بررسي‌هاي انجام شده توسط سازمان جهاني بهداشت حاكي از اين است كه از هر 5 زوج ايراني، يک زوج در معرض ناباروري قرار دارند و اين در حالي است كه 40 درصد عوامل ناباروري مردانه و 40 درصد آن نيز زنانه است.
بر اساس اين بررسي حدود 15 درصد عوامل مشترک و حدود 5 درصد نيز عوامل ناشناخته هستند و مسأله مهم اين است كه افزايش سن ازدواج يکي از عواملي است که روي نرخ باروري کشور تأثير مستقيم گذاشته است.
تحقيقات انجام شده در كشور نشان مي‌دهد 15 تا 20 درصد زوجيني که در سنين باروري‌اند نابارور هستند. اين در حالي است كه مراجعه در زمان مناسب جهت تشخيص در سنين جواني از اهميت زيادي برخوردار است زيرا كه نه تنها درمان‌هاي مناسب‌تري براي زوجين در سنين جواني انجام مي‌شود بلكه هزينه کمتري نيز به آنان تحميل مي‌شود.
بيماري‌هاي اورولوژي
دكتر مهري مهراد ـ رئيس انجمن نورويورولوژي ايران در مورد مشكلات توليدمثل مي‌گويد: اورولوژي شاخه‌اي از علم پزشکي است که با جراحي و درمان سيستم دفع ادراري مردان و زنان و همچنين ارگان‌هاي توليدمثل مردان سروکار دارد.
وي با بيان اين مطلب كه بيماري‌هاي اورولوژي هر کدام علائم منحصر بفرد خود را دارند و در صورت بروز فرد مبتلا بايد حتماً به پزشک مراجعه کند، مي‌افزايد: مشکلات اورولوژي بعد از ميانسالي در خانم‌ها و آقايان خودش را نشان مي‌دهد.
خانم‌ها بعد از حاملگي‌ها و زايمان‌هاي متعدد و شروع سن يائسگي با مشکلات ادراري مواجه مي‌شوند که برخي از آنها شامل عفونت‌هاي ادراري مکرر، خشکي بي‌اختياري ادرار و تغيير شکل دادن آناتومي نرمال است.
اين در حالي است كه پيشگيري و درمان بيماري‌هاي اورولوژي در زنان قبل از سن يائسگي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است از اين‌رو بيماران با مراجعه به مراکز درماني اورولوژي و دريافت درمان‌هاي پيشگيري کننده مانند فيزيوتراپي کف لگن، تقويت عضلات کف لگن از عوارض بيماري‌هاي اورولوژيکي مي‌توانند در امان باشند.
رئيس انجمن نورويورولوژي ايران خاطرنشان مي‌كند: براي درمان بيماري‌هاي اورولوژي در خانم‌ها قبل از سن يائسگي مي‌توان از ليزر درماني استفاده كرد. در اين روش جديد كه با تزريق فاکتورهاي رشد در فرد انجام مي‌شود عفونت‌هاي ادراري برطرف مي‌شود.
بيماري پروستات و علائم آن
دكتر مهراد در مورد عوارض اورولوژيکي ميانسالي در آقايان مي‌گويد: از مهمترين عوارض اورولوژيكي مي‌توان به پروستات و مشکلات پس از جراحي اشاره كرد. غده پروستات درهمه آقايان وجود دارد ولي بعد از سن 35 سالگي بزرگتر مي‌شود و عارضه ايجاد مي‌كند.
عوارض ادراري پروستات در افراد ميانسال شامل مشکل در دفع ادرار، قطره قطره آمدن ادرار، تکرر ادرار در شب و قطع و وصل شدن ادرار است. غده پروستات به دو شکل خوش خيم و بدخيم تغيير شکل مي‌دهد. بدخيمي پروستات را مي‌توان با آزمايش PSA تشخيص داد از اين‌رو مراجعات دوره‌اي و انجام چکاپ جهت سلامت پروستات براي آقايان ضروري است.
وي با بيان اين مطلب كه عوارض جراحي پروستات خصوصاً جراحي راديکال پروستات شامل بي‌اختياري ادرار و ناتواني جنسي در آقايان است، مي‌افزايد: مشكلات باروري يکي از معضلات خانواده‌ها است كه سبب از هم گسيختگي ارکان خانواده هم مي‌شود. براي بيماران مبتلا به عوارض جراحي پروستات روش جديد درماني در مرکز ديابت تهران انجام مي‌شود بدين‌گونه که فاکتورهاي رشد فرد از خون فرد گرفته و دوباره به خودش تزريق مي‌شود که اين روش در بيماران بسيار مؤثر بوده است.
