اردوغان و انتخابات پيش‌روي مجلس تركيه

دهم آبان‌ماه امسال، روز انتخابات مجدد مجلس تركيه است. اين انتخابات در حالي بعد از گذشت چند ماه تكرار مي‌شود كه اردوغان در مدت قانوني 45 روز نتوانسته‌است دولت ائتلافي تشكيل دهد. احزاب مخالف مبارزات سياسي خود را در برابر اردوغان و حزب عدالت و توسعه او شدت بخشيده‌اند و معتقدند شرايط اقتصادي، سياسي و اجتماعي چندان در راستاي سياست‌هاي اردوغان نمي‌چرخد و دچار بحران شده است. اكنون بعد از دوماهي كه از آغاز حملات تركيه به مواضع حزب كارگران كُرد در شمال عراق مي‌گذرد، پ.ك.ك مرگبارترين حمله خود را عليه ارتش تركيه انجام داده است. خبرگزاري‌ها از كشته شدن 22 نظامي و پ.ك.ك از كشته‌شدن 31 نظامي تركيه در اين عمليات، خبر داده‌اند. در عمليات ديگري بعد از يك روز در «دياربكر» دو افسر پليس كشته و تعدادي نيز زخمي شدند و با تشديد ناآرامي‌ها در دو ماه گذشته بيش از 70 نفر از نيروهاي نظامي و امنيتي تركيه و بيش از 950نفر از اعضاي نظامي پ.ك.ك در بمباران‌‌هاي جنگنده‌هاي ارتش تركيه در شمال عراق و درگيري‌هاي مسلحانه در داخل خاك تركيه، جان‌شان را از دست داده‌اند. ناامني‌هاي ناشي از تقابل نظامي در تركيه، ارزش واحد پول اين كشور در برابر دلار آمريكا را به پائين‌ترين سطح در تاريخ مديريت اردوغان برده است.

هر دلار آمريكا با 03/3 لير تركيه معامله مي‌شود و كارشناسان مالي بر اين باورند كه در صورت ادامه ناامني‌ها در تركيه، ارزش لير در هفته‌هاي آينده شاهد افت بيشتر در قبال ارزهاي معتبر خارجي خواهد شد. ناامني‌ها خيلي فوري تأثير منفي خود را بر بازار تجاري تركيه گذاشته است. مشكل ديگر، به‌هم خوردن روال مطلوب صنعت گردشگري در تركيه است كه اخبار نا امني‌ها موجب ركود شديد آن شده است و شركت‌هاي توريستي تركيه دچار بحران شده‌اند. اردوغان اگرچه مجوز دخالت‌هاي نظامي در سوريه را از مجلس اين كشور گرفته، بحران جنگ در سوريه از اصلي‌ترين و مهمترين مشكل او شده است. مشكل آوارگان و كردهاي سوريه كه از مرز 3 ميليون نفر گذشته است، مشكلات نوار مرزي طولاني و ناامني همه‌شهرها و روستاهاي مجاور مرزهاي سوريه، براي اردوغان بحران دروني را ساخته است. از مشكلات ديگر اردوغان تقابل با افكار او در درون «حزب عدالت و توسعه» است كه ديگر يكپارچگي گذشته با پذيرش فرماندهي او را ندارد. به‌نظر مي‌رسد افكار عمومي در تركيه از نتايج بحران ‌هاي ناشي از تفكر و سياست‌هاي اردوغان رئيس جمهوري خسته شده‌اند، به‌خصوص كه او همچنان و در چنين شرايط بحراني، شعار تغيير قانون اساسي تركيه را مي‌دهد و مي‌خواهد حدود اختيارات رئيس جمهوري را تا حد «مطلق» چنان بالا ببرد كه در عمل، مجلس در سايه حاكميت رئيس جمهوري قرار گيرد. بر اين مشكلات گرايش اردوغان به اخوان المسلمين را بايد افزود و اين‌كه حاكميت ژنرال سيسي در مصر را كودتا مي‌نامد و آن را دولتي غير ملي و غيرقانوني مي‌خواند.

آنهم در حالي‌كه خبرهاي روابط دولت تركيه و داعش در مطبوعات عربي و اروپايي منتشر شده است. اردوغان متهم به ارسال اسلحه و مهمات نظامي براي داعش است و اين كه مرزهاي كشور را براي عبور اعضاء اين گروه تروريستي باز نگهداشته است. تا اينجاي كار و با وجود همه مشكلات در مديريت انتخابات مهم و حساس مجلس در دهم آبان ماه آينده، او همچنان بر مواضع خود در سياست‌هاي داخلي و خارجي تاكيد مي‌ورزد و هيچ نشانه‌اي از تغيير تاريخ انتخابات را نشان نمي‌دهد. اما در فاصله يك ماه آينده اگر بحران امنيتي و در كنار آن مشكلات مالي و اقتصادي چنان شدت پيدا كند كه كنترل آن از مديريت اردوغان خارج شود، بايد شاهد تصميم‌گيري‌هاي جديد از سوي او بود. بسياري از تحليلگران سياسي در تركيه و اروپا معتقدند كه انتخابات مجدد مجلس يك آزمايش‌ و همچنين ريسك بزرگ براي اردوغان است. رئيس جمهوري تركيه در پي كسب قدرت مطلق است تا با تغيير قانون اساسي تمامي برنامه‌هاي خود براي آينده كشور را به اجرا درآورد، در حالي‌كه احزاب مخالف او و همچنين بخش قابل توجهي از جامعه تركيه او را «ديكتاتور» مي‌نامند و ادامه رياست جمهوري او را براي كشور «فاجعه» مي‌خوانند. انتخابات دهم آبان‌ماه مجلس در تركيه نقطه عطف در تاريخ سياسي اين كشور خواهد بود، چه اردوغان پيروز آن شود و چه با قدرت‌ سياسي خدا‌حافظي كند.

*ابوالقاسم قاسم زاده