یک دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل مطرح کرد: «نشانه ای از اینکه آمریکا در فکر خاتمه حضور در خاورمیانه است، دیده نمی شود. در واقع اگر اولویت اول آمریکا مهار چین و روسیه باشد که هست، خاورمیانه یکی از حوزه‌هایی است که در آن این مهار باید انجام شود. آمریکا حداقلی از حضور را در خاورمیانه ادامه خواهد داد اما دیگر در فکر ملت سازی و درگیر شدن در مناقاشات داخلی کشورها نخواهد بود.»
کوروش احمدی در گفتگو با «انتخاب» در پاسخ به پرسشی درمورد اینکه روسیه و چین تا چه حد از ایران حمایت خواهند کرد، گفت: «برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم باید ببینیم منافع روسیه و چین چه هست و به دنبال چه چیزی هستند؛ برای چین مسئله تامین انرژی از خلیج فارس مسئله مهمی است. چین حدود نیمی از 171 میلیارد دلار نفت وارداتی اش در 2020 را از 7 کشور عربی خلیج فارس و تا حدودی نیز بطور غیر مستقیم از ایران تامین کرده است..»
وی تاکید کرد: «با توجه به نیاز بالای چین به نفت این منطقه و به طور کلی به خاورمیانه، چین اولویت بالایی برای حفظ آرامش در این منطقه قائل است. دست‌کم برخورد نظامی خط قرمز چین در خلیج فارس است. از سوی دیگر خرید آمریکا از نفت خلیج فارس بر خلاف گذشته، دارد به سمت صفر میل می کند. با توجه به رقابت‌های میان امریکا و چین، اگر یک تنش نظامی در منطقه خلیج فارس رخ دهد، از منظر تامین انرژی، چین ضرر می‌کند و امریکا که با توجه به نفت شیل اکنون صادرات نفتش حدود یک میلیون بشکه در روز بیشتر از وارداتش است، در صورت برخوردی در خلیج فارس نه با مشکل کمبود نفت مواجه می شود و نه از ناحیه افزایش قیمت نفت ضرر خواهد کرد. البته اخلال در اقتصاد جهانی و نیز افزایش قیمت نفت در پمپ بنزین های آمریکا به لحاظ سیاست داخلی به ضرر دولت بایدن خواهد بود ولی در مجموع اقتصاد امریکا در آن حدی که چین ضرر می‌کند، ضرری نمی‌بیند.»
احمدی افزود: « لذا چین می‌خواهد تنش در خاورمیانه را در سطح پائین نگه دارد و حداقل اجازه افزایش آن به سطح نظامی را ندهد. بعلاوه، چین هنوز هم تا حد زیادی سیاست اجتناب از درگیر شدن در دعواهای ژئوپلیتیک و تمرکز بر تکنولوژی و اقتصاد را مانند چند دهه گذشته دنبال می کند.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درمورد روسیه، تصریح کرد: «در مورد مسکو، می توان گفت که روسیه هم به نظر می‌آید که همیشه نگران حرکت ایران به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای بوده؛ چرا که ایران در جوار روسیه قرار دارد و آینده هم قابل پیش‌بینی نیست و اگر ایران بتواند در چنین جهتی حرکت کند، تصور روسیه این است که دیگر کشورهای خاورمیانه نیز ممکن است وارد چنین روندی شوند؛ شرایطی که برای روسیه قابل قبول نیست.»
احمدی ادامه داد: «بعلاوه، ایران اکنون از جهاتی در خاورمیانه همسوئی ژئوپلیتیک با روسیه دارد مثلا در سوریه. لذا روسیه مایل نیست که ایران در معرض تهدیداتی قرار گیرد که تصویری از آینده آن نداشته باشد. در نتیجه این فرض مطرح است که روسیه و چین تنها در محدده لغو تحریم های برجامی و همزمان اجتناب از به خطر افتادن تمامیت پیمان منع اشاعه سلاح های هسته ای از ایران حمایت خواهند کرد. باید توجه داشت که نقض این پیمان یک خط قرمز جدی برای این دو کشور است. سخنگویان چینی ظرف چند ماه گذشته همیشه صحبت از احیای برجام و بازگشت همه طرف‌ها به تعهداتشان ذیل برجام کرده و اولیانوف هم که مذاکره‌کننده روسیه در مذاکرات وین است، همیشه در توئیت هایش نشان داده که روسیه خواستار بازگشت طرفین به تعهداتشان ذیل برجام و احترام به توافقات حاصله طی شش دور مذاکرات گذشته بوده است. وی ظرف یکی دو هفته گذشته هم مختصر لحن انتقادی در مورد نحوه برخورد تیم جدید مذاکره‌کننده ایران داشته است.»