روش‌ها و تکنولوژي‌هاي جديدي براي درمان بي‌اختياري آقايان ابداع شده که به وسيله جراحي‌هاي سرپايي و حتي در برخي موارد بدون نياز به جراحي مي‌توان اين مشکل را در افراد ميانسال برطرف کرد.
راه‌اندازي نخستين مرکز سلامت باروري
دكتر مهراد از راه‌اندازي مراکز سلامت باروري براي بيماران خبر داده و مي‌گويد: حدود 41 درصد افراد مبتلا به ديابت که 5 سال از بيماري‌شان گذشته باشد در معرض خطر ناباروري قرار دارند. ديسک کمر، افسردگي،
امـ اس و ديابت از جمله بيماري‌هايي است که مي‌تواند باعث ايجاد اختلال در باروري افراد شوند. بسياري از افراد جامعه از جمله بيماران مبتلا به ديابت، امـ اس و پارکينسون و افراد گرفتار ديسک کمر دچار مشکلات نوروژنيک مي‌شوند.
وي با اشاره به اين مطلب كه مشکل ادراري اولين تظاهر بيماري امـ اس به شمار مي‌رود مي‌افزايد: اين مسائل مي‌تواند سبب مشکلات باروري در اين افراد شود که با علم نورويورولوژي مي‌توانبه اين بيماران كمك كرد.
لازم به ذكر است كه به غير از بيماران ساير افراد سالم نيز مي‌توانند از خدمات مربوط به اين حوزه سلامت در کلينيک‌ها و مراکزدرماني بهره‌مند شوند.
اين متخصص اورولوژي يادآوري مي‌كند: امروزه بسياري از افراد مبتلا به ديابت در سنين باروري قرار دارند که با استفاده از روش‌هاي غيرتهاجمي مي‌توان جهت رفع مشکل آنان اقدام کرد. اگر افراد مبتلا به ديابت چکاپ مرتب اورولوژي داشته باشند زودتر مي‌توانند درمان شوند.
بي‌اختياري ادرار و انواع آن
دكتر مهراد در مورد بي‌اختياري ادرار هم مي‌گويد: بي‌اختياري ادرار علل مختلفي دارد که در مردان ديابت، پروستات و امـ اس دليل اصلي آن به شمار مي‌رود اين در حالي است كه بي‌اختياري ادرار 4 نوع مختلف دارد که در نوع اول فرد با افزايش فشار داخل شکم از جمله هنگام سرفه، عطسه و ورزش دچار بي‌اختياري ادرار مي‌شود. نوع دوم بي‌اختياري، فوريتي است و نوع سوم ترکيب نوع اول و دوم به شمار مي‌رود.
همچنين در نوع چهارم فرد شبانه‌روز دچار بي‌اختياري بوده و بايد به صورت کامل از پوشک استفاده کند. ميليون‌ها نفر در دنيا دچار بي‌اختياري ادرار هستند که نگه داشتن ادرار مي‌تواند به تدريج سبب بي‌اختياري ادرار در افراد شود بنابراين والدين بايد همواره اين توصيه را به کودکان خود داشته باشند که از نگه داشتن ادرار در مثانه اجتناب کنند. تظاهر ابتلا به ام ـ اس بي‌اختياري ادرار است و در واقع در 30 درصد موارد اين افراد گرفتار مشکلات ادراري مي‌شوند.
ديابت مثانه بيماران را تحت تأثير قرار مي‌دهد و مشکلاتي مانند دفع نشدن ادرار، بي‌اختياري ادرار، عفونت ادرار را براي بيماران در بر دارد كه در صورت بي‌توجهي به آن بيماران گرفتار دياليز مي‌شوند. اين در حالي است كه درمان اين بيماران با استفاده از علم نورويورولوژي از اهميت زيادي برخوردار است.
وي مي‌افزايد: بيماران پارکينسون و افراد مبتلا به ديسک کمر که عمل نشده و يا مناسب عمل نشده‌اند از بيماراني هستند که داراي مثانه عصبي هستند. کودکان با اختلال مادرزادي مننگوسل و ميلومننگوسل نيز از افرادي هستند که گرفتار مثانه عصبي هستند از اين‌رو اين افراد بايد تحت نظر متخصص اورولوژي باشند تا کمک‌هاي لازم را براي آنان انجام داد. بيماران آلزايمري، سکته مغزي و همچنين بيماراني كه گرفتار ويلچر و حوادث ترامايي شده‌اند نيز داراي مثانه نوروژنيک هستند كه نمي‌توانند ادرار خود را تخليه کنند و يا دچار مثانه کوچک بوده و بي‌اختياري ادرار دارند که در مورد نوع اول نياز به سوند و باتري و براي نوع دوم نيز مي‌توان اقدامات خاصي را انجام داد.
