۸ دلیل برای نادرست بودن تصمیم اخیر در بازار پایه فرابورس

حدود یک ماهی است که هزاران میلیارد تومان از سرمایه فعالان بازار پایه فرابورس سوخته و از بین رفته است و این اتفاق دردناک هیچ دلیلی نداشت جز «مدیران غیر متخصص و ناآشنا با تبعات تصمیمات خلق الساعه مدیریتی».
ماجرا از این ققرار است که از حدود یک ماه پیش تصمیمی ناپخته از سوی مدیران دولتی ابلاغ و اجرایی شد که منجر به از بین رفتن چندین هزار میلیارد تومان سرمایه سهامداران خرد در بازار پایه فرابورس شد.
این تصمیم ناپخته علیرغم مخالفت قریب به اتفاق متخصصان و فعالان بازار سرمایه اخذ شده و این زیان هنگفت را پدید آورده است اما تصمیم گیران همچنان از موضع خود پایین نمی آیند.
این تصمیم در حالی در بازار پایه فرابورس اعمال شده که تعداد شرکتهایی که در این بستر مورد معامله قرار میگیرند بیش از 180 شرکت معادل حدود یک سوم کل تعداد شرکتهای بازار سرمایه کشور است. در اینجا به چند مورد از ده ها ایرادی که به این تصمیم وارد است، اشاره می شود.
1 - کمی قبل از اجرایی شدن این دستورالعمل سهام شرکت فرابورس به بازار بالاتر از بازار پایه منتقل شد. در نتیجه محدودیت های معاملاتی وضع شده شامل آن نمی شود.
2 - در اکثر بازار بازارهای مالی دنیا بازارهایی که سهام شرکت های پر ریسک تر در آن معامله می شود، دامنه نوسان سهام آن شرکتها طبیعتا، منطقا و بر اساس text book های حوزه مالی و سرمایه گذاری باید بالاتر از دامنه نوسان سهام شرکتهای عادی و با ریسک کمتر باشد. درصورتیکه در این تصمیم این مهم در نظر گرفته نشده و دقیقا برعکس آن عمل شده است که همین موضوع باعث تضغیف شدید طرف تقاضا و تقویت شدید طرف عرضه شده که باعث بر هم خوردن تعادل بازار پایه و این زیان چندین هزار میلیارد تومانی شده است.
3 - در کتب مالی و مقالات مالی به این مهم اشاره شده است که پول و سرمایه ترسوست و قطعا با تصمیمات غلط و خلق الساعه پا به فرار می گذارد و عملا این تصمیم غلط منجر به تضعیف بازار سرمایه کشور شده است.
4 - متاسفانه گاهی عملکرد سلیقه ای برخی ناظران همیشه ایجاد رانت را باعث می شود و هنوز این مشکل حل نشده است.
5 - مطالعات تطبیقی و بررسیهای تخصصی قبل از تدوین، ابلاغ و اجرای دستورالعمل های پر از اشکال فوق انجام نشده است. جالب اینجاست که مدیران مربوطه گفته بودند هیچ جای دنیا این شرایط را نداشته که الگوبرداری کنیم به همین دلیل خودمان ابداع کرده ایم.
6 - با وجود اینکه تمامی سرمایه گذاران بازار پایه بیانیه ریسک این بازار را پذیرفته و آن را امضاء کرده اند، با این حال مشخص نیست چرا این تصمیم غلط اخذ و اجرایی و در نهایت باعث زیان هنگفت شده است.
7 - علیرغم اینکه به گغته شاپور محمدی ریاست سازمان بورس، تاکید وزیر اقتصاد از ابتدای ماجرای بازار پایه بر رضایت سهامداران بوده، و از طرفی، مسئولان ذیربط چند جلسه با فعالین بازار برگزار کردند و مخالفت ها و انتقادات آنها را شنیدند، باز هم این تصمیم اجرایی شده است.
8 - متاسفانه ظرف حدود یک ماه، بسیاری از شرکت های بازار پایه بین 30 تا 50 درصد از ارزش بازار خود را از دست داده اند و سهامداران آنها متضرر شده اند، که جمع این کاهش ارزش و زیان تحمیل شده رقمی معادل چندین هزار میلیارد تومان بوده است.
با بالا گرفتن حجم انتقادات متخصصین بازار سرمایه و اعتراضات سهامداران بازار پایه فرابورس به دستور العمل فوق، اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در هفته گذشته به این موضوع ورود کرده اند و پس از برگزاری جلساتی با مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار و فرابورس و استماع توجیهات آنان، قاتع نشده و دستور ایجاد کمیته ای تخصصی برای بررسی کامل ابعاد این تصمیم غلط و زیان بار را صادر کرده اند.
محمد حسن نژاد عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره گفته است: «چرا برای تخلف به این بزرگی کمیسیون اقتصادی مجلس هیچ اقدامی انجام نداد؟ از بس نمایندگان بر بازار پول تمرکز داشته اند، بازار سرمایه در حاشیه امن بی نظارتی به حال خود رها شده است و حال که تیم همیشه خود ارباب پندار بازار سرمایه تحمل شنیدن یک نقد کوچک را هم ندارند و شروع به تخریب و بد اخلاقی نموده اند، پس منتظر تحقیق و تفحص همه جانبه و اعمال ماده 234 قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی باشند.»
مولای متقیان حضرت علی علیه السلام در اهمیت مشورت و اجتناب از خود رای بودن می فرمایند «من استبد برایه هلک، و من شاور الرجال شارکها فی عقولها» (کسی که استبداد به رای داشته باشد (ترک مشورت کند)، هلاک می شود و آن کس که با مردان بزرگ مشورت کند در عقل و خرد آنها شریک می شود)؛ با این حال گویا این اصل ضروری در این تصمیم ناپخته رعایت نشده است.