افزایش احتمال راه اندازی شبکه فارسی توسط آذربایجان

در پاسخ به این سوال جنابعالی باید به دلایل این اقدام طرف آذری از یک سو و شیوه برخورد باکو بپردازم. طرف آذری ازابتدای شروع فعالیت شبکه سحر نسبت به محتوای برنامه‌های آذری آن واکنشهای منفی نشان داده و این عکس العملها در مقاطع مختلف زمانی از شدت و حدت متفاوتی برخوردار بوده است. شاید تندترین عکس العمل باکو در اکتبر 2003 باشد که به دنبال پخش مصاحبه خبرنگار این شبکه با «عیسی قنبر» رئیس حزب مساوات و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان در همان تاریخ صورت گرفت. شبکه برون مرزی سحر عمدتا با عناصر مخالف دولت آذربایجان (اعم از اسلام گراها و لائیک‌ها) مصاحبه و نسبت به پخش اخبار منفی از این کشور می‌پردازد و ازاین رهگذر است که دولتمردان باکو از برنامه‌های آذری این کانال ناراضی هستند.

اما درمورد شیوه برخورد طرف آذری باید بگویم این روش دور از نزاکت سیاسی و چهارچوبهای احترام متقابل صورت گرفته است. دیپورت نمودن نماینده صدا وسیما از فرودگاه بین المللی باکو و عدم اجازه به پرواز ایران ایر تا زمانی که نماینده صداوسیما وخانواده اش به داخل هواپیما نروند برخلاف عرف وقوانین دیپلماتیک و مقررات ایکائو است.

جالب تر اینکه چنین اقدامی‌پس از بازگشت چند روز پیش علی حسن اف رئیش شعبه سیاسی و اجتماعی نهاد ریاست جمهوری آذربایجان از سفر رسمی‌به تهران و دیدار و مذاکره با مسئولین رسمی‌کشورمان بویژه رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ‌ایران صورت گرفت.

البته دراین شکی نیست که هر دولتی می‌تواند از حضور و ادامه نماینده ای از هر نهاد رسمی‌کشور دیگر جلوگیری نماید، اما نه به شیوه ای غیر دیپلماتیک. علی حسن اف می‌توانست درتهران خواستار عدم حضور وعدم مراجعت نماینده صدا وسیما در باکو شود. اگر درتهران توافقات کتبی و شفاهی میان دو طرف حاصل شده است (که طبق گفته حسن اف در مصاحبه با خبرگزاری ترند چنین توافقی صورت گرفته) بهتر بود طرف آذری در محدوده همان توافقات عمل می‌نمود. حداقل کاری که باید صورت می‌گرفت این بود که به نماینده صدا وسیما اجازه داده می‌شد درباکو به وظایف خود ادامه می‌داد و در صورتی که طرف آذری از فعالیت وی ناراضی بود از مجاری رسمی‌و دیپلماتیک خواستار بازگشت وی به ایران می‌شد. اما این فرایند طی نشده و بیانگر آن است که شخص علی حسن اف از نتایج سفرش به تهران راضی نبوده و گفته‌های وی در مصاحبه با ترند که دارای مضامینی تردید آمیز، دوپهلو و ناامیدانه بود دلایلی بر این مدعا می‌تواند باشد.

فعالیت شبکه آذربایجانی‌زبان «سحر» در چه حوزه ای است؟ و چه تاثیراتی بر رابطه ایران و آذربایجان گذاشته است؟

برنامه‌های آذری شبکه سحر حاوی مطالب مختفلی از جمله اخبار اعم از سیاسی ، اقتصادی وفرهنگی است. پخش سریالها و فیلمهای ایرانی که به زبان آذری دوبله می‌شود نیز از این شبکه صورت می‌گیرد. عمده ناخرسندی طرف آذری به اخبار، مصاحبه‌ها و تحلیلهای سیاسی این شبکه مربوط می‌شود که از سیاست‌های داخلی وخارجی این کشور انتقاد می‌کند و بیشترین افرادی که با این شبکه مصاحبه می‌کنند آذریهائی هستند که تمایلات اسلامی ‌دارند.

