فرید زکریا: عربستان نمی‌تواند خودرو بسازد، چه برسد به بمب اتم!

طی سال های اخیر و به موازات ادامه روند مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، عربستان سعودی همواره تهدید کرده که در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته ای، این کشور نیز در پی ساخت چنین سلاحی برخواهد آمد. فرید زکریا، تحلیلگر سرشناس آمریکایی در مطلبی ضمن انتقاد شدید از رویکردهای عربستان، اشاره کرده که این کشور به هیچ وجه توانایی چنین کاری را ندارد.

به گزارش «تابناک»، فرید زکریا، تحلیلگر آمریکایی در مطلبی که امروز در روزنامه «واشنگتن پست» منتشر کرده به بررسی این موضوع پرداخته که چرا عربستان سعودی با وجود تهدیدهای مکرر، هرگز نخواهد توانست اقدام به ساخت سلاح هسته ای کند. وی در این مطلب با لحنی کنایه آمیز، ادعای سعودی ها در این زمینه را زیر سوال برده است.

در این مطلب آمده است:

یکی از جنبه های آزاردهنده درباره آینده خاورمیانه، وقوع یک مسابقه تسلیحات هسته ای در این منطقه است. آنچه که این آزاردهندگی را تشدید می کند این است که سعودی ها در مقاطع مختلف هشدار می دهند که در صورت عدم برقراری کنترل های لازم بر برنامه هسته ای ایران، عربستان نیز در پی دستیابی به سلاح هسته ای برخواهد آمد. اخیراً سفیر عربستان در لندن تهدید جدیدی را در این زمینه مطرح کرده و از «روی میز بودن همه گزینه ها» سخن گفت.

آه، خواهش می کنم! عربستان سعودی سلاح هسته ای نخواهد ساخت. عربستان سعودی نمی تواند سلاح هسته ای بسازد. عربستان سعودی تاکنون حتی یک خودرو هم نساخته است (البته قرار است تا سال 2017 و پس از تلاش های فراوان، این کشور نخستین خودروی خود را تولید کند).

عربستان سعودی می تواند زمین را حفر کرده و نفت استخراج کند؛ اما کار زیاد دیگری از دستش برنمی آید. درآمدهای نفتی 45 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد که رقمی بسیار بیشتر از دولت های نفتی دیگر، همچون نیجریه و ونزوئلا است. حدود 90 درصد مجموع درآمدهای دولت سعودی از همین منبع است. با وجود چندین دهه سرمایه گذاری عظیم دولتی، یارانه های فراوان و انرژی ارزان، تولید همچنان کمتر از 10 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص داده است.

عربستان سعودی دانشمندان خود را برای چنین پروژه سری (ساخت سلاح هسته ای) کجا آموزش داده است؟ نظام آموزشی این کشور عقب مانده و ناکارآمد است و بخش عمده آن در اختیار دستگاه مذهبی افراطی عربستان قرار دارد. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، رتبه این کشور در آموزش ریاضیات و علوم پایه، 73 است که برای یک کشور ثروتمند بسیار پایین است. این در حالی است که ایران با وجود 36 سال تحریم و داشتن تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر، جایگاه بسیار بهتری را از این نظر داشته و در رتبه 44 قرار دارد.

افزون بر این، چه کسی در این صنعت هسته ای خیالی عربستان سعودی کار خواهد کرد؟ کارن الیوت هاوس، روزنامه نگار سابق وال استریت ژورنال در کتاب خود اشاره می کند که در عربستان، یک نفر از هر سه نفر، خارجی است. دو نفر از هر سه فرد دارای شغل، خارجی هستند. در بخش خصوصی این کشور نیز از هر 10 نفر، 9 تای آن ها غیرسعودی هستند. عربستان سعودی جامعه ای است که اغلب مردان مایل نیستند شغلی داشته باشند و زنان نیز اجازه کار کردن ندارند. در نتیجه، بیشتر کار توسط خارجی ها انجام می شود.

البته هیچ یک از این موارد به این معنی نیست که عربستان سعودی در معرض سقوط قرار دارد. منابع مالی رژیم آل سعود قوی است و هزینه های عمومی زیادی از سوی دولت انجام می گیرد. خاندان سعودی از طریق نظام حمایتی، سیاست، مذهب و سرکوب، کشور را باثبات و آرام نگه می دارد. اما این روند، یک نظام راکد را به وجود آورده که در آن، پول های کلان و غیرقابل تصوری در دست حاکمان قرار دارد.

در حقیقت، موضع گیری های مدعیانه عربستان سعودی را باید امری استراتژیک ارزیابی کرد. این امر، واکنشی احساسی به ایران است که تا حد زیادی از رویکرد ضد شیعی عربستان ناشی می شود. این خصومت، خود را در پرده استراتژی پنهان کرده است. در اکتبر 2013 و زمانی که عربستان پس از سال ها تلاش و صرف میلیون ها دلار هزینه توانست کرسی شورای امنیت را به دست آورد، در اعتراض به سیاست آمریکا در منطقه از پذیرش آن خودداری کرد.

تحرکات جدید بین المللی عربستان، یعنی حملات هوایی به یمن نیز به شدت برای خودش زیان آور شده است. بروس ریدل، مشاور پیشین کاخ سفید می گوید آسیب های وارده به غیرنظامیان و زیرساخت های یمن، به مدت چندین سال خصومت شدیدی را میان یمنی ها و همسایگانشان در منطقه خلیج فارس ایجاد خواهد کرد. یمنی ها همیشه از همسایگان ثروتمند خود منزجر بودند و اکنون بسیاری از آن ها خواستار انتقام هستند. ریدل اشاره می کند که هدایت عملیات یمن بر عهده پسر 29 ساله پادشاه سعودی است که هیچ تجربه ای در امور نظامی یا دیگر امور ندارد.

اما از این ها گذشته، آیا عربستان نمی تواند از خارج سلاح هسته ای بخرد؟ این امر بسیار غیرمحتمل است. هرگونه تلاشی در این راستا، از ترس تحریم، اقدام متقابل غرب و پیگیری، باید به صورت سری انجام گیرد. عربستان سعودی در صنعت انرژی، زیرساخت ها، فروش نفت و خرید کالای خود تا حد زیادی به خارجی ها وابسته است. در صورتی که تحریم هایی از نوع ایران و کره شمالی بر این کشور وارد شود، نظام اقتصادی اش فرو خواهد پاشید.

اغلب چنین ادعا می شود که پاکستان به سعودی ها سلاح هسته ای خواهد فروخت. این صحیح است که سعودی ها در موارد زیادی به کمک پاکستان شتافته اند، اما دولت اسلام آباد به خوبی آگاه است که چنین اقدامی می تواند سبب واکنش ها منفی و وضع تحریم ها شود. بنابراین، حتی برای خرسند کردن حامی خود در ریاض نیز بعید است که پاکستان دست به چنین کاری بزند. در ماه آوریل، پاکستان درخواست های مکرر عربستان برای پیوستن به جنگ یمن را نپذیرفت.

پس بگذارید پیش بینی کنم: هر اتفاقی که درباره برنامه هسته ای ایران رخ دهد، از حالا تا 10 سال آینده عربستان سعودی هیچ سلاح هسته ای در اختیار نخواهد داشت؛ زیرا نمی تواند که داشته باشد.