سرویس بین‌الملل «انتخاب»: در چند هفته گذشته به شکلی کم‌سابقه بحث امکان درگیری میان نیروهای ارتش آمریکا با نیروهای حشد الشعبی در کشور عراق افزایش پیدا کرده است. آمریکایی‌ها از یک سو، در حال تخلیه و واگذاری اداره پایگاههای نظامی کوچک به ارتش عراق و حکومت مرکزی هستند و از سوی دیگر، نیروهای خود را در پایگاههای بزرگ عین الاسد و حریر تجمیع می‌کنند و سامانه دفاع موشکی را در این دو محل مستقر کرده‌اند. در نتیجه این تحولات اکنون مسائلی همانند اینکه آیا امکان درگیری فراگیر میان آمریکا با نیروهای حشد الشعبی وجود دارد یا اینکه آمریکایی‌ها از استقرار پاتریوت چه هدفی دارند، مورد توجه ناظران سیاسی و افکار عمومی قرار گرفته است. در راستای پرداختن به این مسائل نیز «انتخاب» با قاسم محبعلی کارشناس مسائل خاورمیانه و مدیر کل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه گفتگویی انجام داده که مشروح آن در ادامه خواهد آمد.
انتخاب: تحرکات اخیر نیروهای نظامی آمریکایی در کشور عراق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر نگاهی به اخبار تحرکات نیروهای آمریکا داشته باشیم، شاهد هستیم که بیشتر آن‌ها از سوی همین نیروهای داخلی معارض آمریکا صورت گرفته است. لذا در ابتدای امر می‌توان انتشار این اخبار را ناشی از احساس نگرانی این گروهها مورد ارزیابی قرار داد. آن‌چه که اکنون اتفاق افتاده بیشتر به نظر می‌رسد اقدامات دفاعی است که از سوی آمریکا برای تجمیع نیروها صورت گرفته و هیچ نشانه‌ای از تغییر استراتژی آمریکا و گذار به نوعی رویکرد تهاجمی مشاهده نمی‌شود.
انتخاب: تحولات داخلی کشور عراق برای تعیین نخست‌وزیر آینده چه تاثیری در طرح بحق امکان درگیری آمریکا ونیروهای حشد الشعبی داشته است.؟
واقعیت امر این است که وضعیت داخلی عراق برای تعیین نخست‌وزیر بعد از عادل عبدالمهدی در طرح این سطح از تبلیغات به طور حتم موثر بوده است. در واقع، نیروهایی که از انتخاب عدنان الزرفی برای سمت نخست‌وزیر رضایت نداشتند و او را به نوعی نزدیک به ایالات متحده آمریکا می‌دانستند، قصد داشتند وضعیت را بحرانی نشان دهند. با تمام این اوصاف، به نظر نمی‌رسد آمریکایی‌ها خواهان آغاز یک جنگ فراگیر باشند. در وضعیت شیوع کرونا، آغاز یک جنگ بزرگ در عراق به هیچ عنوان در راستای منافع آن‌ها نیست.
انتخاب: یکی از رویه‌های حاکم بر سیاست خارجی آمریکا از ابتدای به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، در قالب دکترین خروج، مبتنی بر خروج از پیمان‌های بین‌المللی است. از دیدگاه شما چرا عراق از این قاعده کلی ترامپ مستثنی است؟
در ابتدای امر توجه به این امر ضروری است که در ساختار سیاسی آمریکا، علاوه بر تصمیمات شخص رئیس‌جمهور نهادها و سازوکارهای پیچیده و بزرگی برای تعیین تصمیمات عرصه سیاست خارجی وجود دارند و این‌گونه نیست که تنها اراده ترامپ اهمیت داشته باشد. در سطحی دیگر، بعد از دخالت نظامی آمریکا در عراق در دوران ریاست جمهوری جرج بوش، این کشور اهمیت ویژه و خاصی برای آمریکا پیدا کرده است. حتی در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما نیز که خروج سربازان آمریکایی از عراق کلید خورد، این کشور کانون اصلی تمرکز سیاست خارومیانه‌ای این کشور بود. در سطحی دیگر موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه عراق که در مجاورت کشورهای ایران، عربستان، ترکیه و سوریه قرار دارد، جایگاه این کشور را برای آمریکا از اهمیتی خاص برخوردار کرده است. واشنگتن از عراق می‌توان به عنوان ابزاری برای طرح واجرای راهبرد سیاست خارجی خود در خاورمیانه بهر بگیرد.
