سرویس تاریخ «انتخاب»؛ صبح به هوتل موریس رفتم. با میرزا حسین‌خان و انتظام‌الملک اتفاق ملاقات نیفتاد. قبل از آن نزد جواهری پاله روایال رفتم و دو قاب ساعت را که عیب داشت دادم اصلاح کند. ناهار در دووال خوردم و بعد از ناهار رفتم به دارالانشای [دبیرخانه] انجمن مجمع ملل با منشی صحبت کرده بعضی تحقیقات کردم و اظهار عضویت انجمن را کرده روزنامه را آبونه شدم و برگشتم به هوتل موریس با نصرت‌الدوله [وزیر خارجه] ملاقات کردم.
صدیق‌السلطنه هم آمد و تفصیل ملاقات خود را با ممتازالسلطنه نقل کرد. معلوم شد هم‌چنان در حال طفره زدن است. در خصوص لایحه راجع به مجمع ملل نصرت‌الدوله گفت: «مصلحت چنین است که آن را بدون اطلاع انگلیس‌ها به مجمع نفرستیم، زیرا که قرار گذاشته‌ایم قرارداد نهم اوت [۱۹۱۹] را متفقا بعد از تصویب مجلس به مجمع بفرستیم و چون در این لایحه اسم آن قرارداد را می‌بریم ممکن است به آن‌ها بربخورد.» بالاخره قرار شد کاغذی به لرد کرزن نوشته او را مسبوق نماید. ان‌شاءالله از این جهت مانعی پیش نیاید. دیگر گفت: «از قرار تحقیقاتی که از فرانسوی‌ها کرده‌ام در کنفرانس سانرمو [۱] مذاکره کردستان به این نحو شده که در عهدنامه عثمانی آن دولت را ملزم کنند به این‌که هر ترتیبی برای کردستان اتخاذ شود قبول نماید و تکلیف این‌که کردستان در تحت اداره عثمانی یا تحت تبعیت او باشد یا نباشد و حدود آن را به یک کمیسیون مختلط محول نمایند و مذاکره تحدید حدود ایران هم شده است، اما درست معلوم نبود به چه قسم شده.» قرار شد ترتیبی اتخاذ شود که هر طور هست از طرف کنفرانس جوابی به لوایح ما داده شود که فرضا بگویند تکلیف حدود شما را به کمیسیون محول کردیم باز یک خیری است؛ خاصه این‌که در آن کمیسیون ایران را هم شرکت بدهند.
باری شام به اتفاق میرزا حسین‌خان و انتظام‌الملک خوردیم و زودتر به منزل مراجعت کردیم.
مسئله بلشویسم بادکوبه اسباب نگرانی خاطر شده. نصرانی‌ها را هم انگلیس‌ها با اسلحه راه کرده‌اند که به ایران برگردند و این هم اسباب اغتشاش خواهد بود، مگر این‌که مقصود انگلیس‌ها این باشد که آن‌ها با ارامنه متفق کرده به جان اکراد و اتراک بیندازند.
می‌خواستم به مجمع نجومی بروم، نشد.
منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار و سخن، چاپ هفتم، ۱۳۹۸، صص ۳۷۳ و ۳۷۴.
پی‌نوشت:
۱- کنفرانس سانرمو از از ۱۹ تا ۲۶ آوریل ۱۹۲۰ برابر با۳۰ فروردین تا ۶ اردی‌بهشت ۱۲۹۹ با حضور نخست‌وزیران انگلستان، فرانسه و ایتالیا، و نمایندگانی از ژاپن، یونان و بلژیک در شهر سانرموی ایتالیا تشکیل شد و به مطالعه مفاد قرارداد صلح با عثمانی پرداخت.
