خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر می‌‌شود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در «انتخاب» منتشر شده بود.
متن خاطرات آیت الله هاشمی در روز ۲۹ اسفند ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶ که برای نخستین بار در «انتخاب» منتشر می شود، در زیر آمده است:
سال ۱۳۷۱
ماه رمضان است. مطابق معمولِ سحرهاى ديگر، با زنگ ساعت بيدار شدم. سماور را روشن و غذا را گرم كردم. سپس ياسر را بيدار نمودم. مقدارى از دعاى ابوحمزه [ثمالي] را خواندم. ياسر سفره را چيد، سحري خورديم.
بعد از نماز صبح تا ساعت هشت و نيم خوابيدم. سپس به مطالعة گزارش‌ها و انجام كارهاى مانده از آخر سال گذشته پرداختم. چند نفر از بستگان براى ديدار عيد آمدند.
آقاى [منوچهر] متكى، [معاون بين‌الملل وزارت امور خارجه]، تلفنى در مورد صليب سرخ پرسيد. قرار شد كارشان را به خاطر تجاوز از وظايف و اختيارات‌شان، معلق نماييم و به آنها بفهمانيم كه برخورد ناصواب اردو‌گاه غرب با مسالة حقوق بشر و سوءاستفاده از اين مسايل در جهت تبليغات مغرضانه، اعتماد ما را سلب كرده است.
آقاى [محمدحسين] زرندى، امام جمعه باختران [=كرمانشاه]، تلفنى از تركيب هيأت نظارت شوراى نگهبان در استان شكايت و تقاضاى رسيدگى داشت. آقايان [غلامعلي] شهركى و [فخرالدين] رضازهى، نمايندگان زابل و سراوان، براى مشكلى كه براى آقاي رضازهى در انتخابات پيش آمده است، استمداد كردند؛ قبل از انتخابات، رضازهى عضو انجمن شهرستان بوده و اصلاح اخير قانون انتخابات در مجلس، او را از حق انتخاب شدن محروم كرده است.
عصر و شب هم بستگان آمدند. بيشتر وقت صرف مطالعة گزارش‌ها شد. آتش‌بسي كه به ابتكار ايران در منطقة قره‌باغ، [ميان جمهوري آذربايجان و جمهوري ارمنستان] برقرار شده است، نسبتاً مراعات مى‌شود، ولى رسانه‌هاى غربى مايل نيستند آن را به‌نام ايران مطرح كنند. اعلان تعليق فعاليت سازمان صليب سرخ جهاني در ايران، انعكاس وسيعى يافته است و انتظار مى‌رود سر و صداى زيادي راه بيندازند.
سال ۱۳۷۲
اخبار مربوط به حوادث روسيه در صدر است. اعلان تصميم [بوریس]يلتسين، ریيس‌جمهور در مورد اداره كشور و ناديده گرفتن نقش پارلمان و اعلان وضعيت فوق‌العاده و اراده برگزارى رفراندوم و مخالفت پارلمان و ریيس دادگاه قانون‌اساسى و آقاى [الكساندر]روتسكوى، معاون يلتسين، توجه دنيا را جلب كرده و خطر درگيرى و جنگ داخلى و عواقب فراوان مثبت و منفى آن بر جهان مطرح است. سران غرب از يلتسين حمايت كرده‌اند. در خبرها، عدم موفقيت سران احزاب افغانستان در جلال‌آباد براى تشكيل كابينه و اجراى توافق پاكستان هم مسأله مهمى است.
پيش از ظهر همسر شهيد بهشتى و محبوبه و دامادش آقاي فاطمى‌زاده آمدند. به هريك سكه‌اى دادم؛ از دستور مبني بر جابجايي خانه به خانه‌اى بزرگتر تشكر داشتند. بعد از ظهر والده و همشيره فاطمه با اخوى محمد آمدند. والده مايل‌اند كه [تعطيلات عيد نوروز را] همراه محمد به رفسنجان بروند و من خواستم كه با ما به كيش بيايند.
شب جمعى از بستگان آمدند. معمولاً به همه عيدى مى‌دهم؛ صد يا دويست تومان. پيش از ظهر با عفت به ديدن [بانو خديجه ثقفي]، همسر امام رفتيم. بیمار هستند؛ براى معالجه به انگلستان رفته، اما نتيجه‌اى نگرفته‌اند، ولى روحيه خوبى دارند.
سال ۱۳۷۳
دیشب بعد از لحظه تحویل سال، به هر یک از بچه‌ها هزار تومان عیدی دادم؛ رفتند. اول وقت، چمدان را بستم. با عفت و یاسر به فرودگاه [مهرآباد] رفتیم. سایر بچه‌ها هم به موقع رسیدند. ساعت هشت و نیم صبح - به وقت جدید-برای گذراندن تعطیلات و استراحت، به سوی کیش پرواز کردیم.