انتخاب: علت استقرار سامانه دفاع موشکی پاتریوت در پایگاههای نظامی عین الاسد و حریر از سوی آمریکا را چه می‌دانید؟
سامانه پاتریوت اساسا نوعی سامانه دفاعی بوده و به عنوان ابزار جنگی تهاجمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در ارتباط با بحث‌هایی که پیرامون استقرار این سامانه برای دفاع از اسرائیل و عربستان سعودی نیز مطرح می‌شود، باید توجه داشت که اساس هر دو این دولت ها ها، خود دارای سامانه دفاع موشکی پاتریوت هستند و حتی اسرائیل سامانه دفاع موشکی بسیار قوی‌تری نسبت به پاتریوت دارد. بعد از حمله موشکی ایران به پایگاه نظامی عین الاسد و نیز حمله گروههای حشد العشبی به دیگر پایگاههای نظامی این کشور در عراق، به نظر می‌رسد آمریکایی برای مقابله در برابر تکرار این حملات از پاتریوت بهره گرفته‌اند.
در سطحی دیگر توجه به این امر ضروری است که در زمان ریاست صدام حسین بر عراق، این کشور به نوعی عامل برای توازن قوای منطقه‌ای در برابر ایران بود اما بعد از 2003 این موازنه بر هم خورده است. در نتیجه امر، به نظر می‌رسد تا زمانی که دولت عراق به نوعی به عاملی برای توازن قوای منطقه‌ای در برابر ایران تبدیل نشود، آمریکایی‌خواهان ماندن در عراق هستند.
انتخاب: احتمال وقوع درگیری فراگیر میان آمریکا و نیروهای حشد الشعبی را تا چه اندازه محتمل می‌دانید؟
در شرایط فعلی این احتمال بالا ارزیابی نخواهد شد. به دلایلی همچون عالم‌گیر شدن کرونا و درگیر بودن دولت آمریکا در مقابله این بیماری به نظر می‌رسد دولت ترامپ قصد تنش افروزی در عراق را ندارد. با این وجود، این بدین معنا نیست که این احتمال امکان وقوع ندارد و آمریکا در برابر حملات احتمالی واکنش نشان نمی‌دهد.
انتخاب: واکنش احتمالی آمریکا در صورت حمله مجدد به مواضع‌اش در عراق چگونه خواهد بود؟
با توجه به پیشینه واکنش نشان دادن آمریکایی‌ها نسبت به جان باختن سربازان‌شان، به نظر می‌رسد اگر نیروهای حشدالشعبی ریسک کنند و اقدامی را انجام بدهند که کشته شدن آمریکایی‌ها را به همراه داشته باشد، واکنش شدید آن‌ها را به همراه داشته باشد. با تمام این اوصاف، باید توجه داشت که در وضعیت کنونی نه در عراق، نه در آمریکا و نه از سوی ایران، چنین دیدگاهی وجود داشته باشد که جنگی فراگیر در کشور عراق آغاز شود. واقعیت این است که واکنش آمریکا شاید به خارج از مرزهای عراق نیز کشیده شود. در مجموع، هیچ بازیگری خواهان وقوع جنگ فراگیر نیست و این تنها اسرائیل و عربستان هستند که شاید از چنین سناریویی حمایت کنند. واقعیت این است که کردها، سنی‌ها و بخشی از شیعیان خواهان باقی ماندن آمریکا هستند و این کشور را به عنوان ابزار موازنه نگاه می‌کنند.
آمریکا بارها نشون داده که در شرایط بحرانی بیشترین حملات رو داره؛ پاتریوت با اینکه یه سیستم دفاعی هست، اما برای موشک های بلندبرد استفاده میشه؛ یعنی باید احتمال درگیری با ایران رو داد که در صورت پاسخ ایران، بتونن از این سیستم دفاعی برای پایگاه هاشون استفاده کنن!
این مصاحبه انتخاب هست، لذا پس در مهد دموکراسی هم بر رئیس‌جمهور نظارت هست؟