کشف واکسن قطعی کووید19 و تضمین دستیابی به آن برای مقابله با این بیماری به مارتن رقابتی برای کشورها در عرصه بین‌الملل تبدیل شده است، تاکنون در 161 کشور و با مدیریت بیش از 649میلیون دوز روند انجام واکسیناسیون را آغاز کرده‌اند و بقیه کشورها در تلاش برای انجام واکسیناسیون هستند اما توزیع نابرابر واکسن کرونا در کشورهای ثروتمند و کم‌درآمد به مساله‌ای تبدیل شده که نگرانی‌های بین‌المللی را به دنبال داشته است؛ چراکه این مساله علاوه‌بر دشوار کردن مهار ویروس کرونا به اقتصاد جهانی نیز زیان‌های بی شماری را وارد کرده است که کشورهای ثروتمند از آن بی‌نصیب نخواهند بود.
از 26آبان98 زمانی که برای نخستین‌بار نام کووید19 و شیوع آن را در چین شنیدیم، شاید کسی تصور نمی‌کرد که شیوع افسارگسیخته این ویروس عجیب نه‌تنها همه ابعاد زندگی بشر را تحت‌تاثیر قرار دهد، بلکه همه آنچه را تا پیش از آن روز بشر به آن می‌بالید به چالش بکشد؛ تقریبا از همان روزهای ابتدایی بود که کشف تاریخی و تضمین دستیابی سریع‌تر به واکسن این بیماری هزارچهره به نبردی حقیقی بین قدرت‌های جهان و نگرانی‌ها از توزیع ناعادلانه این واکسن میان کشورهای مختلف از سوی دیگر به چالش سیاسی و دغدغه ملت‌ها تبدیل شد.
اما با گذشت یک‌سال و چندماه از پیدایش ویروس کرونا حالا بزرگ‌ترین واکسیناسیون تاریخ علیه این بیماری تاکنون در 161کشور و با مدیریت بیش از 649میلیون دز درحال انجام است. این در شرایطی است که آمارها نشان می‌دهند کشورهای توسعه‌یافته و به‌نوعی ثروتمند بیشترین سهم را در واکسیناسیون جمعیت خود و کشورهای کمتر توسعه‌یافته و فقیر کمترین سهم را در این اقدام تاریخی داشته‌اند.متاسفانه تاکنون 85درصد از دزهایی که در سراسر جهان به مرحله تزریق رسیده‌اند به کشورهایی با درآمد بالا اختصاص یافته و تنها 0.1درصد دزها در کشورهای کم‌درآمد به مرحله واکسیناسیون رسیده است.
از نخستین روزهای شروع پاندمی، چندین شرکت تحقیقاتی و تولیدی برای مقابله با این بیماری مهلک شروع به ساخت واکسن کردند که عمده آن‌ها به‌دلیل سال‌ها تحقیق درمورد ویروس‌هایی مشابه با کرونا در کمترین زمان ممکن که رکوردی در تاریخ ساخت واکسن است به سرانجام رسیدند؛ شاهد این مدعا این است که در دسامبر2020 نخستین دوز واکسن تاییدشده شرکت‌های فایزر- بی‌وان‌تک در انگلیس استفاده شد و پس از آن تا به امروز چندین واکسن دیگر مجاز به استفاده در سراسر جهان شده‌اند و ده‌ها کشور هم برای واکسیناسیون جمعیت خود به آن‌ها پناه برده‌اند.
استراتژی نوبت‌دهی تزریق واکسن از کشوری به کشور دیگر متفاوت است؛ چراکه برخی از کشورها واکسیناسیون تمام افراد را در سریع‌ترین زمان ممکن ترجیح دادند و برخی دیگر سعی کرده‌اند گروه‌های آسیب‌پذیر و خاص را در اولویت قرار دهند.طبق راهنمای نقشه ویکی‌پدیا؛ مجوز واکسیناسیون عمومی ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای اروپایی منهای اوکراین که از تهیه به‌موقع واکسن کرونا جا مانده صادر شده است.
براساس تارنمای بلومبرگ، اتحادیه اروپا با شرکت‌های داروسازی آسترازنکا، فایزر، سانوفی، جانسون‌اند جانسون، مدرنا و کیورواک قرارداد پیش‌خرید یک‌میلیارد و 405میلیون دز واکسن کرونا را امضا کرده است.اما کمبود واکسن و اخبار گسترده عوارض مرگبار ناشی از واکسن آمریکایی فایزر در میان برخی از گروه‌های سنی نگرانی‌هایی را در میان مردم کشورهای مختلف ازجمله اروپا ایجاد کرد و برخی از کشورها مانند ایتالیا و نروژ این واکسن را با احتیاط بیشتری به گروه‌های سنی اولویت‌دار تزریق می‌کنند؛ به‌بیان‌دیگر، عوارض ناشی از تزریق واکسن فایزر سبب کاهش رغبت مردم اروپا برای مراجعه به مراکز واکسیناسیون شده است.
