پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : ايران و عربستان به عنوان دو بازيگر مهم منطقه خليج فارس و خاورميانه هستند و از پتانسيل‌هاي بالايي براي تاثيرگذاري بر تحولات منطقه‌اي و همچنين امنيت و منافع يکديگر برخوردارند.
بر اين اساس شکي وجود ندارد که رويکرد هر کدام از اين دو کشور و نوع روابط آنها مي‌تواند هم به نوعي روند تحولات منطقه‌اي را متاثر کند و هم بر منافع امنيت و منافع ملي هر دو کشور تاثيرگذار باشد.در شرايط کلي در مورد روابط ايران و عربستان سعودي، هر اندازه که دو کشور بتوانند روابط نزديک‌تري را باهم داشته باشند، اين مساله مي‌تواند منافعي را براي هر دو کشور در پي داشته باشد.اما به هر ميزاني که روابط آنها تيره شده و تعارضات ميان آنها افزايش پيدا کند، بالتبع براي هر دو کشور زيان‌بارتر خواهد بود.در چند دهه گذشته ايران تلاش‌هايي را براي توسعه روابط خود با عربستان سعودي آغاز کرده و در دوره‌هاي پيشين نيز شاهد بوديم که به سطحي از پيشرفت در روابط ميان دو کشور رسيديم و به عبارت ديگر تنش‌زدايي و بهبود روابط را شاهد بوديم.اما در يک دهه گذشته بار ديگر روابط بين ايران و عربستان تيره شده واکنون تنش جدي در روابط را شاهد هستيم. سطح همکاري‌هاي ايران و عربستان در منطقه بسيار پايين آمده و حتي نوعي از روابط و رويکردها بين دو کشور شکل گرفته که امنيت ملي آنها نيز تهديد شده است.در اين خصوص به نظر مي‌رسد هم مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي تاثير گذار است و هم گسترش بي‌اعتمادي و سوء تفاهم در سطح روابط دو جانبه باعث گسترش تنش‌ها شده است. تعارضات منطقه‌اي ميان دو کشور بسيار گسترش پيدا کرده و به مرحله پيچيده و خطرناکي رسيده است به گونه‌اي که مي توان عنوان نمود که در بسياري از حوزه‌ها منافع و اهداف ايران و عربستان در مقابل هم قرار گرفته است.در سطح بين‌المللي نيز شاهد هستيم که تعارضات و اختلاف ايران با غرب بسيار توسعه پيدا کرده و با توجه به اينکه سياست‌هاي منطقه‌اي عربستان سعودي و نوع روابط آنها با کشوري همچون ايران تا اندازه‌اي تحت تاثير بازيگران بين المللي و به خصوص قدرت‌هاي غربي است، اين مساله نيز به نوبه خود تاثيرات منفي بر روابط ايران و عربستان سعودي داشته است.در اين شرايط ايران کوشش مي‌کند تا تنش‌ها را کاهش دهد که سخنان علي لاريجاني، رئيس مجلس و ديگر مقامات ايراني نيز نشان دهنده آن است که ايران علاقه ندارد تا اين تنش‌ها در روابط دو کشور بيش از اين افزايش پيدا کند. به دليل آنکه عربستان بازيگر مهمي در منطقه است و ابزارهاي مهم مالي و سياسي داراست و با گروه‌ها و کشورهاي مهمي در سطح منطقه و بين‌الملل در ارتباط است که مي‌تواند سياست‌هاي خود را به نحوي تنظيم کند که براي ايران چالش‌هايي ايجاد کند.برهمين اساس است که کاهش تنش‌ها همواره مدنظر مقامات ايراني بوده است، اما به نظر مي‌رسد که عربستان سعودي در وضعيتي نيست که به دنبال کاهش اين تنش‌ها باشد و به نوعي افزايش اين تعارض‌ها را در دستور کار خود قرار داده است. اين مساله به نوعي يکي از محورهاي اصلي سياست‌هاي منطقه‌اي کشور عربستان است. البته سعودي‌ها نيز خطوط قرمزي را در گسترش تنش‌ها با ايران مد نظر دارندبه نوعي که به شکل گيري رفتارهاي غيرقابل پيش بيني از سوي ايران منجر نشود.درنتيجه در آينده نزديک شاهد تداوم تعارض و تنش ميان ايران و عربستان سعودي خواهيم بود و به نظر نمي‌رسد که در شرايط فعلي تغيير جدي در اين زمينه وجود داشته باشد.
ايران، عربستان، غرب
يکي از مولفه‌هاي مهم در ورابط ايران و عربستان سعودي نوع روابط ايران و غرب است. چراکه بخش مهمي از سياست‌هاي منطقه‌اي عربستان همخواني جدي با سياست‌هاي غرب در منطقه دارد و به خصوص آمريکا و عربستان در بسياري از مسائل و تحولات منطقه اي سعي دارند تا رويکردهاي مشترک يا نزديکي را اتخاذ نمايند. به ويژه مسائل مهار ايران و مقابله با سياست‌ها و منافع آن در منطقه از مواردي است که غرب و عربستان سعودي در خصوص آن اشتراک نظر اساسي دارند. بر همين اساس در دوراني که ايران با غرب تنش کمتري با هم داشتند و سطح روابط خود را گسترش داده، نوع روابط ايران و عربستان هم بهتر بوده است. اما در دوراني که سطح تنش در روابط ايران وغرب افزايش پيدا کرده در رويکرد عربستان سعودي هم تاثيرگذار بوده است.صحبت‌هاي مقامات ايراني مانند رئيس مجلس که در راستاي کاهش تنش‌ها تلقي مي شود و تلاش‌هايي از اين سنخ با توجه به تعارضات جدي که ميان ايران و عربستان در سطح منطقه‌اي وجود دارد،نمي تواند به نتيجه مهمي برسد. چرا که با توجه به نوع روابط کنوني ايران و عربستان و رويکردهاي منفي دولت سعودي در قبال ايران و تعارضات موجود، اين گونه تلاش‌ها نه از سوي ايران گسترده و عميق است و نه از سوي سعودي‌ها اين بحث جدي گرفته مي‌شود. مگر آنکه دو کشور به صورت اساسي به فکر کاهش جدي تنش‌ها و تعارضات موجود باشند و در اين راستا اقدامات عملي و توافقات عمده داشته باشند.در حال حاضر تعارضات منطقه‌اي مهمي ميان منافع و اهداف دو کشور در حوزه‌هايي همچون بحرين، سوريه و عراق وجود دارد که کاهش تنش‌ها به صورت اساسي مستلزم اين است که دو کشور در اين حوزه‌ها به توافقي برسند، ولي احتمال رسيدن به اين گونه توافقات حداقل در شرايط رقابت‌هاي کنوني منطقه اي بسيار ضعيف است. چراکه به نوعي منافع دو کشور دراين حوزه‌ها در تعارض قرار گرفته است که به نظر نمي‌رسد بتوان آن را در اين شرايط حل و فصل نمود.
منبع:ديپلماسي ايراني
