پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
سال های سال، ايالات متحده آمريکا برای ايران حکم «شيطان بزرگ» را داشت و،
متقابلاً، تهران هم برای واشينگتن «حکومتی ياغی» بود و بخشی از «محور
شرارت». با اين همه، بالا گرفتن آتش آشفتگی ها در خاورميانه اين دو رقيب
ديرين را به دنبال يافتن راه هايی برای همکاری سوق داده است.
به خبرگزاری فرانسه، به رغم تضاد عقيدتی ميان حکومت شيعی حاکم بر ايران و
خصم قديمی اش در غرب، نگرانی های مشترک درباره افغانستان، سوريه و عراق
موجب آب شدن يخ ميان اين دو شده است.
از سرگيری روابط کامل ديپلماتيک بين ايران و آمريکا - که ۳۵ سال پيش در
بحبوحه اشغال سفارت واشينگتن در تهران و گروگان گيری ۴۴۴ روزه کارمندان آن
به طور کامل قطع شد - اينک در افق پيش رو، هر چند دور دست، به چشم می خورد.
اراده دولت باراک اوباما برای گفت و گو با ايران در جريان مذاکرات عمان،
اينک به ثمر نشسته و در ماه نوامبر گذشته توافقی موقت بر سر برنامه هسته ای
ايران را رقم زد.
جان بِرَدشو، مدير اجرايی شبکه امنيت ملی ايالات متحده در همين باره به
خبرگزاری فرانسه گفت: «ازين پس، به احتمال قوی در رويکرد هر دو کشور در
ارتباط با يکديگر ميزان بالايی از عملگرايی را شاهد خواهيم بود، امری که -
بيش از هر چيزی - ناشی از عدم وجود گزينه های ديگر در برابر آنها است.»
اين مقام آمريکايی در ادامه افزود: «ايالات متحده هم پيمانان قدرتمندی،
مانند اسرائيل، دارد اما در عين حال روش های عملگرايانه ديگر را نيز برای
نيل به اهداف خود جست و جو می کند.»
افغانستان يکی از جاهايی است که دغدغه های دو کشور همپوشانی دارد و هيچ يک
علاقه ای ندارند که باری ديگر قدرت را در دستان طالبان مشاهده کنند.
عليرضا نادر، تحليلگر ارشد امور بين الملل مؤسسه «راند» [RAND] با اشاره
به سابقه همکاری های تهران و واشينگتن در سال های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ در زمينه
افغانستان به خبرگزاری فرانسه گفت: «هر دو کشور در عين حال نگران مواد مخدر
صادر شده از افغانستان نيز هستند. اين امر برای ايران چالشی بسيار بزرگ
است. اگر مسأله هسته ای حل و فصل شود، از ديدگاه من بهترين زمينه برای
همکاری فراهم خواهد شد.»
سوريه يکی ديگر از مسائل مد نظر ايالات متحده و ايران است. اگر چه ايران و
آمريکا به ظاهر در دو سوی ميدان سوريه و در مقابل يکديگر صف آرايی کرده
اند، هر دو کشور خواهان پايان درگيری ها و پيشگيری از ظهور ستيزه جويان
تندروی سنی القاعده در عرصه قدرت هستند.
جان کری، سر ديپلمات دولت ايالات متحده، پيش از اين در اظهار نظرهای خود
اشاره کرده بود که به رغم حمايت همه جانبه ايران از رژيم بشار اسد در
سوريه، - اعم از ارسال اسلحه، پول و مشاورين نظامی - تهران می تواند در
حاشيه گفت و گوهای صلح سوريه در اواخر ماه جاری ميلادی نقشی تعيين کننده
ايفا کند.
مقام های رسمی آمريکايی اعلام کرده اند که تهران می تواند برای نشان دادن
عزم خود از نفوذش بر دمشق استفاده کرده و مانع بمباران غيرنظاميان توسط
حکومت اين کشور شود.
با اين همه واشينگتن همچنان به دنبال پايان دادن جنگ در سوريه و برکناری
بشار اسد است و ايران نيز در پی حفظ نفوذ خود بر کشوری که مدتها به عنوان
مجرای ارسال اسلحه به جنگجويان حزب الله لبنان عمل کرده، - گروهی که برای
ايران خط مقدم مبارزه با متحد نزديک آمريکا، يعنی اسرائيل، بوده است.
مخالفت مشترک با اوج گيری تندروهای القاعده می تواند در نهايت به نوعی همکاریِ ناساز ميان ايران و امريکا در عراق بينجامد.
سردار محمد حجازی، معاون ستاد کل نيروهای مسلح هفته پيش اعلام کرد که
کشورش با هدف بيرون راندن القاعده از استان انبار عراق آماده ارسال تجهيزات
نظامی و ارائه مشاوره به اين همسايه غربی ايران است.
بِرَدشو در ادامه توضيحات خود درباره سياست ايران در منطقه به خبرگزاری
فرانسه گفت: «ايرانی ها، به عنوان کشوری که می کوشد وضعيت اقتصادی اش را
بهبود بخشد و به يک بازيگر عملگرا در منطقه و جهان تبديل شود، بسيار علاقه
مند هستند که شرايطی را فراهم آورند که تندروهای سُنی، القاعده و ديگر گروه
ها ثبات منطقه را برهم نزنند.»
با اين همه، هر دو کشور ايالات متحده و ايران در پی تثبيت نفوذ خود بر
منطقه ای هستند که اخيراً دستخوش تحولات سياسی زيادی بوده است. در يک چنين
شرايطی، و با وجود همه چالش ها، تحليلگران در واشينگتن از هم اينک آينده ای
را برای ايران و ايالات متحده توصيف می کنند که در آن روابط ديپلماتيک و
همکاری ها بين دو کشور از سر گرفته خواهد شد.
بِرَدشو در نهايت اظهار داشت که «تا عادی سازی کامل روابط راه درازی در
پيش است. اما پيش از اين ها نيز ما [ايالات متحده آمريکا] در تعامل با ديگر
کشورها رويه های مشابهی را امتحان کرده ايم. بنابراين [برقراری مجدد روابط
عادی با ايران] کاری است شدنی، اگر چه سال های طولانی خصومت بين دو کشور
وجود داشته است. بايد پذيرفت که اين فرآيند چيزی نيست که به سرعت اتفاق
بيفتد.»