وضعیت واکسیناسیون در کشورهای مختلف
بسیاری از کشورهای آمریکای شمالی، جنوبی و روسیه در دسته گروه‌هایی هستند که مجوز واکسیناسیون اضطراری ویروس کرونا برای آن‌ها صادر شده است.به نوشته تارنمای بلومبرگ، این کشورهاواکسن‌های خود را از شرکت‌های فایزر، نوواوکس، آسترازنکا، گامالیا، سانوفی، و سینوواک پیش‌خرید کرده‌اند، اما یکی از کشورهایی که در این گروه قرار دارد و دومیلیارد و 200میلیون دوز واکسن را پیش‌خرید کرده، هند است؛ کشوری که این روزها با گونه جدیدی از ویروس کرونا مبارزه می‌کند و تصاویر ترسناکی را به سراسر دنیا مخابره کرده است.اگرچه شرکت «باهارات بایوتک»، تولیدکننده واکسن کرونای «کواکسین» موردحمایت دولت دهلی‌نو است اما باید توجه داشت که برنامه واکسیناسیون سراسری کرونا در هند با چالش‌های قابل‌توجهی نیز روبه‌رو است که بزرگ‌ترین آن‌ها یک‌میلیارد و 300میلیون نفر جمعیت این کشور است.
اما جمعیت به‌تنهایی چالش هندی‌ها برای برنامه واکسیناسیون سراسری در این کشور نیست، بلکه کشورهایی مانند هند که دارای آب‌وهوای گرمسیری هستند، با چالش نگهداری و انتقال واکسن کرونا در دمای سرد و مناسب نیز روبه‌رو هستند. از سوی دیگر، گستردگی و پهناوری جغرافیایی هند این مشکل و چالش را دوچندان خواهد کرد.
همچنین بسیاری از مردم هند همچنان با شیوع گونه جدیدی از ویروس کرونا به توصیه‌های بهداشتی چندان عمل نمی‌کنند.چین نیز بزرگ‌ترین کشوری است که مجوز واکسیناسیون اضطراری برای آن صادر شده و 300میلیون دوز از شرکت فوسان فارما و آسترازنکا پیش‌خرید کرده است. کشورهایی مانند استرالیا و مالزی نیز در این دسته هستند؛ ژاپن نیز از دیگر کشورهایی است که تلاش می‌کند در سال جاری میلادی المپیک تابستانی را با یک سال تاخیر برگزار کند و درصدد جبران عقب‌ماندگی واکسیناسیون است. ژاپن امید دارد با 314میلیون دوز واکسنی که از شرکت‌های فایزر، مدرنا و آسترازنکا پیش‌خرید کرده بتواند تا اکتبر2021 مصونیت جمعی را در این کشور ایجاد کند.
نگرانی بین‌المللی از توزیع ناعادلانه واکسن
اما نکته بسیار مهم درخصوص توزیع واکسن‌های کرونا این است که بیشتر کشورهای آفریقایی که به‌دلیل فقر و وابستگی به سبد واکسن سازمان جهانی بهداشت (کوواکس) موفق به واکسیناسیون نشده‌اند؛ مساله‌ای که تدروس آدهانوم، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی آن را شکست فاجعه‌بار اخلاقی می‌داند؛ به گفته وی، 39میلیون دوز واکسن در 49کشور پردرآمد جهان تزریق شده، درحالی‌که یک کشور کم‌درآمد تنها 25دوز واکسن تزریق کرده است.
احتمال دارد پنج کشور کنیا، میانمار، نیجریه، پاکستان و اوکراین که تاکنون 1.5میلیون ابتلا به ویروس کرونا را گزارش کردند از ماراتن واکسن جا بمانند. اینکه واکسیناسیون کرونا در کشورهای ثروتمند ازجمله اروپا و آمریکا از مدتی پیش شروع شده اما هیچ خبری از این واکسن در بسیاری از کشورهای جهان سوم نیست نگرانی جدی را برای نهادهای بین‌المللی ایجاد کرده است.
روزنامه صبح نو