اين متخصص اورولوژي با اشاره به اينکه هر کسي که مثانه عصبي يا نوروژنيک دارد دچار مشکلات اجتماعي، اقتصادي و خانوادگي مي‌شود يادآوري مي‌كند: مثانه در سيستم دفع ادرار اندامي است توخالي که در بخش پاييني شکم قرار دارد و مانند بادکنکي است که با ابعاد کوچکتر وظيفه جمع‌آوري و تخليه ادرار را به عهده دارد.
اين عضو ديواره‌اي ماهيچه‌اي دارد که ماهيچه مذکور توان انبساط و انقباض داشته و مي‌تواند براي دفع يا نگه داشتن ادرار بدن را ياري کند.
ادرار مايعي حاوي مواد دفعي و سمي است که در اثر پاکسازي خون در کليه‌ها آماده‌سازي مي‌شود و در داخل مثانه جمع‌آوري مي‌شود. هنگامي که زمان خارج شدن ادرار فرا برسد، اين مايع از مثانه توسط لوله‌اي خارج مي‌شود و تمامي فعل و انفعالات در سيستم دفع ادرار براي حفظ سلامت بدن و مصون ماندن جسم از عفونت لازم و حياتي است چه بسيار مواد سمي که از طريق تنفس، پوست و تغذيه وارد بدن مي‌شوند و مي‌توانند انواع بيماري‌ها را براي فرد ايجاد كنند اما کليه‌ها خون را پاکيزه و تصفيه شده و مواد سمي را از راه ادرار دفع مي‌كنند.
يکي از خطرناک‌ترين بيماري‌هاي مثانه تومور مثانه است که اکثراً داراي فرم و وضعيت توده‌اي شکل است. تومور مثانه بيماري کشنده‌اي است که در ميان سرطان‌هاي دستگاه تناسلي و ادراري بيشترين آمار مرگ و مير را به خود اختصاص داده است در صورتي که مراحل تشخيص و درمان انجام نشود با گذشت مدت زماني کم، تومور رشد كرده و مي‌تواند علاوه بر مثانه، اجزاي مجاور آن را نيز آلوده کند.
اين بيماري در اکثر قريب به اتفاق موارد براي افراد بالاي 60 سال اتفاق افتاده و از بين تمام سرطان‌ها، آمار 7درصدي را به خود اختصاص مي‌دهد. بيماري سرطان مثانه در اشخاص معتاد به سيگار بيشتر از سايرين ديده مي‌شود.
بيماري‌هاي كليوي
دكتر عباس بصيري رئيس انجمن اورولوژي ايران با تأکيد بر اينکه اغلب مردان ايراني به فکر سلامت شان نيستند به طوري كه در جامعه ما مردان 3 برابر بيش از زنان به بيماري‌هاي كليوي مبتلا مي‌شوند مي‌گويد: متأسفانه بسياري از مردان زماني به پزشک و درمان مراجعه مي‌نمايند که فرصت‌هاي طلايي درمان ارزان و کم عارضه را از دست داده‌اند. تشکيل سنگ‌هاي ادراري و کليه براي برخي افراد به عنوان يک خطر بالقوه تلقي شده که با درمان يک بار سنگ کليه نمي‌توان از تشکيل نشدن مجدد آن اطمينان پيدا کرد. بررسي‌هاي انجام شده نشان داده است حدود
60 درصد از بيماراني که به سنگ‌هاي دستگاه ادراري مبتلا مي‌شوند، پنج سال پس از آن احتمال دارد به سنگ جديد ادراري مبتلا شوند كه خوشبختانه با انجام آزمايش‌هاي لازم در بيماراني که خطر ساخت سنگ‌هاي کليه و دستگاه ادراري در آنان وجود دارد مي‌توان تا 90درصد علت سنگ سازي را کشف و از بروز آن جلوگيري کرد.
