در چند سال گذشته پیوندهای تجاری، اقتصادی و مسائل منطقه‌ای ایران با کشورهای مختلف، جایگاه بین المللی‌اش را نسبت به گذشته با کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی نزدیک‌تر کرده است در این میان انعقاد برجام هم دلیلی شد تا طرف‌های این قرار دارد، شکل جدیدی به روابطشان بدهند، آن را تقویت کنند و یا اینکه با ایران برای روزهای بعد از برجام برنامه‌ریزی کنند براین اساس رفت وآمدهای زیادی در سطوح مختلف میان مقامات ایران، کشورهای تاثیر گذار و صاحب توسعه شکل گرفت و هیئت‌های بلند این کشورها، ایران را به عنوان هدف توسعه انتخاب و به کشورمان سفر کردند یا اینکه پذیرای مقامات رسمی ایران شدند.
در این گزارش کوشیده شد تا به بررسی سفرهای خارجی رئیس جمهور در سالی که گذشت بپردازیم و برنامه دولت دوازدهم برای گسترش و تعمیق روابط ایران با کشورهای تاثیرگذار را تحلیل کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی به دعوت رسمی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه، در راس یک هیات عالی رتبه سیاسی و اقتصادی، روز دوشنبه (7 فروردین ماه)عازم مسکو شد. در این سفر وزرای امور خارجه، نفت، صنعت معدن و تجارت و معاونین وی در سازمان انرژی اتمی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس کل بانک مرکزی روحانی را همراهی کردند.
مذاکرات روسای جمهور دو کشور بلافاصله پس از حضور روحانی در کاخ کرملین آغاز و پس از آن در حضور روحانی و پوتین، 14 سند همکاری میان مقامهای ارشد دو کشور در حوزه های سیاسی، اقتصادی، قضایی و حقوقی و علمی و فرهنگی امضا شد.
موافقتنامه انتقال محکومین بین دولت جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، پروتکل اصلاح موافقتنامه معاضدت در پرونده های جزائی و مدنی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، موافقتنامه لغو روادید گروهی گردشگری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم همکاری وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران و وزارت نیروی فدراسیون روسیه در زمینه تجارت برق، یادداشت تفاهم همکاری در زمینه تربیت بدنی و ورزش میان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران و وزارت ورزش فدراسیون روسیه و یادداشت تفاهم در زمینه ساخت و ساز مسکن و خدمات عمومی بین وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و وزارت ساخت و ساز، مسکن و خدمات عمومی فدراسیون روسیه از جمله این اسناد همکاری بود.
از دیگر اسناد همکاری که میان دو کشور به امضا رسید می توان به یادداشت تفاهم بین مرکز ملی تایید صلاحیت جمهوری اسلامی ایران و سرویس فدرال تایید صلاحیت فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم همکاری در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران و وزارت مخابرات و رسانه های جمعی فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم همکاری های راهبردی بین راه آهن جمهوری اسلامی ایران و راه آهن روسیه، یادداشت تفاهم بین سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت دولتی انرژی اتمی روسیه (روس اتم) در زمینه حمل و نقل مواد هسته ای، یادداشت تفاهم میان شرکت ملی نفت ایران و هلدینگ زمین شناسی روسیه (روس گیالوگیا)، یادداشت تفاهم همکاری بین اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و بنیاد روس کانگرس، یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه در زمینه گاز و قرارداد پروژه برقی کردن خط ریلی گرمسار – اینچه برون و ارسال تجهیزات اشاره کرد.
همچنین در جریان این سفر رسمی رئیس جمهور کشورمان روز سه شنبه (8 فروردین ماه)، با حضور در آرامگاه سرباز گمنام در مسکو، به قربانیان جنگ جهانی دوم ادای احترام کرد. گفتنی است آرامگاه سرباز گمنام که در باغ الکساندر و در مجاورت میدان سرخ قرار دارد، نماد یادبود قربانیان جنگ جهانی دوم است.