دیپلمات سابق ایران با بیان اینکه چین و روسیه این ملاحظات را دارند و نباید تصور کرد که تحت هر شرایطی از ایران حمایت خواهند کرد، گفت: «برای ایران، روسیه و چین مهمترین کشورها هستند، اما برای این دو قدرت جهانی، ایران، بازیگری است مثل بازیگران دیگری چون عربستان، امارات، اسرائیل و ... که با آنها روابط بسیار نزدیکی دارند.»
وی افزود: «هیچگاه نباید فراموش کنیم که چین و روسیه طی 4 سال تا سال 1389به همه قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران رای مثبت دادند. اگر چه اکنون روابط چین و روسیه با آمریکا در حد آن دوره نیست، اما سیاست آن دو در مورد ایران تفاوتی اساسی نکرده است.»
احمدی در پاسخ به این سوال که باتوجه به تیرگی روابط امریکا با روسیه و چین و وجود خطراتی از جمله امکان حمله روسیه به اوکراین، این ماجراها چه تاثیری روی مذاکرات وین و مواضع چین و روسیه می گذارد، گفت: «اتفاقا هفته گذشته در ملاقاتی که وزرای خارجه آمریکا و روسیه در حاشیه نشست OSCE داشتند، گفته شد که آنها موافقت کرده اند که برغم اختلافاتشان، "در رابطه با موضوعاتی که با هم هم نظر هستند، مثل مسئله هسته ایران باهم همکاری کنند." فراموش نکنیم که توافق برجام یک سال بعد از بحران اوکراین حاصل شد. البته تا حد اینکه امریکا تحریم‌های برجامی را لغو کند، به تعهداتش بازگردد و زیاده‌خواهی نکند، می توانیم روی حمایت چین و روسیه حساب کنیم. اما اگر بنا بر فراتر رفتن از برجام باشد، آن موقع هست که باید دید چین و روسیه چه تصمیمی می‌گیرند.»
این کارشناس مسائل بین الملل تاکید کرد: «بعید است روسیه و چین، بویژه چین، با شرایطی که خطر برخورد نظامی را ایجاد کند، موافق باشند در عین حال چین و روسیه می‌دانند که امریکا حضورش را در خاورمیانه ممکن است کمتر کند ولی خاتمه نمی‌دهد. در حال حاضر هیچ صحبتی از این نیست که امریکایی‌ها نیرو‌های‌شان را از پایگاه‌هایی در کشورهای قطر، امارات، کویت و عربستان، خارج کنند. امریکا به دنبال این است که درگیری اش در خاورمیانه را کم کند. یعنی تاکید کرده است که دیگر دنبال ملت‌سازی در خاورمیانه نخواهد بود و در واقع اتفاقاتی مثل حمله به عراق و افغانستان دیگر نمی‌افتد. این بدان معناست که تعهدات و درگیری‌اش را در خاورمیانه کم کند نه اینکه حضورش را خاتمه دهد.»
وی خاطر نشان کرد: «آمریکا تصور می کند خاتمه حضورش در خاورمیانه، در درجه اول به نفع چین و روسیه خواهد بود یعنی امریکا اگر اولویتش مقابله با چین و روسیه باشد، یکی از حوزه‌هایی که این مقابله انجام می‌شود خاورمیانه است. لذا، در یک حدی حضورش در خاورمیانه را حفظ خواهد کرد. اکنون بسته به دوره های مختلف بین 45 تا 65 هزار سرباز آمریکایی در خلیج فارس مستقر است و صحبتی هم از خروج آنها نیست.»