آقایان [محمدرضا] یزدان پناه، [مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش]، [مرتضی] الویری، [رییس شورای عالی مناطق آزاد]، [حسین] محلوجی، [وزیر معادن و فلزات] و... در فرودگاه کیش به استقبال آمده بودند. آقای یزدان پناه، در راه تا پاویون، گزارش وضع کیش را داد. هوا خوب است. باران کم آمده و مثل گذشته سرسبز نیست. مسافر زیاد است. تور گردشگری از ترکمنستان دارند؛ مکان مخصوصی برای شنای آنان در نظر گرفته‌اند که بیشتر خارجی‌ها استقبال کرده‌اند.
ساختمان جدید پاویون را تحویل داده‌اند. مثل گذشته جایمان تنگ نیست. بخشی از خانواده مرحوم [حاج قاسم] اخوی، به اضافه همشیره فاطمه و نصرت هم همراهمان هستند. صبح و عصر بیشتر در کنار ساحل بودیم. از دریا برای جت اسکی و شنا استفاده کردیم.
سرشب آقای محلوجی آمد. توضیحاتی دربارة اسکله جدید داد که قرار است، پس‌فردا افتتاح شود. در مورد سیاست استفاده از سرمایه‌های خارجی برای رونق اقتصاد کشور، پیشنهادها و سئوالاتی داشت و از فضای آلوده و تنگ کشور برای اینگونه امور انتقاد می‌کرد.
به هر یک از همراهان، هزار تومان عیدی دادم. شام را دسته جمعی صرف کردیم. عفت و میهمانانش از خانواده مرحوم [شهاب‌الدین] اشراقی، در رستوران میرمُهنّا میهمان بودند.
سال ۱۳۷۴
بعد از نماز صبح با تلويزيون مشغول شديم؛ براى قبل از لحظه تحويل سال، مراسمى از مرقد امام پخش می‌کرد. سپس پيام آيت‌الله خامنه‌اى و به دنبال آن، پيام من پخش شد. بعد از صبحانه به مطالعه بولتن‌ها پرداختم. به كسانى كه مى‌خواستند به عيد ديدنی بيايند، گفته شد، برنامه ديدار نداريم.
عفت هم براى تسليت اولين عيدشان، به منزل امام رفت. گفت از برنامه‌هاى شاد ديشب تلويزيون شكايت داشته‌اند. عصر به مرقد امام رفتيم. حسنآقا [خميني] و [محمدعلي] انصارى و [محمود] بروجردی و... منتظرمان بودند. فاتحه‌اى در داخل ضريح خواندم و مقدارى بر مزار احمدآقا و امام نشستيم. مردم جمع شدند، با ابراز احساسات. از آنجا به گلزار شهدا و سپس به منطقه شهداى هفتتير رفتيم. آنجا هم با موج احساسات مردم مواجه شديم. با بعضى از پدران شهدا صحبت كردم.
به فرودگاه [مهرآباد] رفتيم و بلافاصله به سوى كيش پرواز كرديم. عفت و ياسر و بعضى از بستگان و محافظان همراه بودند. غروب رسيديم. باران خوبى در كيش باريده و هوا بسيار مطبوع است. در تهران و بيشتر نقاط ايران هم، در اين دو سه روز باران داشتيم.
بعد از نماز، مقدارى در ساحل دريا قدم زديم. بچه‌ها جمع شدند و دسته جمعى براى شام رفتيم. آشپزخانه را خوب ساخته‌اند و براى اداره رستوران، يك آدم وارد از گچسر آورده‌اند؛ سابقاً مدير هتل گچسر بوده و ماست و مرغ بومى آورده بود. با آقاى [محمود] واعظى، [معاون وزیر امور خارجه]، محسن و مهدى و...، دربارة وضع درياى خزر و مخازن نفت و قرارداد كنسرسيوم و وضع داخلى افغانستان مذاكره كرديم. بعد از شام به بچه‌ها عيدى دادم و خاطراتم را نوشتم.
سال ۱۳۷۵
این لحظه در کیش، بیرون اتاق اقامتگاهم در پاویون مشرف بر دریا نشسته‌ام؛ ساعت هشت و نیم شب است. تازه از صرف شام دسته‌جمعی فارغ شده‌ایم. پاسداران پیشنهاد کرده‌اند که از اتاق بیرون باشم، چون کارگران برای تعمیر دستشویی می‌آیند. امروز ساعت شش بعدازظهر در فرودگاه کیش فرود آمدیم.
