arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۳۴۴۲۷
تاریخ انتشار: ۰۷ : ۰۵ - ۱۹ مرداد ۱۳۹۰

صحافي ؛ هنر پايدار

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
فن تنظيم و به هم پيوستن صفحات کتاب و قراردادن آنها بين دو جلد به منظور يکجا نگهداشتن صفحات و جلوگيري از فرسوده شدن يا پاره شدن آنها و تسهيل استفاده از آنها را صحافي مي گويند.

صحافي و جلدسازي در عصر صفويه به اوج رسيد و هنرمندان اصفهاني در تکامل آن ابتکار و خلاقيت بي مانندي از خود نشان دادند. در دوره صفويه در سمرقند، بخارا، مشهد و اصفهان کاغذسازي رواج داشت و تا زمان قاجار نيز ادامه پيدا کرد ولي پس از آن کاغذسازي دستي تنزل و کاغذسازي به شکل ديگري رونق يافت.

اين هنر در دوره تيموريان و بويژه در مکتب هرات پايه گذاري شده بود. انتخاب اصفهان به پايتختي و حمايت همه جانبه اي که از هنرمندان به عمل آمد، باعث شد قرآنهاي دست نوشته مجلل و فاخر به بهترين وضع و شيوه صحافي شده و علاوه بر کتاب آسماني نسخه هاي بي شماري از شاهنامه، اشعار نظامي، جامي و آثار ساير سرايندگان نامدار و مشهور به دست جلدسازان و صحافان به شاهکارهايي از هنر تبديل بشوند.

در اين زمان بود که آثار خطاطان بزرگ نستعليق مانند سلطان علي مشهدي، ميرعلي کاتب و ديگران جمع آوري شد و جلدسازان با استفاده از روشهاي ابداعي خويش آثاري به وجود آوردند که بسياري از آنها امروز زينت بخش موزه هاي بزرگ جهان است. هنرمندان بزرگ اين فن در فنون صحافي و اقسام جلدسازي سوخت و روغني و حاشيه سازي کتب اين هنر را به جايي رساندند که بسياري از آثار اين دوران بر مکتب هرات برتري يافتند.

در مورد صنعت صحافي توضيح اين نکته ضرورت دارد که در دوره صفويان هنرمندان اين رشته از صنعت دستي در بيشتر صنايع ظريفه آن روزگار مهارت داشتند، به گونه اي که در شرح حال اکثر قريب به اتفاق اين هنرمندان مي بينيم در خطاطي و نقاشي و تذهيب و مرکب سازي و ميناکاري و کاغذسازي نيز سرآمد بودند. با انتقال پايتخت از اصفهان و جنگ هاي متعددي که در اين شهر ميان خاندانهاي مختلف به وقوع پيوست، هنر صحافي نيز مانند ديگر هنرها در بوته فراموشي و محاق بي مهري گرفتار شد.

اما در دوران قاجار بار ديگر صحافان و جلدسازان به احياي اين هنر پرداختند. از بزرگان اين هنر در دوران قاجاريه آقا محمدتقي صحاف اصفهاني است که علاوه بر صحافي و جلدسازي در طراحي و رسامي و طرح نقشه هاي قالي و کاشي کاري و معرق سازي با پوست و بسياري از فنون ديگر در زمان خود بي نظير بود.

در صحافي مراحلي که بايد فرا گرفت عبارتند از:
شناخت مواد مورد نياز و بکارگيري صحيح آنها
شکافتن، مرمت و جزوه بندي کتاب
مراحل ته دوزي و ته بندي کتاب (کتاب سازي)

جلدسازي، مرمت و... از جمله فعاليتهايي است که در صحافي سنتي انجام مي شود و يک مرمتگر حرفه اي بايد با تک جلدسازي، تذهيب و جدول کشي نيز آشنا و در اين زمينه ها مهارت کافي داشته باشد.

سريش (چسب مصنوعي) يکي از ابزارهاي کار در صحافي و مرمت است که از 1000 سال پيش به کار گرفته مي شد و تا امروز نيز از اين شيوه به شکل سنتي استفاده مي شود، زيرا اين چسب سنتي است و به کتاب آسيب نمي رساند.

يک صحاف باتجربه مي تواند نوع کاغذ را تشخيص دهد و بايد با استفاده از شيوه کار در صحافي و مرمت بداند که با کاغذ کهن چگونه رفتار و آن را به شيوه سنتي، مرمت و بازسازي کند.
نسخه هاي خطي آسيب ديده را بايد با جلد تازه- که از چرم مرغوب و مقواي خوب است- به شکل سنتي ترميم کرد.
نظرات بینندگان