روحانی در بخش دیگری از سفر به روسیه از "سادوو نیچی" رییس دانشگاه دولتی مسکو دکتری افتخاری این دانشگاه را دریافت کرد. این رئیس دانشگاه در مراسمی که با حضور جمع زیادی از اساتید و دانشجویان برگزار شد، اظهار کرد: به پاس خدمات و اقدامات روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران در مسیر تقویت و توسعه روابط علمی و آکادمیک میان ایران و روسیه، دکترای افتخاری این دانشگاه که به تایید شورای علمی دانشگاه انجام رسیده است به وی اعطا می شود.
روز یکشنبه ۲۶ شهریورماه حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان با بدرقه رسمی جهانگیری، معاون اول به منظور شرکت در هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و با حضور مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد.
حسن روحانی در فرودگاه جان اف کندی نیویورک مورد استقبال رئیس دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل و جمعی از دیپلمات‌های این دفتر قرار گرفت.
در جریان این سفر رئیس جمهور کشورمان، ضمن سخنرانی در جمع سران کشورهای حاضر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، آخرین مواضع کشورمان در خصوص مهمترین مسایل منطقه ای و بین المللی و همچنین وضعیت اندوهبار مسلمانان میانمار را تشریح و با دبیر کل سازمان ملل متحد و تعدادی از سران کشورهای حاضر در حاشیه مجمع عمومی دیدار و در خصوص مسایل دو جانبه و بین المللی گفتگو کرد.
دیدار صمیمی با نخبگان و ایرانیان مقیم آمریکا، دیدار با علمای دینی و رهبران جوامع اسلامی آمریکا، نشست و گفتگو با نخبگان سیاست خارجی و روسای اندیشکده‌های فکری در آمریکا، گفتگو با مدیران و سردبیران ارشد رسانه‌های بین‌المللی و مطبوعات، از دیگر برنامه‌های رئیس جمهور در سفر به نیویورک بود.
روحانی در بخشی از سفرش به نیویورک، با دبیر کل سازمان ملل متحد، نخست وزیر سوئد، ژاپن، بلژیک، انگلستان، نروژ و روسای جمهور فرانسه، اتریش، بلغارستان دیدار و گفت‌وگو کرد و در جمع سران کشورهای عضو سازمان ملل متحد گفت: ایران اولین کشوری نخواهد بود که برجام را نقض می کند ولی در مواجهه با نقض آن، دست بسته نیست، اگر توافق برجام به دست «نااهلان عرصه سیاست» از بین برود، دنیا فرصت بزرگی را از دست می دهد.
وی همچنین افزود: جمهوری اسلامی ایران مبتکر اتحاد جهانی برای مقابله با خشونت و افراطی‌گری است و گفتگو و مذاکره بر مبنای برد-برد را تنها مسیر حل و فصل بحران‌های جهانی و منطقه‌ای می‌داند. تعمیق پیوندها با کشورهای همسایه و منطقه، و افزایش سطح همکاری با کشورهای دوست، انتخابِ آگاهانه ما است و عبور از تهدیدات خطرناک و تحولات پیچیده دوران گذار فعلی جز با افزایش تماس‌ها و مراودات و نهادینه کردن گفتگوها از سوی دولت‌ها و ملتها امکان‌پذیر نیست.
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان برای شرکت در اجلاس فوق العاده سران و مسوولان ارشد 57 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی، شامگاه سه شنبه به وقت محلی وارد استانبول شد.
سران کشورهای اسلامی در این اجلاس فوق العاده ، موضوع تصمیم غیرقانونی، تحریک آمیز و بسیار خطرناک آمریکا در ارتباط با قدس شریف را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند و روحانی هم در نشست سران سازمان همکاری اسلامی که روز چهارشنبه برگزار شد، مواضع جمهوری اسلامی ایران را در ارتباط با این موضوع تشریح و تبیین کرد.
رییس جمهور صبح چهارشنبه (1 آذرماه ) به منظور شرکت در نشست سه جانبه سران کشورهای ایران، روسیه و ترکیه، با بدرقه رسمی معاون اول رییس جمهور، عازم شهر سوچی در روسیه شد. در این مراسم بدرقه رسمی، علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل و جمعی از وزرا و معاونان رئیس جمهور حضور داشتند.
محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهور، حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی و حمید ابوطالبی مشاور رئیس جمهور، روحانی را در این سفر همراهی کردند.
گفتنی است نشست سه جانبه سران جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و ترکیه با هدف بررسی روند و نتایج مذاکرات آستانه و آغاز فرآیندهای سیاسی داخلی در سوریه برگزار شد همچنین در راستای موفقیت‌های بدست آمده در مبارزه با تروریسم تکفیری داعش در سوریه، قدم‌های آتی برای ثبات بلند مدت اوضاع در این کشور، بررسی شد.
در جریان این سفر رئیس جمهور عصر چهارشنبه با شرکت در اجلاس سران روسیه و ترکیه که در شهر سوچی برگزار شد، اظهار کرد: راهبرد ایران در منطقه پیرامونی اش بر اساس همکاری نه رقابت، هماهنگی نه تقابل، همراهی با اراده ملتها نه پیروی از دولت های بیگانه و صلح طلبی نه جنگ افروزی ، بنا نهاده شده است.
وی ادامه داد: بحران سوریه از ابتدا با دخالت مستقیم خارجی، از جمله از طریق استقرار، تجهیز و تسلیح و حمایت همه جانبه از جنگ طلبانی همراه بود که متعاقبا بدنه داعش و النصره را تشکیل داده و در جهت توسعه آتش تروریسم و افراط گرایی در آن دمیدند و همین خود به مهمترین عامل طولانی شدن بحران تبدیل شد. خوشبختانه اکنون در شرایطی هستیم که پایه های داعش فرو ریخته و بقیه گروه های تروریستی نیز در سراشیبی فروپاشی قرار گرفته اند.
روحانی تصریح کرد: این پیروزی بی شک مرهون رشادت ها و فداکاری های مردم عراق و سوریه و داوطلبان، سربازان و جوانان دلیری است که دژهای اهریمنی تروریسم را در هم کوبیدند و شراره‌های آتش را خاموش کردند. آنها پیشگامان جامعه جهانی در ستیز با بربریت نفرت انگیزی هستند که به تهدید تمدن بشری برخاسته بود. ضروری است مبارزه با تروریسم تا ریشه کنی آخرین هسته‌های تروریست‌های تکفیری در سوریه تداوم یابد تا مردم سوریه دیگر هیچگاه تحت سلطه تروریسم و عملیات تروریستی قرار نگیرند.
روحانی (پنحشنبه 26 بهمن ماه) به دعوت رسمی «ناراندا مودی» نخست وزیر هندوستان و برای یک دیدار رسمی سه روزه، وارد حیدرآباد مرکز ایالت تلنگانای این کشور شد. وی در این سفر که برای تحکیم روابط تهران – دهلی نو و در پاسخ به سفر سال گذشته نخست وزیر هندوستان به تهران انجام شد، از حیدرآباد و دهلی نو دیدن کرد.
همچنین دیدار با علمای مسلمان حیدرآباد و جنوب هندوستان، بازدید از مراکز فرهنگی و مذهبی و همچنین دیدار با ایرانیان و دانشجویان مقیم، از مهمترین برنامه‌های رئیس‌جمهور در حیدرآباد بود. مراسم استقبال رسمی و مشترک از رئیس جمهور کشورمان هم توسط رئیس جمهور و نخست وزیر هندوستان نیز صبح شنبه در دهلی‌نو برگزار و پس از مذاکرات مشترک هیاتهای عالیرتبه دو کشور، اسناد و تفاهم نامه‌های متعدد همکاری در حضور مقامات ارشد ایران و هندوستان مبادله شد.
رئیس جمهور کشورمان در بخشی از سفرش به هندوستان ضمن برخی برنامه‌های فرهنگی و دیدارهای جانبی، در جمع نخبگان و اندیشمندان هندوستانی سخنرانی و با تجار و بازرگانان بخش خصوصی ایران و هندوستان، نشست مشترکی را برای بررسی ظرفیتها و فرصت‌های همکاری و توسعه روابط تجاری برگزار کرد.
