ديه حجاج و وظيفه سازمان حج

يازده ايراني جزو كشته‌شدگان حادثه مسجدالحرام هستند؛ تعدادي هم مجروح و مصدوم شدند. آنچه راجع به اين حادثه بايد به آن پرداخت، این است که كشورهاي اسلامي باید طرحي پياده كنند كه اداره حرمين شريفين زيرنظر شورایي از كشورهاي اسلامي باشد و ساخت‌وسازهاي اطراف مسجدالحرام و مسجد النبي و ديگر اماكن مقدسه هم متناسب با باور و برداشت همه نحله هاي فكري باشد که اين مهم مطلب جداگانه‌اي مي‌طلبد.

در نوشته حاضر به جبران خسارت مصدومان و مجروحان و ديه فوت‌شدگان مي‌پردازم. آقاي حميد محمدي معاون حج و زيارت از قرارداد سازمان حج و زيارت با شركت عامل بيمه به بازماندگان متوفيان و نيز مصدومان ياد كردند؛ بيمه‌اي كه مربوط به حوادث ايام حج از ايران تا بازگشت به ايران است، اما ساخت‌وسازهاي حرم و توسعه آن طي سال‌هاي گذشته موضوع مهمي بوده كه به يقين مساله سلامت حجاج در قراردادهاي بيمه‌اي ناشي از ساخت‌وساز و حوادث پيراموني آن درنظر گرفته شده است. راجع به بيمه ناشي از حوادث ساخت‌و‌ساز و طرح توسعه مسجدالحرام روزنامه هاي عربستان طي روزهاي گذشته مقالات و مطالب مختلفي نوشتند و با كارشناسان بيمه و حقوقدانان عربستاني مصاحب‌ هاي مفصل صورت گرفته است.

روزنامه الحيات مطلبي را به چاپ رسانده است كه بيان آن مي‌تواند راهگشاي سازمان حج و زيارت و نيز سفارت ايران در عربستان باشد. این روزنامه به نقل از كارشناسان بيمه سلامت، اعلام کرده است كه بازماندگان زائران كشته شده در حادثه سقوط جرثقيل در مسجدالحرام و نيز افرادي كه مجروح و مصدوم شده‌اند مي‌توانند از شركت بيمه‌اي كه پروژه ساخت‌وساز مسجد را پوشش داده است بيمه متعلقه را جداي از بيمه مسافرت و بيمه سازمان حج و زيارت كشورهاي مبدأ حجاج دريافت كنند.

با برآوردي كه روزنامه الحيات از تعداد كشته‌شدگان و نيز مصدومان و مجروحان نموده ميزان بيمه متعلقه را 32 ميليون ريال عربستان برآورد كرده است هرچند تعداد زخمي‌ها و مصدومان و نوع جراحت و صدمه و ميزان بيمه متعلقه محتاج به بررسي پزشكي و اعلام ميزان صدمه وارده است كه احتمالا مبلغ فوق افزايش خواهد يافت.

كارشناسان بيمه سلامت روزنامه الحيات مبلغ بيمه فوت‌شدگان ناشي از حادثه ساخت‌وساز مسجدالحرام را حدود 300 هزار ريال عربستان معادل 270ميليون تومان برآورد كرده‌اند. به نوشته این روزنامه يكي از بندهاي بيمه پروژه ساخت‌وساز حرم، پرداخت بيمه بر اثر فجايع طبيعي است. يكي ديگر از روزنامه‌‌هاي عربستان به نام گازتا نیز در تشریح این حادثه با بررسي بيمه‌نامه طرح توسعه مسجدالحرام، مبلغ بيمه هر فرد حادثه ديده را 100هزارريال سعودي تعیین کرده كه اين مبلغ در موارد اضطرار و هنگام بروز بلاياي طبيعي تا سه‌برابر افزايش پيدا مي‌كند، هرچند يكي از كارشناسان اين روزنامه با تفسير بند مربوط به وقوع بلاياي طبيعي در مواقع اضطرارهيچ نوع محدوديتي را براي پوشش بيمه در نظر نگرفته و شركت‌هاي بيمه‌اي را مكلف به جبران خسارات مربوطه تأمين هزينه‌هاي درماني افراد مجروح و مصدوم به هر مبلغ و ميزان بدون در نظر گرفتن مليت زائرين دانسته است.

جبران خسارت و پرداخت حق بيمه خارج از مبلغ ديه در عربستان هم همانند ايران متداول است. بنابراین بر سفارت ايران در عربستان فرض است كه در جهت تأمين حق و حقوق وراث زائران متوفي و نيز جبران هزينه هاي درماني و احتمالا نقص عضو و ازكارافتادگي حجاج مصدوم و مجروح تا درمان كامل اقدام نمايد. حادثه مسجدالحرام در قالب فاجعه طبيعي موردنظر بيمه پروژه طرح توسعه مسجدالحرام تعريف مي‌شود.

ممكن است مجريان طرح توسعه از اجاره‌اي بودن تجهيزات ساخت‌وساز در مسجدالحرام ياد كنند که يكي از متخصصين بيمه در عربستان به روزنامه الحيات در اين مورد يعني ادعاي اجاره‌اي بودن تجهيزات ساخت‌وساز و اينكه مدعي شوند، مالکان جرثقيل بايد جبران خسارت بنمايند نه شركت مجري طرح توسعه، گفته است: قاعده كلي پرداخت بيمه به شركت مجري طرح توسعه مسجدالحرام برمی‌گردد نه مالکان جرثقيل كه در بعض از روزنامه‌هاي عربستان از آن ياد شده است. با این وصف سازمان حج و زيارت به عنوان متولي اجراي حج و ناظر بر رفت و آمد حجاج به وكالت و نمايندگي از طرف آنان باید به وضع پرداخت خسارت بيمه، مقتولان و مصدومان و مجروحان سر و سامان بدهد و با استفاده از تيم حقوقي و تيم كارشناسي بيمه نسبت به اين مهم اقدام کند و هر مبلغ بيمه كه به مقتولان و مجروحان و مصدومان تعلق گرفت را بدون هيچ كم وكاستي به آنان پرداخت كند. 

* حقوقدان