رئيس انجمن اورولوژي با اشاره به اين مطلب كه تشکيل کلينيک سنگ با هدف جلوگيري از تشکيل سنگ‌هاي ادراري از ابتکاراتي است که توسط مرکز تحقيقات بيماري‌هاي کليوي و مجاري ادراري دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، طراحي و در بيمارستان شهيد لبافي‌نژاد داير شده که نه تنها در خاورميانه بلکه در آسيا نيز مشابهي ندارد مي‌افزايد: در اين مرکز متخصصان رشته اورولوژي با بررسي وضعيت و آزمايش‌ها و راديولوژي بيماران به آنان در زمينه جلوگيري از تشکيل سنگ‌هاي ادراري توصيه‌هايي را ارائه مي‌کنند تا بيماران پيش از آنکه به سنگ کليه مبتلا و نيازمند درمان‌هاي پيچيده بيمارستاني شوند از ابتلا به سنگ کليه پيشگيري کنند.
وي در مورد پيشگيري از ايجاد سنگ کليه يادآوري مي‌كند: با توجه به ترکيب هر سنگ و بررسي‌هاي آزمايشگاهي، توصيه‌هاي خاصي در زمينه رژيم غذايي وجود دارد. توصيه‌هاي کلي، مصرف فراوان و منظم مايعات در طول روز است که با توجه به متفاوت بودن ميزان تعريق در افراد مختلف، پزشکان ميزان مشخصي را براي آن در نظر نگرفته‌اند؛ اما ملاک، حجم ادرار بيمار به مقدار 5/2 ليتر در روز است که حد مناسبي براي جلوگيري از ابتلابه سنگ به شمار مي‌رود.
پرهيز از مصرف نمک نيز بسيار حائز اهميت است. زيرا متأسفانه سرانه مصرف نمک در کشور به دلايل مختلف از جمله مصرف غذاهاي فست‌فود بسيار بالاست.
يافته‌هاي پژوهشي نشان مي‌دهد مصرف بيش از 6 گرم نمک در روز، خطر ابتلا به سنگ را در همه افراد افزايش مي‌دهد. تحقيقات انجام شده نشان مي‌دهد کساني که فشارخون بالا و ديابت دارند بيش از ديگران در معرض ابتلابه سنگ‌هاي کليه قرار دارند.
همچنين مصرف بيش از حد پروتئين حيواني (گوشت) مي‌تواند به عنوان يک عامل تشديدکننده در تشکيل سنگ‌ها مؤثر باشد.
توصيه‌هاي لازم براي سلامت
ـ رنگ ادرار نشانگر و نشانه گويايي سلامت است، نبايد نسبت به تغيير رنگ آن بي‌اعتنا باشيم، در کنار رنگ ادرار هر نشانه خونريزي يا قرمز شدن ادرار زنگ خطري است که بايد به آن توجه كرد.
ـ هر پکي که به سيگار مي‌زنيد شانس سرطان پروستات را براي شکل گرفتن افزايش مي‌دهيد. مصرف سيگار کليد ورود به جمع بيماراني است که سرطان مثانه گرفته‌اند. از اين‌رو بهتر است سيگار را ترك كنيد.
ـ اگر برآنيد رنج داشتن سنگ کليه را تجربه نکنيد به موقع و به قدر کافي آب بنوشيد. خوردن خودسرانه کلسيم و ويتامين‌ها مي‌تواند خطر ايجاد سنگ کليه را افزايش دهد.
ـ کليه ناسالم بر فشار خون تأثير منفي مي‌گذارد و در مقابل فشار خون بالا کليه را دچار آسيب مي‌کند.
ـ اگر دچار اشتباه شديد و با افراد آلوده به ويروس HIV و يا فرد مشکوك به بيماري ايدز تماس داشتيد حتماً در مدت 6 هفته تا 12 هفته آزمايش HIV را انجام دهيد تشخيص به موقع کيفيت درمان را بهتر مي‌كند.
ـ «پرفشاري خون» قاتلي است که در سکوت دست به کشتار مي‌زند. با آزمايش کامل ادرار، اندازه‌گيري الکتروليت‌ها و تست‌هاي هورموني با درمان به موقع امکان عمل را از اين قاتل بگيريد.
ـ پنج عامل مي‌تواند باعث سکته قلبي شود. براي رخ دادن يک سکته به همه پنج عامل نيازي نيست اين عوامل عبارتند از: تري‌گليسيريد بالا، کلسترول بالا، فشار خون بالا و قند خون بالا
ـ ورزش در حفظ و تداوم سلامت بسيار مفيد است، ورزش کردن را جزو عادات زندگي خود سازيد.
روزنامه اطلاعات