در جریان سفر روحانی به هند، ایران 15 سند و تفاهمنامه همکاری برای تعمیق سطح مناسبات مشترک با این کشور امضا کرد. این اسناد و یادداشت تفاهم همکاری روز شنبه در دهلی نو و در حضور حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور و " نارندرا دامورداس مودی" نخست وزیر هندوستان از سوی مقامات عالی رتبه دو کشور به امضاء رسید.
اسناد و تفاهم نامه های امضا و مبادله شده در حضور روحانی و "مودی" به این شرح است:
1- موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف
2- یادداشت تفاهم لغو روادید سیاسی
3- یادداشت تفاهم چارچوب همکاریها در زمینه کشاورزی
4- یادداشت تفاهم همکاری در حوزه آنتی دامپینگ
5- یادداشت تفاهم مدیریت موقت فاز اول بندر اول بندر چابهار
6- یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت پست جمهوری اسلامی ایران و اداره پست هند
7- یادداشت تفاهم همکاری بین معاونت امور زنان ریاست جمهوری ایران و وزارت امور زنان هند
8- موافقتنامه استرداد مجرمین(امور کنسولی)
9- موافقتنامه معاضدت قضایی در امور مدنی و تجاری
10- یادداشت تفاهم همکاری های بهداشت، درمان و دارو بین وزارتین بهداشت دو کشور
11- یادداشت تفاهم همکاری در حوزه طب سنتی بین وزارت بهداشت ایران و وزارت طب سنتی هند(آیوش)
ب: فهرست اسناد؛
1- یادداشت تفاهم صدور روادید الکترونیک
2- یادداشت تفاهم همکاری اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی فیکی(ficci)
3- یادداشت تفاهم همکاری اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی آسوچم(asshocham)
4- یادداشت تفاهم اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی پی. اچ. دی. چمبر (phd. chamber)
در حاشیه این مراسم از تمبر مشترک جمهوری اسلامی ایران و هند رونمایی شد.
همچنین نخست وزیر هند نسخه خطی ترجمه فارسی کتاب "مهابهارات" را به رئیس جمهور هدیه کرد و روحانی نیز متقابلا مجموعه کامل و انیمیشنی از کلیله و دمنه به زبان انگلیسی را به مودی هدیه نمود.
ریس جمهور کشورمان در آغاز مرحله دوم سفر خود به هندوستان ، به طور رسمی در کاخ ریاست جمهوری این کشور، از سوی رئیس جمهور و نخست وزیر هندوستان مورد استقبال قرار گرفت.
در این مراسم رسمی، پس از نواخته شدن سرود ملی ایران و هندوستان، رؤسای جمهور دو کشور از یگان تشریفات سان دیدند همچنین به افتخار حضور رییس جمهور کشورمان و هیأت همراه، ۲۱ گلوله توپ شلیک شد و رؤسای جمهوری ایران و هندوستان، هیأت‌های عالیرتبه مقامات همراه را به یکدیگر معرفی کردند.
روحانی همچنین در جریان سفر به هندوستان ضمن نثار تاج گل و ادای احترام، دفتر یادبود یادمان ماهاتماگاندی را امضا کرد و در این دفتر یادبود پیامی نوشت.
روحانی در بخشی دیگر از سفرش به هندوستان از آثار تاریخی قطب شاهیان در حیدرآباد مرکز ایالت تلنگانا هندوستان بازدید کرد.
سلسله قطب شاهیان در سال 1518 میلادی در منطقه حیدرآباد در جنوب هندوستان تاسیس و در سال 1687 میلادی نیز منقرض شد. سلاطین قطب شاهی شیعه و در قلمرو پادشاهی قدرتمند خود زبان و فرهنگ فارسی را گسترش دادند. سلاطین قطب شاهیان پیوسته با توجه به سابقه قومی و علائق مذهبی، روابط بسیار نزدیکی با ایران و شاهان صفوی داشتند.
رئیس جمهور پس از بازدیدش از این اثر تاریخی در نماز جمعه حیدرآباد سخنرانی و با جمعی از ایرانیان مقیم ایالت تلنگانا هندوستان دیدار و گفت و گو کرد.
