا نمی‌شود. قیمت ماهی هم سر به فلک کشیده. ماهی تیلاپیا که پیش از این در یکی دو ماه گذشته کیلویی ۷۰ هزار تومان بود به ۱۱۰ هزار تومان افزایش یافته است. اما دلایل این افزایش قیمت چیست؟
عوامل موثر بر قیمت گوشت
فصل عرضه
کمبود
قیمت تمام شده خوراک دام
وضعیت شرایط آب و هوایی
میزان صادرات و واردات
مدیریت سازمان های مربوطه
مدیریت بازار
قاچاق
فصول مختلف سال
این گرانی‌ها ریشه در علت‌ها دارد. علت هایی که هر چه هست، براساس قانون قدیمی اقتصاد یعنی عرضه و تقاضا استوار نیست. اظهار نظر مسئولان درباره این علت ها نیز با هم تناقض دارد به همین دلیل نمی توان عوامل افزایش قیمت را دقیق ریشه یابی کرد. اما در گام اول، آن چه دائم مطرح می شد، عنصر فصل بود؛ معمولاً پرورش و عرضه دام در همه فصول مشابه نیست و تغییر میکند. به عنوان مثال در اوایل تابستان و اواخر زمستان، فروش و عرضه دام زنده نسبت به سایر فصول محدودتر می شود. محدودیت در عرضه دام عوامل مختلفی دارد که مهم ترین آن شروع دوران تولید مثل در آنهاست. اما این کار، صرف نظر از علت محدودیت عرضه، قیمت گوشت را افزایش می دهد.
کمبود
در این راستا اولین فرد، «علی اصغر ملکی»، رئیس اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفندی بود که این عنصر را از دلایل اصلی افزایش قیمت عنوان کرد. او در مصاحبه ای گفت که تولید و عرضه دام به بازار کم شده و دام سال قبل رو به اتمام است. آنچه از مصاحبه این فرد می توان برداشت کرد این است که با وجود کاهش مراتع در شش ماهه دوم سال و عدم صرفه اقتصادي گوشت، فشار بر داشته هاي داخلي بيشتر است. در این میان و در توضیح این کمبود از قاچاق دام نیز حرف هایی به میان می آید که البته مسئولان آن را در حدی نمی دانند که بر بازار تاثیر بگذارد. این در حالی است که «منصور پوریان» ، رئیس شورای تأمین کنندگان دام زنده می‌گوید که کمبود دام و گوشت گرم در کشور وجود ندارد و ذخایر گوشت منجمد در سردخانه‌ها کامل است. با تمام این اوصاف ، آن چه مسلم است، در حال حاضر قیمت‌ها با منطق مصرف‌کننده همخوانی ندارد. قیمت منطقی هر کیلوگرم دام سبک ۴۰ هزار و دام سنگین ۳۵ هزار تومان است، اما به قیمت‌های دو برابر عرضه می‌شود.
شرایط جوی
جمعیت دام رابطه مستقیمی با شرایط جوی دارد. در صورت نامساعد بودن شرایط جوی، چراگاه ها دچار افت کیفیت شده و به دنبال آن تغذیه دام دچار مشکل می شود. آنچه در این وضعیت حاصل می شود، پرورش محدودتر دام و عرضه کمتر به بازار است که قیمت را افزایش می دهد.
هزینه بالای تأمین غذا
یکی از مشکلات واحدهای پرورش دام پرواربندی، تأمین خوراک خوب و کافی برای آن هاست. خوراک دام، معمولا از کشورهای خارجی و کمتر از بازارهای داخلی تأمین می شود. با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و گرانی ارزهای خارجی، واردات خوراک دام، مقرون به صرفه نیست. بنابراین تهیه خوراک دام با قیمت چند برابر انجام شده که قیمت چند برابری گوشت را به دنبال دارد. البته این مشکل راه حل دارد و فقط با حمایت از تولیدکنندگان داخلی، رفع می شود.
مشکلات مدیریتی
با افزایش ارزش ارزهای خارجی از جمله دلار، شرایط واردات و صادرات تغییرات زیادی کرده است. در این موارد، صادرات کالاهای مختلف، کاری سودآور است و افراد زیادی را به سوی خود جذب می کند. در چنین شرایطی، وظیفه سازمان نظارتی اهمیت بیشتری پیدا می کند. کوچک ترین سهل انگاری منجر به نایاب یا کمیاب شدن یک کالا و چند برابر شدن قیمت آن می شود. متأسفانه چنین مشکلاتی در رابطه با انواع کالا در ایران صدق می کند و ما شاهد انواع و اقسام آن بوده ایم.
قاچاق
حتی اگر قوانین صادراتی یا دام زنده وارداتی در کشور به شیوه ای صحیح اجرا شود، اما راه های دیگر این کار نباید غافل شد. افراد سودجو همواره در کمین هستند و اگر در مسیر صادرات یا واردات به مشکلی برخورد کنند، راه دومی برای کار خود انتخاب می کنند. قاچاق در این موارد گسترده تر شده و می تواند یک کالا را در بازارهای داخل کمیاب یا نایاب کند. موضوعی که این روزها بسیار مورد توجه مردم و رسانه ها قرار گرفته، قاچاق دام به کشورهای همسایه است. موضوعی که نقش بزرگی در افزایش بی رویه قیمت گوشت داشته و ناشی از ضعف مدیریت است. هرچند مسئولان، این مورد را انقدر خفیف قلمداد می کنند که نتواند بر بازار گوشت تاثیری بگذارد که احتمالا این مورد نیز جز بریا سرپوش گذاشتن بر ضعف مدیریتی خود، دلیل دیگری نمی تواند داشته باشد!
