ناگفته‌های وزیر راه اسبق از آزاد راه تهران- شمال

پروژه آزاد راه تهران شمال ۱۵ سال است که استخوانی در گلوی دولتها تبدیل شده است و با وجودی که هر دولت سعی می‌کند که لباس خود را از این ورطه بیرون کشد ولی تاکنون هیچ دولتی نتوانسته مشکلات این بخش را حل کند، وزیر راه دولت هشتم نیز به مانند وزرای هم سلف خود ناگفته‌های زیادی از این پروژه در سینه دارد که در گفت‌وگوی تفضیلی با ایلنا آن را تشریح کرد.

به گزارش ایلنا، «احمد خرم» وزیر راه و شهرسازی دولت دوم محمد خاتمی پروژه‌ آزاد راه تهران شمال را یک پروژه ملی عنوان کرد و گفت: در زمان احراز مسوولیت من، رئیس جمهور وقت خواست که چندین پروژه به صورت ویژه و ملی اجرا شود که از آن‌جمله پروژه آزادراه تهران - شمال، فرودگاه امام خمینی، راه آهن هزار کیلومتری بافق به مشهد، راه آهن سرعت بالای ۳۰۰ کیلومتری و پروژه پل میان گذر ۱۴۰۰ متری دریاچه ارومیه بود که به عنوان آبروی جمهوری اسلامی به من معرفی شدند.

خرم افزود: این پروژه‌ها به صورت ویژه شروع شد، زمان تحویل راه آهن بافق به مشهد در برنامه سال ۸۷ در نظر گرفته شده بود، ولی ما در انتهای سال ۸۳ پروژه را تحویل دادیم، فرودگاه امام در زمانی که می‌رفت ۱۰ الی ۱۵ ساله ساخته شود، طی دو سال و در سال ۸۲ تحویل داده شد.

وی در ادامه سخنان خود به مهم‌ترین پروژه زمان خود اشاره کرد و گفت: این پروژه در اوایل دهه هفتاد آغاز شد، در آن زمان هیات وزیران تصویب کرد که شرکت آزادراه که وابسته به بنیاد مستضعفان است، به عنوان پیمانکار دولت پروژه احداث آزادراه تهران - شمال را اجرا کند که مطابق این مصوبه، آورده دولت یک سهم و آورده پیمانکار نیز یک سهم مشخص شد.

خرم خاطر نشان کرد: آزادراه تهران-شمال از‌‌ همان ابتدا به صورت متمرکز آغاز شد، ما درابتدا قرارداد را تغییر دادیم، در قرارداد اولیه بنیاد باید از سرمایه‌های خود سرمایه‌گذاری می‌کرد و ظرف چهار سال هم پروژه را تحویل دهد و دولت هم برای اینکه جبران منابع بنیاد را کند ۷۰ درصد از پروژه را زمین‌های زیادی از اراضی ملی در مناطق ولنجک، بزرگراه همت، منطقه ۲۲، نظرآباد، کلاردشت، چالوس و نوشهر به این پیمانکار داده شد که قسمت‌های زیادی از آن را جنگل‌های دست کاشت تشکیل می‌داد. اما با این حال شرکت آزادراه به تعهدات خود عمل نکرده و به آن پیشرفت فیزیکی که باید دست پیدا می‌کرد، نرسید.

خرم خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید در قرارداد نبود که بنیاد از بساز و بفروش این زمین‌ها هزینه‌های پروژه را بپردازد بلکه اصل این بود که از منابع خود آزادراه تهران- شمال را اجرا کند و سپس طی ۲۰ سال زمین‌هایی را که دولت به بنیاد عرضه کرده بفروشد ضمن اینکه عوارضی هم متعلق به بنیاد باشد.

مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با پروژه آزاد راه تهران -شمال
وی اضافه کرد: قرارداد اوایل سال ۸۳ امضا شد و رئیس بنیاد قول داد که ظرف مدت چهار سال ضمن گرفتن فاینانس خارجی هم برای سهم خود و هم برای سهم دولت این پروژه را به بهره برداری برساند ضمن اینکه در این قرارداد آمده بود باید ظرف شش ماه کل پروژه در قطعات یک، دو، سه و چهار فعال شود، در غیر این صورت کل قرارداد کنسل شود.

خرم بااشاره به مشکلات اولیه در ساخت این آزادراه گفت: در ابتدای کار احداث آزاد راه تهران - شمال سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای آن و تعیین مسیر ایراداتی را به این شرکت وارد و با ادامه پروژه مخالفت کرد، سپس بنیاد مستضعفان که متولی این طرح بود، با کمبود اعتبار مواجه شد و با دولت اختلاف پیدا کرد.

ورود سازمان بازرسی کل کشور به موضوع
وزیر راه دولت اصلاحات ادامه داد: پس از آنکه به نتیجه مناسبی نرسیدیم و اختلاف‌ها همچنان باقی ماند، سازمان بازرسی کل کشور در این قضیه ورود پیدا کرد و ایرادات مهمی به آن گرفت که مهم‌ترین این ایرادات، دادن اراضی ملی به شرکت پیمانکار بود.

وی تصریح کرد: گفته سازمان بازرسی کل کشور این بود که دولت برای تصمیمی که گرفته باید از اعتبارات خود مایه می‌گذاشت و نباید انفال را به این شرکت می‌داد. بنابراین تصمیم گرفته شد که اراضی واگذار شده پس گرفته شود.

شرکت آزادراه حتی یک متر را هم پس نداد
وی ادامه داد: با این حال پس از توضیحات مختلفی که داده شد و مکاتبات بسیاری که با شرکت آزادراه داشتیم، این موضوع حل نشده و شرکت پیمانکار حتی یک متر از اراضی به ویژه قسمتی از جنگل‌های دست‌ساز را پس نداد، درحال‌حاضر قراردادهای بهره‌برداری که به این شرکت داده شده بود فسخ شد ولی با این حال این شرکت تا کنون حتی یک قدم برای بازگرداندن اراضی ملی برنداشته است.

وزیر راه دولت هشتم افزود: تا امروز بنیاد همواره دولت را متهم می‌کرد که سهم خود را نداده و بدهکار است در صورتی که طبق قرارداد بنیاد باید سهم خود را از فاینانس خارجی ارایه می‌کرد و دولت هم اقساط خود را در فاینانس ظرف ده سال پرداخت می‌کرد ولی با رودربایستی تاکنون هشت سال طول کشیده است و فاز چهار هم که به تازگی افتتاح شده ۷۰ درصد آن در زمان ما اجرا شد و ۳۰ درصد آن به مدت هشت سال طول کشید.

وی اضافه کرد: بنیاد مدعی است که از وزارت راه طلبکار است در صورتی که بنیاد‌‌ همان زمان ۱۸ میلیون متر مربع زمین دریافت کرده است که اگر همین مقدار را متری فقط ۱۰۰ هزار تومان هم در نظر بگیریم ارزش کاربری زمین ۱۸۰۰ میلیارد تومان می‌شود.

خرم اظهار داشت: این اتوبان تاکنون باقی مانده وخواهد ماند و تنها راه بهره برداری از آن استفاده از بخش خصوصی است. من فکر می‌کنم این پروژه طلسم شده باشد و تنها راه شکستن آن خلع ید از بنیاد باشد. ضمن اینکه بنیاد باید زمین‌های گرفته را به قیمت روز ارزیابی کند وآنچه در قطعه چهار صرف کرده بگیرد و مابقی هزینه‌ها را به حساب خاص این اتوبان بریزد.

خرم با اشاره به راهکارهای خود برای ساخت این پروژه گفت: دولت می‌توانست یک بودجه ۱۵۰۰ میلیارد تومانی را به طور سالانه کنار بگذارد ولی در طول این هشت سال این کار انجام نشد. ضمن اینکه بنیاد هم کاری برای این پروژه انجام نداد.