پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : «آتش به اختیار» یک اصطلاح جنگی است که دیده‌بان‌ها به کار می‌برند و از آن بوی جنگ سنگین می‌آید. وقتی گفته می‌شود آتش به اختیار، یعنی هر جا را که زدید، زدید و همه‌جا هدف است. این نشانه آشفتگی و به‌هم‌ریختگی است و شدت جنگ و فروپاشی انسجام و وحدت درونی یک ارتش را نشان می‌دهد. مناســب‌ترین مفهوم برای تحلیل وضعیت حکومت عربستان سعودی در وضعیت موجود را می‌توان شرایط آتش به اختیار سپاهی دانست که شیرازه امورش از هم پاشیده شده و بی‌هدف شلیک می‌کند. ورود عربستان به مناقشه‌های منطقه‌ای در سوریه و عراق و حمله نظامی به کشور همسایه‌اش یمن از یک طرف و تشدید بحران‌های سیاسی، هویتی و اقتصادی در داخل و نیز افزایش تنش و رقابت جناح‌های درون حاکمیت از طرف دیگر توان راهبری، ساماندهی و مدیریت اوضاع را برای حکومت این کشور مشکل کرده است.
به تحلیل رفتن قدرت اقتصادی و نظامی عربستان به دلیل بازی‌سازی خوب ایران در سیاست هسته‌ای – توافق با 1+5 (برجام)- و ائتلاف روسیه، ایران، عراق و سوریه و حزب‌الله لبنان- 1+4- برای مبارزه با تروریسم در خاورمیانه و موفقیت‌های اخیر ایران در عرصه‌های بین‌المللی، داخلی و منطقه‌ای بیش از پیش عربستان را به انزوا کشانده و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و سیاسی این کشور به هدر رفته است. بنابراین عربستانی‌ها بسیار عصبانی هستند.
ناکارآمدی مدیریت امور حج، حادثه سقوط جرثقیل، قفل شدن در قطارها، آتش‌سوزی چادر حجاج و فاجعه تاریخی منا، که منجر به کشته شدن صدها انسان از کشورهای مختلف شده، حکومت عربستان را در وضعیت «آتش به اختیار» قرار داده است.
عدم‌همکاری با دولت ایران و نیز اجازه ندادن به ایرانیان برای کمک به آسیب‌دیدگان و همچنین انتقال پیکر کشته‌شدگان و مجروحان به ایران مصداق بارز سردرگمی، بی‌تدبیری و البته ترس آنهاست. اگر ایرانیان وارد بررسی میدانی شوند، قطعا شواهد و دلایل مستندی مبنی بر بی‌کفایتی و ناکارآمدی مدیریت امور حج عربستانی‌ها را به دست خواهند آورد.
وضعیت آتش به اختیار عربستان را می‌توان در اولین واکنش پادشاه آن کشور بعد از فاجعه منا در جلسه با سران امنیتی مشاهده کرد که به جای پرداختن به علل و عوامل فاجعه و چگونگی مدیریت آن به رجزخوانی علیه سایر کشورها و اصرار بر اقدام نظامی در یمن ختم شد. همچنین تحلیل قضا و قدری مفتی اعظم وهابیون آل‌سعود نمایانگر از دست دادن ابتکار عمل و انفعال مطلق است.
اما حضور پررنگ و مقتدرانه مردم و دولت ایران در جریان‌سازی در سطح جهان اسلام و افکار عمومی جهانی و اصرار بر پاسخگویی دولت عربستان و برعهده گرفتن مسئولیت مستقیم اتفاقات توسط حکام عربستانی باید با قدرت در عرصه دیپلماسی عمومی، دیپلماسی رسانه‌ای و دیپلماسی سازمان‌های بین‌المللی و سازمان‌های اسلامی برای استیفای حقوق مردم ایران و به نظارت درآوردن و پاسخگو کردن مدیریت حج استمرار یابد.
در چنین موقعیتی، نقادی عملکرد سازمان حج و امور زیارت، وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های متولی به صلاح نیست و باید از اقدامات‌شان حمایت شود.
سیدفرهاد سجادی، استاد دانشگاه آزاد / فرهیختگان آنلاین