 در یکی از آخرین مواردی که پخش برنامه‌های شبکه سحر باعث انتقاد مقام‌های جمهوری آذربایجان از ایران شد این بود که این شبکه با ساخت برنامه ای درباره وضعیت حجاب در این جمهوری، اعتراض شماری از شهروندان آذری را نسبت به دولت جمهوری آذربایجان پخش کرد.

این شبکه در کل تاثیر مثبتی بر مناسبات رسمی‌دوکشور نداشته است اما در برخی طبقات ومناطق آذربایجان بویژه طبقه فقیر، دیندار و شهرهای هم مرز با ایران از این جهت که موجب آگاهی آنها می‌شود و آنها را نسبت به دولت باکو بدبین تر می‌کند تاثیر گذار بوده است.

آیا این شبکه توانسته است مخاطبان جدی در جامعه آذربایجان پیدا کند؟

با توجه به اینکه این شبکه در تمام مناطق آذربایجان امکان پخش ندارد نمی‌توان گفت که مخاطبان جدی دراین کشور دارد، اما در میان طبقات و مناطقی که اشاره نمودم دارای مخاطبان موثری است. اساسا به همین دلیل هم هست که باکو واکنش نشان می‌دهد.

هفته گذشته علی حسن‌اف، مدیر بخش سیاسی- اجتماعی نهاد ریاست جمهوری آذربایجان در رأس هیئتی از ایران بازدید کرده بود و پس از بازگشت به کشورش از توافق مسئولان مطبوعاتی دو کشور در مورد عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر خبر داد. این مسئله با این اتفاق تا چه حد قابل جمع است؟

همانگونه که گفتم اقدام باکو در دیپورت نماینده صدا وسیما از فرودگاه باکو بیانگر بی نتیجه بودن سفروی به ایران می‌باشد. به نظر می‌رسد با توجه به محتوای مذاکرات وی با مقامات ایرانی و کم کیف سخنان مسئولین ایرانی در مذاکره با وی دولت باکو پس از بازگشت علی حسن اف به باکو وارائه گزارش سفرخود به مقامات این کشور طرف آذری درخصوص بازگردندان نماینده صدا وسیما از فرودگاه باکو تصمیم قبلی خود را اتخاذ نموده است. اگر غیر از این بود باکو در انتظار رفتار طرف ایران پس از توافقات مورد ادهای حسن اف درتهران می‌ماند و در صورت بروز هر گونه عملی براساس توافقات اخیر حاصله از مجاری دیپلماتیک نسبت به مراجعت نماینده صدا وسیما به ایران اقدام می‌نمود. لازم به ذکر است در شرایطی که قریب 20 سال از فعالیت دفتر نمایندگی صدا وسیما در باکو سپری می‌شود اما تاکنون مجوز رسمی‌فعالیت به این دفتر از سوی نهادهای ذیربط آذربایجان داده نشده است.

 چنانچه تلویزیون سحر به کار خود ادامه دهد تا چه حد ممکن است که آذربایجان نیز به راه اندازی شبکه تلوزیونی فارسی زبان اقدام کند؟

هم اکنون نیز کانال تلویزیونی «آ.ت.و اینترنشنال» روزانه حداقل 1 ساعت به زبان فارسی اخبار مربوط به ایران را پخش می‌کند و اکثر این اخبار مشابه اخبار آذری شبکه سحر که علیه آذربایجان است علیه ایران می‌باشد. این کانال قریب یکسال است که راه اندازی شده و به چند زبان خارجی از جمله ارمنی وفارسی که پس از یکدیگر صورت می‌گیرد نیز اخبار وفیلم پخش می‌کند . لذا این احتمال نیز دور از ذهن نیست.

علی حسن اف در مصاحبه با ترند که پس از بازگشت ازتهران انجام داد قصد داشت چند نکته را به تهران بصورت تلویحی و بعضا آشکار منتقل نماید که تاحدی این سخنان بوی تهدیدگونه می‌داد. به گونه ای که وی  تاسیس شبکه  آذری زبان سحر را رفتاری مشابه زمان جنگ سرد خوانده و به خبرگزاری مذکور گفته «الان این شبکه تلویزیونی به چه درد می‌خورد، اگر در جهت تاثیر بر دیدگاه مردم فعالیت می‌کند، این قابل قبول و طبیعی نیست. با این روال، ما هم باید یک شبه خبر عصر ایجاد کنیم و جهت فرستنده را به طرف ایران بگیریم.»