مهدی و فائزه و بچه‌هایشان و جمعی از بستگان از فامیل هاشمی و مرعشی، همراه هستند، عفت و فاطی و فرزندانش در لیبی‌اند و امروز هنگام تحویل سال، تلفنی احوال‌پرسی کردند و تبریک گفتند. یاسر و مریم هم رفسنجان رفته‌اند و محسن و خانواده‌اش هم به دعوت سفرا، به اسپانیا و پرتغال سفر کرده‌اند. هوای کیش خیلی مطبوع است. اکنون دمای هوا، بیست درجه بالای صفر است و نسیم ملایمی می‌وزد. سال ۱۳۷۴، باران زیاد باریده – تاکنون ۳۷۵ میلی‌متر – با اینکه میانگین بارش سالانه معمولی در حدود ۱۷۵ میلی‌متر است و به همین دلیل، سطح جزیره سبز و خرم و باصفاتر است؛ علاوه بر جنگل‌های مصنوعی که در این چند سال اخیر، ایجاد کرده‌اند.
آقای [محمدرضا] یزدان‌پناه، مدیر جزیره از فرودگاه تا پاویون، توضیحات فشرده‌ای از کارها و وضع جزیره داد. تا به حال حدود شش هزار مسافر دارند و هنوز هم ظرفیت پذیرش باقی است. تدارک خوب است و استقبال مردم هم زیاد. امروز از صبح تا عصر، در منزل در تهران بودم. پیش از ظهر برف می‌بارید. برنامه‌ای برای دیدار عید نداشتیم و سرمان خلوت بود. ظهر جمعی از بستگان که می‌خواستند با ما به کیش بیایند، میهمان‌مان بودند. فائزه و فرشته [همسر مهدی]، سفره هفت‌سین را برای لحظه تحویل سال آماده کرده بودند. مونا [دختر فائزه] هم تخم‌مرغ‌ها را رنگ و نقاشی کرده بود.
سال ۱۳۷۶
در كيش بوديم. وقت با استراحت و مطالعه و بازديد از بخش‌هاى مختلف جزيره گذشت. در گزارش‌ها، مذاكرات [بیل کلینتون و بوریس یلتسین]، رؤساى جمهور آمريكا و روسيه در هلسينكى مورد توجه است. محور آن مسأله گسترش ناتو [به اروپای شرقی] است كه روسيه مخالف است و بعيد است به توافق برسند؛ جالب اينكه رسانه‌ها و شخصيت‌هاى روسى، دولتشان را تشويق مى‌كنند كه در مقابل اين سياست توسعهطلبانه غرب، روسيه بايد همكارى ايران، هند و چين را در اولويت قرار دهد و تا سرحد پيمان نظامى در اين همكارى پيش برود و نقش ايران در اين ميان، براى غرب و روسيه مهم شده است؛ مثل هميشه كه نوعاً در گذشته متمايل به غرب بوده و فعلاً سياست مستقل داريم.
خبر ديگر كه مورد توجه است، ممنوع شدن جشن‌هاى نوروزى در افغانستان توسط طالبان است. با اينكه در كشورهاى آسياى مركزى، تركيه و شمال عراق با وسعت اجرا مى‌شود؛ حتى خانم [تانسو] چيللر، وزير امورخارجه تركيه، براى شركت در جشنهای نوروزی كه كُردها بيشتر خواهانند، به جنوب شرقى تركيه سفر كرده و براى جلب افكار كُردهاست.
جمعى از دفتريان و مديران [سازمان منطقه آزاد] كيش براى ديدار عيد آمدند. به آنها هم پانصد تومان عيدى دادم. عكاس آمد و تعدادي عكس از حالت مختلف زندگى خصوصى‌ام در ساحل دريا و... برداشت. فائزه آمد. از كمتوجهى آقاى [مصطفی] هاشمىطبا، [رییس سازمان تربیت بدنی] به ورزش بانوان شكايت كرد و در مورد كيفيت برخورد با لغو برنامه انجام مسابقات بين‌المللى ورزش بانوان كشورهاي اسلامى در پاكستان پرسيد.
براي بازديد از يك آب شيرينكُن جالب رفتيم كه آقاى [حسین] ثابت براى هتل بزرگ خودش وارد كرده است و مى‌خواهد بسازد؛ حدود دويست هزار دلار قيمت دارد. در يك كانتينر نصب شده و روزانه 380 متر مكعب آب شيرين توليد مى‌كند. به نظرم قابل استفاده در جزاير ايران آمد. براى هر متر مكعب آب، فقط چهار كيلووات برق مصرف مى‌كند. برنامه كاشت درخت‌هاي بزرگ نخل را كه از ميناب آورده‌اند، ديديم. آقاي ثابت در جزاير قنارى، سرمايه‌گذارى در رشته توريسم كرده و موفق است. توضيحات دربارة جزاير داد و گفت، سالیانه شش ميليون توريست جذب مى‌كنند و خودش با چهار هزار تخت هتل، سالیانه 75 هزار مسافر دارد. آمده در جزیره كيش، هتل 600 اتاقى پنج ستاره بسازد. سپس از نمونه‌اي ابتكارى در خصوص استفاده از انرژی خورشيدی و موج دريا، برای توليد برق و شيرينكردن آب بازديد كرديم
